دریافت لینک صفحه با کد QR
از نگاه امیدوارانه به آینده تا صلح‌دوستي، نفي خشونت و ...!
بررسی تشابه سخنان خاتمی و روحانی در سازمان ملل
6 مهر 1392 ساعت 9:57
گروه سياسي: در شهریور ماه 1377 سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت اسلامی ایران در حالی به نشست سازمان ملل رفت که اعلام کرده بود که مي‌خواهد پیام رسان صلح برای ملتهای جهان باشد. 15 سال پس از آن زمان اینبار دکتر حسن روحانی با هدف اعلام اینکه که ملت ایران با هرگونه خشونت و افراط مخالف است راهی نیویورک شد. نظر به اهمیت سخنان مطرح شده توسط آقایان خاتمی و روحانی مقر سازمان ملل، این مقاله به بررسی سخنرانی‌هاي دو رئیس‌جمهور مي‌پردازد.
روزبه کردونی
برای این منظور پیش فرضهای سخنان خاتمی و روحانی تبیین و بررسی خواهد شد. لازم به ذکر است در تحلیل گفتمان پیش‌فرض‌ها، افکار قالبی و پیشداوری‌ها، زیرساخت استدلال و استنتاج نویسنده یا گوینده را شکل می‌دهند. بنابراین شناخت پیش‌فرض‌ها، تحلیل‌گر را قادر می‌سازد به لایه‌های زیرین یا اهداف واقعی صاحب اثر (در اینجا سید محمد خاتمی و حسن روحانی ) پی ببرد. واکاوی اولین سخنرانی خاتمی و روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل نشان مي‌دهد حداقل در 8 مورد پیش فرضهای گفتمانی سید محمد خاتمی و حسن روحانی با یکدیگر مشابه بوده است.
1- نگاه امیدوارانه به آینده
هر دو رئیس‌جمهور به این نکته اشاره کردند که آینده بشریت روشن است. خاتمی سیر تاریخ را به سوی آزادی دانست و اعلام کرد تاریخ شاهد شکوهمندی حق و فعلیت یافتن عدالت خواهد بود و این سخن را مى‌توان بیان دیگری از نظریه دینى معروف مهدویت دانست. حسن روحانی هم اشاره مي‌کند علیرغم همه مشکلات، من عمیقاً به آینده امیدوارم. وی همچنین تاکید مي‌کند اعتدال، آینده جهان را درخشان خواهد کرد چرا که این باور مشترک همه ادیان آسمانی نشأت گیرد که جهان را سرانجامی نیکوست و روشن.
2- ضرورت حاکم شدن رابطه احترام آمیز در مناسبات بین المللی
هر دو رئیس‌جمهور بر ضرورت حاکم شدن روابط احترام آمیز در مناسبات بین المللی تاکید کردند. سید محمد خاتمی عنوان مي‌کند رشد افکار عمومى غرب در جهت پذیرش رابطه صلح آمیز بر پایه احترام متقابل است. وی همچنین یکی از اصول انقلاب اسلامى را گسترش روابط با دیگر کشورها بر پایه احترام تحلیل مي‌کند. حسن روحانی در این خصوص به تفصیل بیشتر سخن مي‌گوید. در این چارچوب رئیس‌جمهور روحانی بیان مي‌کند که هیچ پرونده و موضوعی نیست که با احترام متقابل قابل حل نباشد. وی در تشریح راه حل پرونده هسته‌اي ایران هم ضرورت احترام و همکاری بین المللی را اجتناب ناپذیر ارزیابی مي‌کند. روحانی در خصوص مناسبات با آمریکا هم عنوان مي‌کند که اختلافات با این کشور در چارچوب موضع برابر، احترام متقابل و اصول مسلم شناخته شده بین المللی قابل مدیریت است.
3- صلح
صلح از اصلی ترین کلید واژه‌هاي هر دو رئیس‌جمهور بوده است. یکی از پیش فرضهای گفتمانی سید محمد خاتمی این بوده است که در دنیای کنونی از صلح واقعى مبتنى بر عدالت کمتر اثر وجود دارد.خاتمی در همین راستا تاکید مي‌کند جمهوری اسلامى ایران به اقتضای مبانى اعتقادی و مایه‌هاي تمدن دیرپای خود، خواستار جهانى سرشار از صلح و آرامش است. حسن روحانی نیز در گفتمان خود وزن فراوانی به کلید واژه صلح مي‌دهد. روحانی که پیشنهاد خود به سازمان ملل متحد را " ائتلاف برای صلح " اعلام مي‌کند با اشاره به اینکه باید افقی گشود که که درآن به جای جنگ، درسراسرجهان بهتردیده شود موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران را حمایت از صلح مبتنی بر دموکراسی و صندوق رأی در همه جای جهان اعلام مي‌کند.
4- اشاره به موقعیت استراتژیک ایران و تمجید از ایرانیان
هم سید محمد خاتمی و هم حسن روحانی در سخنان خود تلاش کردند تصویری مثبت از ایرانیان ارائه دهند و بر موقعیت استراتژیک ایران تاکید کنند. سید محمد خاتمی ایرانیان را ملتى بزرگ و پرآوازه که از دهها قرن پیش صاحب تمدن بوده و دارای غنای فرهنگى و انسانى مي‌باشند تعریف مي‌کند. وی تاکید مي‌کند مردم ایران پیشتاز تاسیس جامعه مدنى و نظام مشروطیت در شرق جهان بوده و از طلایه داران مبارزه با استعمار و منادی استقلال بوده اند. حسن روحانی هم ایران ر لنگرگاه ثبات در دریای ناآرامی‌هاي منطقه‌اي قلمداد مي‌کند و تاکید مي‌کند ایران نه فقط تهدید نیست، بلکه پیوسته منادی صلحِ عادلانه و امنیت همه جانبه بوده است.
5- اشاره به گفته‌هاي رهبر انقلاب
هر دو رئیس‌جمهور در سخنان خود اشاراتی به دیدگاه‌هاي رهبر انقلاب هم داشتند. خاتمی به دیدگاه رهبری مبنی بر اینکه کشورهای اسلامى به نمایندگى از یک میلیارد و چند صد میلیون نفوس باید دارای یک کرسى دایم در شورای امنیت سازمان ملل متحد شوند اشاره مي‌کند. روحانی هم در بحث مساله هسته‌اي ایران بیان مي‌کند حق طبیعی، قانونی و مسلم ایران، بفرموده رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، ساده ترین راه حل این موضوع است. لازم به ذکر است سید محمد خاتمی در سخنان خود از امام خمینی (ره) هم نام مي‌برد.
6-فلسطین
اشاره به مساله فلسطین از دیگر موضوعات مشترکی بود که در سخنرانی دو رئیس‌جمهور مورد اشاره قرار گرفت. سید محمد خاتمی بیان مي‌کند که فاجعه‌هاي ننگینى که در فلسطین اتفاق افتاده است چهره انسانى این قرن را سیاه کرده است. خاتمی با اشاره به اینکه حق همه فلسطینیان برای حاکمیت بر سرزمین آباء و اجدادیشان باید برسمیت شناخته شود تاکید مي‌کند فلسطین خانه فلسطینینان ( اعم ازمسلمان و مسیحى و یهودی ) است نه آزمایشگاه هوسهای خشونت آمیز صهیونیست‌ها. حسن روحانی، اما، در گفتمان خود ضمن پرهیز از بکار بردن واژه صهیونیست عنوان مي‌کند وضعیت حاکم بر مردم فلسطین را یک خشونت ساختاری بیان مي‌کند و با تاکید بر اینکه سرزمین فلسطین در اشغال است بیان مي‌کند که حقوق اولیه فلسطینیان به طور فاجعه باری نقض مي‌شود.
7-تروریسم
واژه تروریسم دیگر محور مشترک سخنان خاتمی و روحانی بوده است. سید محمد خاتمی تروریسم را محصول نومیدی و پوچ انگاری تعریف و اشاره مي‌کند در جهانى که بر مدار قهر و غلبه مى چرخد، مبارزه جدی با تروریسم از حد حرف و شعار جلوتر نخواهد رفت. وی همچنین تاکید مي‌کند مبارزه واقعى با تروریسم باید همراه با مبارزه برای عدالت باشد.
حسن روحانی هم در نفی تروریسم سخن مي‌گوید. روحانی تروریسم را اوج افراط و خشونت و بلائی خشن، فراگیر و فرامرزی تعریف مي‌کند. توجه به این نکته ضروری است که در ساختار گفتمانی خاتمی کلید واژه عدالت نقش محوری ایفا مي‌کند و لذا در اشاره به تروریسم هم خاتمی موضوع را از دریچه عدالت بررسی مي‌کند. اما روحانی که خشونت و افراط را در کانون گفتمان قرار داده است تروریسم را از این دریچه نقد مي‌کند. در این جا ذکر این نکته هم ضروری است که هم سید محمد خاتمی و هم حسن روحانی به این موضوع هم اشاره کردند که ایران از جمله کشورهایی است که قربانی تروریسم بوده است. خاتمی تاکید مي‌کند انقلاب ایران بزرگترین قربانى تروریسم این پدیده شوم و نفرت انگیز قرن بیستم بوده است. حسن روحانی هم به ترور دانشمندان هسته‌اي ایران توسط اشاره مي‌کند و این سوال را مطرح مي‌کند که آنها به چه جرمی ترور شدند؟
8- نفی خشونت، زور و نظامی‌گری
نقد خشونت و نظامی گری هم یکی دیگر از پیش فرضهای مشترک گفتمانی خاتمی و روحانی در اولین سخنان خود در سازمان ملل بوده است. سید محمد خاتمی بیان مي‌کند که حکومت‌هاي سرکوبگر فرهنگ خشونت را در جامعه حکم فرما کرده و مخالفان خود را به استفاده از زور وخشونت تشویق مى کنند. وی همچنین تاکید مي‌کند قرن گذشته شاهد جلوه خشونت و انسان آزاری استعمار قدیم و بیداد بى بوده است.
حسن روحانی هم در نکوهش خشونت به دفعات سخن گفت. وی خشونت و افراط را در یک چارچوب به کار مي‌گیرد و تاکید مي‌کند در جهان امروز بیم نهادینه شدن خشونت و افراطیگری وجود دارد. روحانی خشونت‌هاي دولتی و غیردولتی وخشونتِ راهبردی را بسیار خطرناک و تنش آفرین ارزیابی مي‌کند و تاکید مي‌کند نظامی گری و استفاده از ابزارهای نظامی و خشن برای انقیاد دیگران، نمونه ناکارآمدی از تداوم کنش‌هاي کهنه در شرایط نوین است.
نتیجه گیری:
در سخنان بیان شده توسط سید محمد خاتمی و حسن روحانی در سازمان ملل کلید واژه‌هاي مشترک، پیش فرضهای گفتمانی مشابه همراه با وجوه کانونی نزدیک به یکدیگر قابل تشخیص است. با این وصف مي‌توان عنوان کرد گفتمان اصلاح طلبانه سید محمد خاتمی و گفتمان اعتدال گرایانه حسن روحانی که به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران در اجلاس عمومی سازمان ملل متحد بیان شده اند دارای وجوه مشترک فراوانی هستند و مي‌توان جهت گیری و جهت گیری و رویکرد این دو را یکسان ارزیابی کرد.
کد مطلب: 17042
بهار نیوز
https://www.baharnews.ir