دیپلماسی برد- برد اين بار در اقتصاد

اشکان بنکدار جهرمی

---

گروه سياسي: سفر رئیس‌جمهوری به اروپا در حالی پنجشنبه شب به پایان رسید که رسانه‌های جهان و تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی پیشاپیش، چشم به این سفر دوخته و در انتظار نتیجه دیدارهای مقامات ایران و کشورهای مطرح اروپا بودند. بعد از اتفاقاتی که در حوزه سیاست خارجی منجر به توافق هسته‌ای و لغو تحریمها – که بیش از 10 سال بطول انجامید- در بستر اجرای برجام شد، دولت اجرای سیاست اقتصادی خارجی خود را آغاز کرد که با توجه به تعامل بین ایران و سایر کشورها، تا کنون استقبال خوبی از آن صورت گرفته است.

برای این که بتوانیم در دوران پساتحریم از ظرفیت‌هایی که ایجاد می‌شود بهره ببریم، نیازمندیم که این تعاملات برقرار شود؛ به خصوص کشورهایی که در عین داشتن قدرت اقتصادی، به ما نیز نزدیکتر هستند. سفر هیأت بلند پایه ایرانی، متشکل از 120 نفر از جمله اعضای دولت جمهوری اسلامی که روحانی را در ایتالیا و فرانسه همراهی می‌کردند، گذشته از این که عزم و قاطعیت ایران برای کسب بیشترین منفعت از توافق تاریخی برجام را در کوتاهترین زمان ممکن نشان می‌دهد، نوید بخش ارتباط اقتصادی مستمر با دنیای پیشرفته، حداقل تا پایان عمر ریاست شخص اول اجرایی فعلی کشور می‌باشد. انتظار برای از سرگیری روابط سیاسی و همکاری‌های تجاری میان ایران و غرب که تا چندی پیش در نقطه مقابل یکدیگر قرار گرفته بودند با توجه به سفر کنونی روحانی چند برابر شده است.

در شرایط جدید رئیس جمهور اسلامی ایران و سران کشورهای اروپایی می‌بایست نخستین نتایج عملی ماه عسل شروع شده میان تهران و غرب را اعلام می‌کردند. دیدار روحانی از ایتالیا و فرانسه نخستین سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به اروپا در 16 سال اخیر است که پس از لغو تحریم‌های ایران انجام می‌گیرد و نقطه عطفی در روابط کشورمان با غرب می‌باشد. قراردادهای چند میلیارد دلاری که در جریان سفر رئیس جمهوری امضا شده است امکان دسترسی شرکت‌های بزرگ اروپایی به بخش‌های اقتصادی راهبردی ایران همچون حوزه‌های انرژی، متالورژی و هواپیمایی را فراهم می‌کند.
بالاخره طلسم سفر رئیس جمهور ایران به اروپا پس از 16 سال در دروازه‌های رم شکسته شد.

گرچه در حال حاضر ایتالیا در فهرست شرکای اول اروپایی ایران قرار ندارد و شاخص‌های تجاری میان دو کشور چندان قابل توجه نیست ولی انتخاب ایتالیا به عنوان نخستین کشور عضو اتحادیه اروپا برای این سفر جالب توجه است، دولتمردان ایتالیایی مدتی قبل از لغو تحریم ها، از عزم خود برای توسعه روابط و همکاری‌ها با تهران سخن گفته بودند. پیش از تحمیل تحریم ها، ایتالیا یکی از مهمترین شرکای تجاری ایران بود اما با تحمیل تحریمها، حجم تجارت میان دو کشور به یک چهارم کاهش یافت.

روحانی که در این سفر با استقبال قابل توجهی مواجه شد با ماتئو رنتسی نخست وزیر ایتالیا دیدار و گفتگو کرد. در این سفر 17 قرارداد در مجموع به ارزش بیش از 17 میلیارد یورو (برابر با 18 میلیارد و 400 میلیون دلار) در بخش‌های انرژی، ساخت و ساز، فولاد، کشتی‌سازی و غیره بین ایران و آن کشور اروپایی امضا شد. با توجه به این که مدیر اجرایی شرکت فیات نیز در ضیافت شام با رئیس جمهور کشورمان در رم حضور داشت به نظر می‌رسد علاوه بر هواپیماهای ایرباس خودروهای فیات نیز جزء فهرست خواستنی‌ها در سفر هیأت ایرانی به اتحادیه اروپا باشد. این قراردادها قطعاً همکاری‌های میان دو کشور را تحکیم می‌بخشد.

سفر روحانی برای ملت و دولت ایتالیا بسیار پر اهمیت می‌نمود. ایتالیایی‌ها برای استقبال از هیأت ایرانی سنگ تمام گذاشتند. کاروان استقبال کننده از رئیس جمهوری کشورمان و هیأت همراه را 45 خودرو زرهی همراهی می‌کردند. این کاروان حتی از کاروان اوباما، رئیس جمهور آمریکا، هم وقتی به رم سفر کرد بزرگتر بود. ایتالیایی‌ها هر آن چه را در چنته داشتند رو کردند. و اما در برنامه سفر روحانی به پاریس دیدار با فرانسوا اولاند رئیس جمهوری فرانسه گنجانده شده بود و رئیس جمهوری کشورمان همانند سفر رم بر توسعه همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی میان دو کشور تأکید نمود.

مهم‌ترین بخش این سفر امضای قرارداد خرید 114 فروند هواپیمای ایرباس بود. قرار دادی که به این‌ترتیب ناوگان هواپیمایی ایران که بر اثر تحریم‌ها فرسوده شده است و نیاز فوری به نوسازی دارد را بال‌های تازه نفسی می‌بخشد. علاوه بر آن انتظار می‌رود شرکت نفتی توتال و کارخانجات اتومبیل‌سازی رنو و پژو نیز به بازار ایران بازگردند.

تصور می‌شود صنایع اروپا بیشترین سود را از لغو تحریم‌های ایران ببرند. همچنین پیش بینی می‌گردد که در سالهای پیش رو آلمان، فرانسه، ایتالیا و انگلیس به‌ترتیب بیشترین سود را از گشایش بازار کشورمان پس از تحرمها ببرند. گرچه روحانی گفته است که کلید روابط اقتصادی ایران و آمریکا در واشنگتن‌ است با عین حال ‌انتظار نمی‌رود صادرات آمریکا به ایران فعلاً در مقایسه با اروپا به مقدار قابل توجهی افزایش یابد.

با توجه به استقبال اروپاییان از هیأت بلند پایه ایرانی و اشتیاق در گشایش رابطه پر منفعت اقتصادی با جمهوری اسلامی، علاوه بر این که اهمیت بازار ایران را پس از 10 سال تحریم را می‌رساند، نشان می‌دهد که موضع گیری‌های دولتهای کشورهای برجسته اروپایی علیه ایران در گذشته اشتباهی واقعی و ناشی از ارزیابی نادرست اتحادیه اروپا بوده است- موردی که برخی از رسانه‌های غربی نیز بدان اشاره داشته اند.

سفر آقای روحانی مطمئناً موجب گسترش ارتباط بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا خواهد شد و اثر دوطرفه‌ای دارد؛ هم برای آنها که بتوانند از ظرفیت‌هایی که در پساتحریم در اقتصاد کشور ما ایجاد می‌شود استفاده کنند و هم فرصت‌هایی برای فعالان اقتصادی ایران به وجود می‌آید که می‌توانند از این فرصت‌ها استفاده نمایند.

علاوه بر جمیع مزایای اقتصادی این سفر، منافع سیاسی مهمی نیز بر آن مترتب است. اکنون دنیا شاهد احترام غرب به ایران است. رسانه‌های مهم جهان در حال گزارش اتفاقاتی می‌باشند که تا چندی پیش و بخصوص در دولت احمدی نژاد کمتر کسی حتی آن را تصور می‌کرد. اکنون رئیس جمهور ایران فارغ از سیاستهای ماجراجویانه در حال عبور از فرش قرمزیست که اروپاییها در ادامه دیپلماسی برد- برد برایش گسترده‌اند و مطمئناً این تازه شروع داستان است.