از لخته شدن خون تا خستگی؛ از سندروم پساکووید چه می‌دانید؟

گروه علمی: کرونا، میهمان ناخوانده‌ای که یک باره تمام معادلات جهان را بهم ریخت. با وجود اینکه در روزهای اول همه خیال می‌کردیم که به زودی بار خود را خواهد بست و رفت، کم کم به یک سالگی خود نزدیک می‌شود؛ این در حالی است که هنوز هم بشر به دانش و شناخت دقیقی از این ویروس نرسیده است و هر روز زوایای جدیدی از آن کشف می‌کند.در ابتدا حتی شناخت دقیقی از علائم آن نداشتیم و علامت‌های این بیماری در افراد رفته رفته زیاد شد؛ اوایل تب بالا، بدن درد و سرفه خشک را علامت قطعی کرونا می‌دانستیم اما رفته رفته از دست دادن حس بویایی و چشایی و سایر عوارض خودش را نشان داد. حالا هم با اینکه ۹ ماه از تولدش می‌گذرد، این شناخت هنوز کامل نیست و متخصصان معتقدند برای شناخت بهتر این ویروس، به زمان بیشتری نیاز داریم.

خستگی و ضعفی که تمام نمی‌شود
سال‌هاست که متخصصان می‌گویند افراد پس از بهبودی از بیماری آنفلوآنزا شش تا هشت هفته طول می‌کشد تا کاملا بهبود پیدا کرده و تمام علائم بیماری از بدنشان برود. در این مدت افراد ممکن است خسته و کم توان باشند و تا مدت طولانی سرفه کنند و این مسئله به این معنا نیست که همچنان به ویروس آلوده هستند.حالا ماجرا درباره ویروس کرونا هم تا حدودی مشابه آنفلوآنزا و برخی بیماری‌های عفونی دیگر است و  برخی بیماران تا ماه‌ها عوارضی مانند از دست دادن بویایی و چشایی، بی‌خوابی، خستگی مزمن، بدن درد و ضعف عضلانی را تجربه می‌کنند. محققان می‌گویند که تا ۶۰ درصد افرادی که دچار نوع شدید کرونا شده اند، تا سه یا چهار ماه خستگی مداوم داشته اند.سارا، ۲۵ ساله یکی از این بیماران است که بعد از گذشت دو ماه از بهبودی همچنان عوارض کرونا را تحمل می‌کند. او  می‌گوید که حس بویایی و چشایی‌اش دو هفته است که برگشته ولی همچنان احساس خستگی و ضعف شدید دارد و فعالیت‌های روزانه‌ای که تا پیش از این به راحتی انجامشان می‌داد، حالا برایش بسیار طاقت فرسا شده است.

دکتر مسعود مردانی، عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا در این باره  می‌گوید: «عمر بیماری کرونا در جهان ۹ ماه است و در این مدت متوجه شده ایم که عده‌ای از افراد مبتلا به کرونا پس از بهبود دچار برخی عوارض می‌شوند که عمده این عوارض به ریه مرتبط است؛ مانند فیبروز ریه یا ممکن عوارض دیگری مانند بدن درد و خستگی و کوفتگی در فرد ایجاد شود.»او ادامه می‌دهد: «در این حالت افراد اصلا توانی ندارند و اگر تا قبل از ابتلا به این بیماری فرد فعالی بودند، حتی الان نمی‌توانند کار کنند. دیده شده که یک سوم افرادی که در ICU بستری شده  و نوع شدید این بیماری را بروز داده اند، به کار قبلی‌شان باز نمی‌گردند و حتی ممکن است برخی از آنها تغییر شغل بدهند.»
عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا با بیان اینکه این علائم پیش از این هم در سایر عفونت‌ها مانند سارس دیده شده، می‌گوید: «خیلی از افراد هم ممکن است دچار عوارض روحی یا روانی شوند، به طور مثال بی‌خواب شوند یا اضطراب و دلشوره داشته باشند؛ همه این علائم را در قالب سندرومی به نام سندروم خستگی مزمن یا سندروم پساکویید نام می‌برند. اما خوشبختانه همه افرادی که به کرونا آلوده می‌شوند، دچار این سندروم نشده و تنها بیست تا سی درصد افراد بهبود یافته از این بیماری، طیف مختلفی از این عوارض را نشان می‌دهند که علائم در برخی از آنها پس از چند ماه بهبود پیدا می‌کند و برخی همچنان بعد از ماه‌ها با آن درگیرند و مدام به پزشک‌های مختلف مراجعه می‌کنند.»

سندروم پساکرونا مادام العمر خواهد بود؟
برخی دانشمندان معتقدن که برخی از تأثیرات طولانی مدت این ویروس غیرقابل برگشت است. به عنوان مثال این ویروس منجر به لخته شدن خون شده که می‌تواند منجر به سکته مغزی شود و به مغز آسیب برساند یا در صورت رفتن لخته به ریه‌ها، آمبولی ریوی باعث از بین رفتن بافت ریه شود.مردانی در این باره با تاکید مجدد بر اینکه عمر این ویروس ۹ ماه است می‌گوید: «هیچکس هنوز نمی‌داند که عوارض حاصل از این بیماری تا چه زمانی طول خواهد کشید چون از عمر این اپیدمی مدت کمی می‌گذرد، اما تا به حال بوده اند افرادی که ۹ ماه درگیر بوده اند و هم چنان هم با عوارض بیماری درگیر اند اما با توجه به اینکه عمر ویروس کم است باید زمان بیشتر بگذرد تا بتوانیم درباره موضوع نظر بدهیم.»اما با این وجود که هنوز دانشمندان به شناخت دقیقی از کرونا ویروس نرسیده اند، تحقیقات آنها رد پای مخرب و طولانی مدت این ویروس را روی سایر اندام‌ها آشکار کرده است. محققان معتقدند که اگرچه کووید۱۹ را به عنوان یک بیماری که ریه‌ها را هدف قرار می‌دهد، می‌شناسیم اما این بیماری می‌تواند به اندام‌های دیگر هم آسیب بزند. اندام‌هایی که ممکن است تحت تأثیر این ویروس قرار بگیرند، عبارتند از:
قلب: آزمایشات و تصویربرداری که از برخی افرادی که ماه‌ها از بهبودشان می‌گذشت انجام شده، حتی در افرادی که به نوع خفیف این بیماری مبتلا شده بودند، آسیب دائمی به عضله قلب را نشان داده است که این مسئله ممکن است خطر نارسایی قلبی یا سایر مشکلات قلبی را در آینده بالا ببرد.ریه‌ها: پنومونی که اغلب با کووید ۱۹ همراه است می‌تواند باعث آسیب طولانی مدت به کیسه‌های هوای ریه‌ها شود که این موضوع می‌تواند باعث مشکلات تنفسی طولانی مدت شود.

مغز: کرونا ممکن است حتی در جوانان باعث سکته‌های مغزی، تشنج و سندرم گیلن باره شود و همچنین ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون و بیماری آلزایمر را افزایش دهد.لخته شدن خون و مشکلات رگ‌های خونی: این ویروس می‌تواند سلول‌های خونی را لخته کند که این لخته‌ها می‌توانند دلیل حمله قلبی و مغزی باشند اما بیشتر آسیب قلبی ناشی از کووید۱۹ به دلیل لخته‌های بسیار کوچک ناشی از انسداد مویرگ‌های قلب است. این لخته‌های خون ممکن است با ضعیف کردن رگ‌های خونی برای سایر اندام‌ها مانند پا، کبد و کلیه‌ها مشکلاتی ایجاد کنند.مشکلات در خلق و خوی و خستگی: افرادی که به نوع شدید کرونا مبتلا می‌شوند، اغلب در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند که بعد از تجربه چنین فضایی فرد ممکن است دچار سندرم استرس پس از سانحه، افسردگی و اضطراب شود.با این حال بسیاری از تأثیرات طولانی مدت COVID-۱۹ هنوز ناشناخته است و برای مشخص شدن تمام علائم این بیماری و عوارضی که بر جای می‌گذارد، باید بیشتر صبر کرد.