می‌توان نقد کرد اما با احترام و با ادب

گاه نیز پس از بیان مقدماتی کلی در تأیید بخش هایی از مطلب من وقتی زمینه چینی لازم را کرده اند، آرام آرام با صدای آهسته و با اندکی شرم می گویند: البته ما اختلاف هایی هم داریم! انگار از تفاوت دیدگاهشان شرمنده باشند یا از این که مثل دیگری فکر نمی کنند بترسند! مثل این است که من توقع داشته باشم که اسم شما مثل من باشد یا شما مرد باشید یا ... برای همین شما ناچار باشید مثلا بگویید: «ببخشید که من اسمم محمدرضا نیست! یا مثلا شیرازی هستم» !در حالی که اصلا قرار نیست همه مثل هم باشند و لزوما مثل هم فکر کنند و سلیقه ها و گرایش هایشان عین هم باشد.طبیعت آفرینش و نظام خلقت همین تفاوت ها و اختلاف هاست، نه تنها در رنگ پوست و نژاد و جنسیت بلکه در فهم و دریافت و تشخیص و رویکرد و ... هیچ وقت همه ما قرار نیست حتی دقیقا مثل هم باشیم.

ما حتی قرار نیست که عین اولیای خدا و بزرگان هم باشیم بلکه قرار است در مسیر کلی هدایت از آنها پیروی کنیم و تا آنجا که می توانیم شباهتی به آنان پیدا کنیم. عین هم بودن فضیلت نیست و هیچ افتخاری نیست که من بگویم دقیقا عین فلانی هستم بلکه آنچه افتخار دارد درست رفتار کردن من و شما در حیطه زندگی مشترک با حفظ همه اختلاف هاست. آنچه ارزش دارد این است که یک جامعه بتواند ادعا کند که با همه تفاوت ها و اختلاف ها توانسته این گوناگونی را مدیریت کند.ظرفیت "اختلاف" داشتن فضیلت است یعنی این که من با پدرم تفاوت داشته باشم اما احترامش را حفظ کنم و بنیان خانواده را در هم نریزم، سلیقه ام مثل مادرم نباشد اما دلش را نشکنم و او را دوست بدارم، با برادر و خواهر و دوست و همکار و همسایه ام فکر و نگاه و تشخیص متفاوت و مختلف داشته باشم اما بیاموزم که همچنان با آنها به خوبی و با مسالمت زندگی کنم و روابط میان خود و آنان را سامان دهم.

اختلاف داشتن نه ایرادی دارد و نه غیر عادی و غیر طبیعی است، پس با قاطعیت و صراحت بگویید که با تو اختلاف دارم اما به همان جدیت هم بکوشید که قدرت حفظ تعادل در روابط اجتماعی را پیدا کنید! می توان اختلاف داشت اما با متانت، می توان نقد کرد اما با احترام، می توان مخالفت کرد اما با ادب، می توان مثل آدم زندگی کرد بی قضاوت کردن و تهمت زدن و فحش دادن!