گروه سیاسی-رسانه ها: روزنامه اعتماد در گفتوگو با امیر محبيان نگاه جناحهاي سياسي به مفهوم امنيت ملي را بررسی کرده است. امنيت ملي چيست و گروههاي سياسي چگونه به آن نگاه ميكنند؟ آيا زاويه نگاه به امنيت ملي ميتواند مهمترين عامل اختلافات جرياني و سياسي باشد؟ امير محبيان، تحليلگر سياسي اصولگرا اما منصفي است كه وابستگي فكرياش به اردوگاه اصولگرايان باعث نميشود در تحليل خود جانب انصاف را رعايت نكند. او معتقد است اصلاحطلبان در پي تامين امنيت ملي با غلبه گفتمان آزادي هستند و اصولگرايان ميگويند آنها مرزهاي آزادي را با هرج و مرج خلط كرده و نتوانستهاند به تامين امنيت ملي بپردازند. از سوي ديگر خود اصولگرايان معتقدند مرزشكنيهاي امنيتي علت اصلي هرج و مرج سياسي است.
آيا عوامل ناامني در جوامع مختلف يكسان است يا اينكه تهديدها به سبب شرايط كلي حاكم بر هر جامعهاي رنگ و صبغه خاص خود را دارد؟
امنيت فراتر از فاكتورهاي عيني، داراي فاكتورهاي ذهني است. حتي برآنم كه فاكتورهاي ذهني از جهاتي مهمتر است چنانچه گاهي عوامل امنيت موجود است ولي جامعه احساس امنيت نميكند. طبعا معناي امنيت در جوامع مختلف تابعي از نيازها و مسائل آن جامعه است. اساسا امنيت درجهاي از مقاومت در برابر ضرر و آسيب محتمل است. از اينرو چون آسيبها و ضررهاي وارده به هر جامعه متفاوت است به همين دليل مصداق امنيت براي جوامع مختلف ميتواند متفاوت باشد.
مقصود از «ملي» در عبارت امنيت ملي چيست؟ «امنيت » چه چيزي در آن مورد نظر است؟
امنيت ملي در برابر امنيت جهاني قرار دارد، مرزها و تعاريف ارايه شده در قالب مرزهاي شناخته شده ملي و نيز تهديداتي كه امنيت را مفهوم ميدهد، در مجموع امنيت ملي را شكل ميدهد كه البته از لحاظ مصداقي و نيز حوزههاي تهديد امنيت ملي هر كشوري متفاوت است.
رابطه امنيت شهروندان و گروههاي اجتماعي با امنيت ملي چيست؟
امنيت شهروندان و گروههاي اجتماعي ذيل امنيت ملي قرار دارد. درباب اولويت امنيت ملي به مثابه يك كل يا تقدم امنيت اجزا از قبيل امنيت شهروندان بر كل ديدگاههاي مختلفي ميتواند وجود داشته باشد. ديدگاهي امنيت شهروندان را مقدم ميداند و گروهي برآنند كه در صورت تحقق امنيت ملي، امنيت شهروندان نيز تامين خواهد شد.
متغيرهاي موثر در امنيت ملي ايران كدامند؟
هويت ملي، باورهاي ديني و ارزشهاي مشترك، رابطه معقول ميان اقوام و مذاهب و احساس اعتماد به حاكميت بهعلاوه باور به كارآمدي نظام و نيز مقبوليت آن بعضي از عوامل مهم در امنيت ملي از نظر من بهشمار ميرود.
برداشتهاي نخبگان در ترسيم فضاي امنيتي كشور چه تاثيري در تدوين و طراحي سند امنيت ملي كشور دارد؟
مسلما نوع نگرش نخبگان به ويژه نخبگان حاكميتي كه در تصميمسازي، قانوننگاري و اجراي برنامهها حضور دارند در تعريف و ترسيم حدود امنيت تاثير دارد، البته تاثير آن را مطلق نميدانم ولي تاثير آن حتما قابل اعتناست.
اگر بخواهيم رويكردهاي موجود نسبت به امنيت ملي كشور را طبقهبندي كنيم، به چه نتيجهاي خواهيم رسيد؟
بعضيها معتقدند كه در كنار گفتمانهاي آزادي و عدالت، گفتمان امنيت هم وجود دارد كه در صورت شكست گفتمان آزادي گفتمان امنيت تنها راه چاره است.
عمدهترين جريانهاي فكري- اجتماعي- سياسي در بررسي مسائل مربوط به امنيت ملي كشور چند دستهاند و قرابتها و تفاوت ايشان در چيست؟
اصلاحطلبان معتقدند با غلبه گفتمان آزادي، ضريب امنيت جامعه افزايش مييابد. در حالي كه اصولگرايان معتقدند كه بهدليل افراط اصلاحطلبان در ترسيم مرزهاي كمرنگ براي آزادي، هرج و مرج جاي آزادي را گرفته و ضريب امنيتي كاهش مييابد.
اين جريانها بر كدام موضوعات تاكيد بيشتري دارند؟
اصلاحطلبان معتقدند انسداد سياسي موجب مرزشكنيهاي امنيتي ميشود، اصولگرايان معتقدند كه مرزشكني امنيتي موجب هرج و مرج سياسي ميشود.
تنازع و تخاصم ميان گفتمانهاي فكري-سياسي موجود در كشور چگونه و به چه اندازهاي امنيت ملي را مورد خدشه قرار ميدهد؟
فيحدذاته اختلاف فكري ميتواند منشا خير و رحمت و آگاهي اجتماعي شود، اما تنازع و تخاصم حتما علامتهاي بدي از عدم بلوغ فكري نخبگان به جامعه انتقال ميدهد.
ارزيابي جنابعالي از مهمترين بحرانهاي امنيتي كشور چيست؟
فساد سياسي- اقتصادي بالاترين خطر امنيتي كشور در حال حاضر است كه ميتواند ارتباط خطرناكي را بين قدرت و ثروت ايجاد كرده و در سطح تودهها هم شكاف طبقاتي مولد بحران خواهد بود.
كدام گفتمان در ميان گفتمانهاي موجود نگاهي جامعتر به مقوله امنيت ملي و منافع ملي دارد؟
هردو گفتمان نقاط ضعف و قوتي دارند ولي هركدام مساله امنيت را از يك جهت مينگرند كه غلط نيست، ناقص است. بايد نگاه همهجانبه به مقوله امنيت داشت.
آيا مختصات و مشخصات امنيت ملي كشور ميتواند بدون توجه به دغدغههاي نخبگان و مطالبات اجتماعي و عمومي طراحي و پيگيري شود؟
قطعا امنيت ملي را نميتوان در خلأ سامان داد. ديدگاه نخبگان و مطالبات تودهها فاكتورهاي مهمي هستند كه عناصر اصلي ترسيم مختصات امنيت ملي بهشمار ميرود.