دولت باید فقط یک سیاست خارجی داشته باشد

محمدجواد ظریف پیگیری مستمر برنامه‌ها و ایجاد اعتماد متقابل را از ابزار لازم سیاست خارجی عنوان و خاطرنشان کرد: این اعتماد نمی‌تواند یکسویه باشد بلکه دوسویه است، جهان باید اعتماد مردم بزرگ ما را به خود کسب کند. هدف سیاست خارجی، دفاع عزتمند، خودباورانه و هوشمندانه از منافع و مصالح کشور است با زبانی متقاعدکننده و رفتاری متین و حکمت‌آمیز. وی در ادامه یادآور شد: اعتدال حاصل خودباوری و اعتماد به نفس و تندروی نمود بارز ضعف است، سیاست خارجی دولت اعتدال به دور از حاشیه‌پردازی، حقوق مسلم مردم نه تنها در بحث هسته‌یی بلکه در تمامی امور را پیگیری می‌کند و ذره‌ای از آن کوتاه نمی‌آید؛ در این میان نمایندگان با فریاد احسن اظهارات ظریف را مورد تشویق قرار دهند.

وزیر پیشنهادی امور خارجه ادامه داد: ما با ایجا فرصت و کاهش تهدید دایره دوستان را در منطقه و جهان گسترش می‌دهیم و با باور به توان خود آمادگی داریم که دیگر کنش‌گران صحنه سیاست خارجی را به روابط عادلانه و مبتنی بر همکاری متقابل با ایران وادار کنیم. وی با اشاره به عدم تمایل خود برای تصدی وزارت خارجه، گفت: من طالب این مسئولیت نبودم و تلاش فراوان کردم تا برادر بزرگوار خود آقای روحانی را متقاعد کنم که این وظیفه را بر عهده من قرار ندهد، اگرچه با رای اعتماد مجلس مسئولیت سنگین و خطیری به عهده من گذاشته می‌شود که تنها با اتکال خاضعانه به قدرت مطلق و لایزال حضرت حق و توسل به پیامبر (ص) و ائمه قابل تحمل است.

ظریف ادامه داد: به عنوان کارشناسی که تمام عمر خود را صرف آموختن، مطالعه، تحقیق، تدریس و اجرای سیاست خارجی کرده‌ام سنگینی این مسئولیت بزرگ را با تمام وجود در برابر ملت بزرگ ایران احساس می‌کنم و می‌دانم دستیابی به جایگاه در خور جمهوری اسلامی ایران حتما با مخالفت و چالش جدی روبروست اما با تمام دشواری‌ها لحظه‌ای تردید نکردم که یاری خدا برای ملت ایران نزدیک است. نمایندگان با فریادهای احسنت خود این اظهارات ظریف را نیز تشویق کردند.

وزیر پیشنهادی امور خارجه در بخش دیگری از اظهارات خود یادآور شد: شرایط جهانی کنونی بسیار پیچیده است و جمهوری اسلامی در منطقه‌ای حساس و پرخطر رسالتی مهم بر عهده دارد. سیاست استقلال‌طلبانه و رویکرد عزتمدارانه جمهوری اسلامی نقش برجسته‌ای در جهان به ایران داده و برای ایفای این نقش، سیاست خارجی باید ملی، فراجناحی و بر اساس قانون اساسی تحت نظارت مستقیم مقام معظم رهبری باشد. نمایندگان مجلس با فریادهای احسنت خود این سخنان وزیر پیشنهادی امور خارجه را تایید کردند.

ظریف یادآور شد: من همواره در هر مسئولیتی که تاکنون در عرصه سیاست خارجی داشتم این اصل را نصب‌العین قرار داده‌ام و افتخارم این است که در اجرای تدابیر داهیانه رهبری در جنگ تحمیلی، بحران عراق، افغانستان، پرونده هسته‌یی و موضوعات دیگر سیاست خارجی کوتاهی نکردم و همواره مورد مرحمت ایشان قرار گرفته‌ام. وی تصریح کرد: سیاست خارجی عرصه منافع و امنیت ملی کشور است و نباید دستخوش سلیقه‌های جناحی شود. سیاست خارجی امری تخصصی است، من باندگرا نیستم و دست هر کس که بتواند منافع ملی را به پیش ببرد می‌بوسم و این را در 25 سال سابقه مدیریتی‌ام انجام داده‌ام. نه با اتوبوس که تاکنون یک نفر از اقوام و دوستانم را وارد وزارت خارجه نکردم و با کارشناسان خدوم وزارت کار کرده‌ام.

وزیر پیشنهادی امور خارجه با تاکید بر اینکه سیاست خارجی باید از هیجانان روزمره و ادعاهای هزینه‌ساز به دور باشد، اضافه کرد: در حوزه سیاست خارجی باید عرصه اجرا و تحلیل تفکیک شود. در قلمروی تحلیل من، خود و همکارانم را موظف می دانم که همچون دیدبانی صادق زمینه‌های فرصت‌ساز یا تهدیدآفرین و اوضاع منطقه و جهان را به مسئولین و در راس آنها رهبری منتقل کنم و در این مسئولیت از تمام توان حرفه‌ای و قدرت تحلیلی خود بهره می‌بریم و آن را در کمال راستگویی و خیرخواهی انجام می‌دهیم و از جوسازی و ارعاب واهمه نداریم.

وزیر پیشنهادی امور خارجه همچنین تاکید کرد:‌ در مرحله اجرا دستگاه سیاست خارجی خود را موظف به تصمیماتی می‌داند که توسط مراجع عالیه نظام ابلاغ می‌شود، در این عرصه تمام توان کارشناسی خود را بسیج می‌کنیم که چه این تصمیم موافق نظر یا مخالف تحلیل ما باشد آن را دنبال کنیم زیرا دولت فقط باید یک سیاست خارجی داشته باشد و هیچ دولتی نمی‌تواند با بیش از یک سیاست خارجی کارش را در این دنیای پرآشوب به پیش ببرد به همین دلیل است که قانون نظارت بر این حوزه را در اختیار رهبری قرار داده تا از دعواهای جناحی به دور باشد.

ظریف با بیان اینکه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس اهداف کلان غیرقابل خدشه و اهداف اجرایی و عملیاتی با توجه به شرایط منطقه،‌جهان و مصالح ملی تعیین می‌شود، اظهار کرد: اهداف کلان سیاست خارجی جمهوری اسلامی در قانون اساسی، رهنمودهای امام، مقام معظم رهبری و اسناد بالا دستی و به منظور پیشبرد آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی و آرمان‌های انقلاب اسلامی مشخص شده است و بر اساس این اهداف کلان باید به تبیین هوشمندانه، شناخت دقیق شرایط جهانی ، ترسیم جایگاه ایران و شناسایی واقع‌بینانه فرصت‌ها و چالش‌ها پرداخت.

وزیر پیشنهادی امور خارجه، دوران فعلی روابط بین‌الملل را دوران گذار توصیف کرد و گفت:‌ این از حساس‌ترین و مخاطره‌آمیزترین مقاطع دوران انتقالی است. این دوران گذار غالبا با جنگ بوده اما اکنون علیرغم رقابت‌های سنگین و سهمناک و بدون استفاده از اهرم نظامی است. یکی از پیچیده‌ترین دلایل این تحول، تحول در مفهوم قدرت است. گذار از تمرکز بر قدرت نظامی به سایر ابعاد نوظهور قدرت و اشاعه معنای غیرنظامی مانند قدرت اقتصادی، علمی و فناوری و قدرت اجماع‌سازی از نمادهای مهم این تحول است. ظریف در ادامه با بیان اینکه فضا برای کنش‌گرانی مثل جمهوری اسلامی به طرز بی‌سابقه‌ای باز شده، یادآور شد: نظریه‌های پایان تاریخ و برخورد تمدن‌ها در کنار تلاش سیاسی برای تشدید اسلام‌هراسی و ایران‌ستیزی نشانگر نگرانی از قدرت جمهوری اسلامی است و ما اگر می‌خواهیم در حوزه‌هایی که رقبا نگرانند پیش برویم باید بر این ابعاد قدرت جمهوری اسلامی تاکید کنیم و دیپلماسی کشور را بر این مبنا قرار دهیم.

وی با اشاره به امکان حضور ایران در عرصه بین‌الملل با توجه به استقلال آن و هویت تاثیرگذار جمهوری اسلامی،‌اظهار کرد:‌امکان ارتقای ایران بسیار بیش از قدرت منطقه‌ای فراهم است و توانمندی تاثیرگذاری ایران فراتر از نقش یک قدرت میانی در صحنه جهانی است. وزیر پیشنهادی امور خارجه با اشاره به نقش فزآینده اسلام در صحنه بین‌الملل، بیداری اسلامی و تحول‌خواهی در کشورهای اسلامی، یادآور شد: جهان با چالش افراط و سکولاریزم مواجه شده و ستیزهای فرقه‌ای سبب شده شکاف‌های اجتماعی عمیق شود و تهدید و بی‌ثباتی گسترش یابد، بر این اساس شرایط برای تبیین الگوی بومی مردم‌سالاری دینی فرصت مناسبی برای تبیین و ارائه عملی اعتدال به عنوان گفتمان انقلاب به ویژه در سایه انتخابات اخیر فراهم شده است.

وی به وجود چالش‌هایی در برابر کشور نیز اشاره کرد و گفت که باید با برنامه‌ریزی از این چالش‌ها عبور کرد و نقش کشور را در دوره انتقالی تثبیت کرد. ظریف با اشاره به اظهارات یکی از نمایندگان در مورد پایان‌نامه وی و استاد راهنمای او برای پایان‌نامه‌اش، گفت: من فوق لیسانس را در دانشگاهی در غرب آمریکا گرفتم و دکترا را هفت سال بعد در مرکز آمریکا که دو هزار کیلومتر با قبلی فاصله دارد گرفتم و استاد راهنمای هر کدام از پایان‌نامه‌ها متفاوت است. یکی از افتخارات بزرگ زندگی من این است که تلاش کردم مسئولیت عراق را در جنگ تحمیلی از دبیرکل سازمان ملل بگیرم، می‌دانم که دوستان به چه کسی اشاره می‌کنند اما به آنها اطلاعات غلط دادند و آن فرد هیچ وقت معلم من نبوده است. مگر بد است یک سیاس کهنه‌کار 80 ساله به یک فرزند این انقلاب بگوید دشمن قابل احترام؟!

در طول شش سال گذشته از کشور خارج نشده‌ام

وزیر پیشنهادی امور خارجه در ادامه گفت: نمی‌دانم این نماینده محترم با من چند ثانیه حشر و نشر داشته است و یا از کدام نوشته، رفتار و یا سابقه سیاسی و اعتقادی و خانوادگی بنده به این نتیجه رسیده‌اند که نه 90 درصد بلکه صددرصد غربی فکر می‌کنم. ظریف ادامه داد: برادر دیگری در کمیسیون سوالی را مطرح کرد که نشستند و پاسخ من را گوش کنند دوباره همان سوال را با عباراتی حق به جانبه در صحن علنی مجلس مطرح کردند که از ملت شریف ایران که وقت و خانه شریف آنها را برای چنین موضوعاتی صرف می‌کنم، پوزش می‌خواهم. وی تاکید کرد: بنده در سال 1392 حتی یک لحظه از ایران خارج نشدم، نیمه اول نوروز امسال در تهران و شمال و نیمه دوم نوروز را در کنار بارگاه ملکوتی حضرت ثامن‌الحجج به وظیفه پرافتخار رانندگی ویلچر مادر بزرگوارم مشغول بودم.

وزیر پیشنهادی امور خارجه خطاب به نمایندگانی که این شبهه را مطرح کرده بودند گفت: گرچه دولت نهم علیرغم نظر بزرگان نظام بنده را در 47 سالگی خانه‌نشین کرد و علیرغم اینکه تدریس کتاب درسی نوشته شده توسط خودم را به دانشجویانم سپرد و علیرغم اینکه از چندین دانشگاه معتبر پیشنهاد تدریس دارم ولی با کمال افتخار بیان می‌کنم که در شش سال گذشته فقط در ایران مانده‌ام و حتی یک لحظه هم فکر خروج از ایران را نداشتم.

ظریف خاطرنشان کرد: برخی از نمایندگان در مورد ارتباطاتم با برخی از مقامات کنونی آمریکا سوال می‌کنند، این مقامات یک روزی مخالفین دولت جنگ‌طلب بودند که بنده کارهایم را در همان زمان نیز در حیطه وظایفم انجام می‌دادم اما اگر توانستم در میان این جنگ‌طلبان اختلاف ایجاد کنم این افتخار بنده است چون وظیفه‌ام را انجام دادم. وی افزود: طبیعتا عافیت‌طلبی و نشستن در خانه برایم راحت‌تر بود ولی افتخار می‌کنم که بر اساس بزرگان نظام و با نظر و اجازه آنها این کار را انجام دادم. ظریف، خطاب به برخی منتقدان خود گفت: این افراد نگفتند که چرا رسانه‌های صهیونیستی به من حمله می‌کنند؟ اما آیا اینکه دشمنان به توانمندی یک فرزند کوچک شما اذعان و اعتراف می‌کند، بد است؟

وزیر پیشنهادی امور خارجه خطاب به نمایندگان گفت: برای روشن شدن ذهن شما این مثال را مطرح می‌کنم که به دنبال تصویب اولین قطعنامه ظالمانه شورای امنیت علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌یی ایران به لطف خدا و به یاری امام زمان (عج) سخنرانی مستدلی را در اثبات حقانیت کشور به شکلی در شورای امنیت ارائه کردم که سفیر انگلیس در جلسه فردای سفارتش به همکارانش گفت که این سخنرانی را باید در کلاسهای دیپلماسی برای دیپلمات‌های انگلیسی تدریس کنیم تا بفهمند که چطور بایداز منافع ملی‌شان دفاع کنند. وی اضافه کرد: وقتی همان سخنرانی به استحضار مقام معظم رهبری رسید فرمودند «به وزارت خارجه بگویید که از طرف من به آقای ظریف گفته شود خسته نباشید، بسیار خوب و قوی صحبت کردید، متشکرم و ان‌شاءالله موفق باشید» حال نمی‌دانم چرا برخی از دوستان ما تلاش می‌کنند شرایط را وارونه جلوه دهند.