نرخ سود بانکی طی سال های اخیر با تغییری از سوی بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار مواجه نبود، اما بانکها بدون سرو صدا، نرخ های سود خود را تغییر دادند و بانک مرکزی نیز نسبت به عملکرد آنها واکنشی نشان نداده است. پرداخت نرخ سود به یکباره در ابتدای سپرده گذاری با نرخ های سود بالا، پرداخت نرخ های سود روزشمار، تمرکز بر روی سپرده گیری های کوتاه مدت و حتی یک روزه، سپرده گذاری های ویژه بلندمدت از جمله تدابیری است که بانکها می خواهند از این فرصت ایجاد شده نهایت استفاده را ببرند. گرچه بانکهای ایرانی بر اساس اعلام بانک جهانی یکی از کشورهایی هستند که بالاترین نرخ سود به سپرده ها را در بین کشورهای دنیا می پردازند، به طوریکه ایران در سال 2012 میلادی در بین 138 کشور جهان پنجمین کشوری است که بالاترین نرخ سود را به سرپده های مردم می پردازد؛ متوسط نرخ سود سپرده در ایران در همین سال 14.8 درصد اعلام شده است. با این وجود نرخ تورم 27.3 درصدی اعلام بانک جهانی در همین گزارش، پاسخگوی خواسته های سپرده گذاران از بانکها در قبال سپرده های خود نیست.
موضوع تغییر نرخ سود بانکی در دولت یازدهم بارها مطرح شده است و البته سیاست دولت جدید و بانک مرکزی نسبت به این موضوع چندان مشخص نیست و برخی از کارشناسان مطرح می کنند که بهتر است دولت جدید، تصمیمات خود در مورد نرخ سود بانکی را هر چه زودتر اعلام کند. اعضای تیم اقتصادی دولت روحانی راه علاج اقتصاد کشور را در نرخ سود بانکی و تغییر آن نمی دانند بلکه آنها معتقد به بهبود وضعیت تورم و خروج از وضعیت فعلی اقتصاد می دانند. ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی اعلام برنامه های جدید برای نرخ سود بانکی را منوط به تعادل مطلوب در اقتصاد کشور کرده و اعلام می کند: برنامه تغییر نرخ سود بانکی در دستور کار نیست و در گام اول باید تورم موجود کنترل شود. هم اکنون شرایط برای تغییر نرخ سود بانکی مطلوب نیست، باید برنامه ریزی بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت به سمت تحول باشد و در گام اول باید تورم موجود کنترل شود. هم اکنون مسئله اینجاست که آیا نرخ سود بانکی باید افزایش یابد یا تورم کنترل شود. در درجه اول باید بتوانیم نسبت به تورم اقدامات لازم را انجام دهیم تا پس از آن این تعادل به وجود آید.
علی طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز در این زمینه گفته است: با شرایط فعلی حاکم بر جامعه، سپرده گذاران بانکی می توانند ظرف یکسال بالاترین نرخ سود یعنی 20 یا 21 درصد را کسب کنند، باتوجه به اینکه تورم یکسال اخیر در کشور پیش از 30 درصد است، این امر به معنای تنبیه سپردهگذار در نظام بانکی ما است. این درحالی است که اکثر سپردهگذاران بانکی ما سرمایههای کوچک دارند و به آنها اجحاف میشود. طبق ماده 92 قانون برنامه پنجم توسعه، شورای پول و اعتبار موظف است نرخ سود علیالحساب سپردههای یکساله را حداقل به میزان میانگین نرخ تورم سال قبل و پیشبینی سال مورد عمل تعیین نماید. نرخ سود تسهیلات متناسب با نرخ سود سپردهها و سود مورد انتظار بانکها توسط شورای پول و اعتبار تعیین میشود. در همین رابطه هفته گذشته دومین جلسه شورای پول و اعتبار دولت تدبیر و امید تشکیل و بررسی و اتخاذ تصمیم درخصوص تغییر نرخ سود بانکی به جلسه هفته آینده شورا موکول شده است.
اما هم اکنون نرخ سود سپرده کوتاه مدت اکثر بانک های فعال در کشور 7 درصد بوده و بانک سامان با نرخ سود 10 درصد، بانک خاورمیان با نرخ سود 15 درصد و بانک ایران زمین با نرخ سود 7-20 درصد بیشترین سود سپرده های کوتاه مدت را پرداخت می کنند. همچنین در سپرده های یک ساله نرخ سود عمده بانک ها 17 درصد بوده و بانک مهر اقتصاد با 21.3 درصد بیشترین سود را پرداخت می کند. در سپرده های 3 ساله نرخ سود عمده بانک ها 19 درصد بوده و بانک مهر اقتصاد با پرداخت 22.1 درصد سود بیشترین سود را به مشتریان پرداخت می کند. در سپرده های 5 ساله نیز نرخ سود عمده بانک ها 20 درصد بوده و بانک مهر اقتصاد با پرداخت 23.3 درصد بیشتری سود را پرداخت می کند.
در جدول زیر نرخ سود پرداختی توسط بانک ها آمده است:
بانک | کوتاه مدت | یک ساله | سه ساله | پنج ساله |
ملی | 7 | 17 | 19 | 20 |
ملت | 7 | 17 | 19 | 20 |
کشاورزی | 7 | 17 | 19 | 20 |
صادرات | 9 | 17 | 19 | 20 |
سپه | 7 | 17 | 19 | 20 |
تجارت | 7 | 17 | 19 | 20 |
پست بانک | 7 | 17 | 19 | 20 |
مسکن | 8 | 17 | 18.5 | --- |
صنعت و معدن | 7 | 17 | 19 | 20 |
رفاه | --- | 16 | 18 | 20 |
توسعه صادرات | 7 | 17 | 18.5 | 20 |
توسعه تعاون | 7 | 17 | 19 | 20 |
سرمایه | 7 | 17 | 19 | 20 |
سامان | 10 | 17 | 19 | 20 |
دی | 7 | 17 | 19 | 20 |
کارآفرین | 7 | 17 | 19 | 20 |
پارسیان | 7 | 17 | 19 | 20 |
پاسارگاد | 7 | 17 | 18.5 | 20 |
اقتصادنوین | 7 | 17 | 19 | 20 |
شهر | 7 | 17 | 19 | 20 |
قوامین | 7 | 17 | 18.5 | 19.5 |
انصار | --- | 17 | 18.5 | 20 |
سینا | 7 | 17 | 19 | 20 |
خاورمیانه | 15 | 18 | 19 | 20 |
ایران زمین | 7-20 | 17 | 20 | 20 |
مهر اقتصاد | --- | 21.3 | 22.1 | 23.3 |