داستان کوچ مهاجران افغانستانی از ایران

 

سال گذشته و از زمانی که دونالد ترامپ پس از خروج از برجام دوباره تحریم‌های ایران را بازگرداند، اقتصاد ایران تحت فشار شدیدی قرار گرفته است. مقامات آمریکایی گفته‌اند هدف از اعمال تحریم‌ها فشار بر ایران است تا این کشور در مورد آنچه آمریکایی‌ها «برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای تهاجمی» می‌نامند وارد مذاکره شود. منتقدان می‌گویند تحریم‌ها به مردم عادی فشار می‌آورد و تندرو‌ها را تقویت می‌کند.
سال گذشته، ریال ۷۰ درصد از ارزشش را از دست داد، این مساله موجب ضربه خوردن تجارت خارجی ایران و افزایش تورم به چهار برابر یعنی حدود ۴۰ درصد در ماه نوامبر شد. نوسانات ارزی و اقتصاد بی ثبات موجب ناآرامی‌هایی در اواخر سال ۲۰۱۷ در ایران شده بود.
در گزارش سازمان بین المللی مهاجرت، که در ماه ژانویه منتشر شد، به جهشی بزرگ در تعداد افغان‌هایی که از ایران بر می‌گردند اشاره شده است که «عمدتا به واسطه بحران‌های اقتصادی و سیاسی در ایران شامل کاهش شدید ارزش ارز» بوده است.

سعید لیلاز، تحلیلگر اقتصادی می‌گوید افغان‌ها معمولا کار‌های سخت را انجام می‌دهند و خروج آن‌ها از کشور به معنی افزایش هزینه تولید است.
یکی از مسئولان دفتر آیت‌الله محقق کابلی، که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، گفت: «در طول سال گذشته بسیاری از افغانستانی‌های ساکن ایران در مورد بازگشت به افغانستان از این رهبر مذهبی ساکن قم مشورت گرفته‌اند. با سقوط ارزش ریال، ماندن در ایران برای مهاجرین افغانستانی بسیار سخت شده. آن‌ها تحت فشار هستند.»
نعیم وقتی تنها ۱۰ ساله بود مسیر دو برادر بزرگترش را ادامه داد و به ایران آمد. او به سرعت در کار‌های ساختمانی مشغول شد.

شغل نعیم و برادرانش کمرشکن بود و خانواده را با سختی‌هایی دست به گریبان کرد. یکی از برادر‌ها ۴ انگشتش را در یک حادثه ساختمانی در تهران از دست داد. اما مسیرش را ادامه داد، چون به هر حال در ایران، بیشتر از خانه می‌توانست پول در بیاورد. او نهایتا به عنوان نگهبان در یک مجتمع آپارتمانی مشغول به کار شد.

سال گذشته همزمان با اینکه اوضاع اقتصادی ایران رو به وخامت گذاشت، یکی از برادران نعیم فهمید دیگر نمی‌تواند همسر و شش فرزندش را تامین کند و به هرات در غرب افغانستان برگشت.
نعیم گفت: «همسر و فرزندان برادرم گرسنه بودند و ارز اینجا ارزش ندارد، پس آن‌ها برگشتند.»
برادر نعیم کار کشاورزی را شروع کرد و توانست با درآمد آن یک مغازه کوچک در هرات باز کند. او حالا نعیم را تشویق می‌کند که از ایران به افغانستان سفر کند؛ سفری که نعیم و ۱۵۰ دوست و آشنای نزدیک او در دو ماه آینده قصد انجام آن را دارند.  نعیم می‌گوید: «ما فقط کار می‌کنیم و کار می‌کنیم، اما برای چه؟ باید برگردیم».
اما اگر برگردد ممکن است با آینده نامطمئنی مواجه شود. سارا کرگز، مسئول ارشد برنامه افغانستان سازمان جهانی مهاجرت، که در کابل مستقر است گفت: «فرصت‌های اقتصادی دیگر در افغانستان وجود ندارد. این طور نیست که در ایران فرصتی نباشد و در افغانستان فرصت‌های جدید وجود داشته باشد». او ادامه داد: «در هیچ کدام از دو کشور واقعا فرصتی وجود ندارد».

افغانستانی‌ها مدت‌هاست به دنبال زندگی بهتر در کشور‌های دیگر بوده اند. نبود شغل در ایران می‌تواند موجب افزایش تعداد کسانی شود که سعی دارند از غرب به سمت اروپا سرایز شوند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی مهاجرت، کاهش ارزش پول ایران قبلا بر اقتصاد چند استان از افغانستان مثل هرات، بادغیس، و غور تاثیر گذاشته است.
عبدل صبور اکنون در یک رستوران در هرات کار می‌کند و ماهی ۱۳۰ دلار در آمد دارد. او می‌گوید: «زندگی در ایران بسیار بهتر از افغانستان بود، اما بعد از بحران مالی، گذران عمر سخت شده بود و با وجود همه سختی‌هایی که اینجا وجود دارد ناچار شدیم برگردیم. من خوش شانس بودم که در بین هزارن نفری که بیکار هستند توانستم شغلی پیدا کنم».