عملکرد رسانه‌ها درماجرای استعفای وزرا

بهروز بهزادی، روزنامه‌نگار و سردبیر روزنامه‌ اعتماد درباره نحوه‌ برخورد رسانه‌های رسمی با شایعات فراگیری که احتمال تحقق آنها خیلی بالاست، اما هنوز تائید رسمی نشده‌اند، گفت:‌ رسانه ها باید از چند منبع خبر را تائید شده بدانند. از سویی قبل از دامن زدن به هر شایعه‌ای به عقل خود رجوع کنند؛ به هر حال شایعاتی ممکن است مطرح شوند که به لحاظ عقلانی درست نباشند.

ماجرای استعفای وزیر ارشاد به همراه دو وزیر دیگر کابینه یازدهم تا رسیدن به تایید نهایی و تبدیل شایعه به خبر، چند روزی سوژه داغ رسانه‌ها بود. در این چند روز استفاده از عباراتی چون " استعفای تایید نشده"، " شایعه رفتن وزیر ارشاد" و ... ترفند رسانه‌هایی شد که هم می‌خواستند به گمانه‌زنی‌ها بپردازند و هم تا تایید نشدن شایعه، آن را به عنوان خبر قطعی تلقی نکنند. ایسنا در ارتباط با برخورد رسانه‌ها با شایعات مهم و فراگیری که درصد تحقق آن بالاست، اما تایید رسمی نشده، گفت‌وگویی با بهروز بهزادی، روزنامه‌نگار باسابقه داشته است.

بهزادی مطرح کرد: آن زمان که ما روزنامه نگاری می‌خواندیم چه در ایران و چه در آمریکا، همه تاکیدها بر این بود که ما زمانی می توانیم خبر را تائید شده بدانیم که از سه منبع یا دو منبع تائید شده باشد؛ چرا که به هر حال آبرو و حیثیت یک رسانه در گروی این است که خبری که می دهد صحت داشته باشد. بنابراین اگر یک رسانه خبر غلطی را منتشر کند، به ویژه روزنامه از نظر حرفه ای درست نیست.

سردبیر روزنامه اعتماد سپس درباره وظیفه رسانه ها در شرایطی که با چنین اخبار تاییدنشده ای مواجه می شوند، اظهار کرد: زمانی که در روزنامه ایران بودم و چه در روزنامه اعتماد، شایعاتی که کمی عقلانی به نظر می رسید را در ستونی به نام «پیدا و پنهان» می گذاشتم. یعنی به خواننده پیام می دادم قاعدتا خبری که منتشر می شود کاملا درست نیست و این صرفا برای نشان دادن به مخاطب است که بگوییم از اخبار و برخی مسائل و شایعاتی که مطرح می‌شود، دور نیستیم؛ اما اینکه یک رسانه شایعه را بزرگ و آن را تیتر کند به عقیده من کار حرفه‌ای نکرده است.

بهزادی در بخش دیگری از گفت و گوی خود در پاسخ به اینکه آیا رسانه های رسمی اجازه استفاده از عبارت "به نقل از منبع آگاه " را در انتشار چنین اخباری دارند؟ اظهار کرد:‌ ما همیشه بر سر این موضوع بحث داشته ایم و خیلی از مدیران مسئول بر ذکر منبع خبر تاکید داشته‌اند؛ در صورتی که به عقیده من خود خبرنگار یک منبع خبر است. وقتی خبرنگار چیزی را با گوش و چشمش می بیند و می شنود خود این، می تواند یک منبع باشد. گاه برخی افراد و مسئولان خبر را فاش می کنند، منتها تاکید دارند نامشان فاش نشود. در این جا اشکالی وجود ندارد و آن رسانه رسمی مجاز است از عنوان "به نقل از منبع آگاه" استفاده کند و از نظر قانونی روزنامه نگاران حق دارند اسم منبع‌شان را فقط به قاضی که حکم صادر می کند، بگویند.

او در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود درباره‌ی نحوه برخورد رسانه ها با استعفای اخیر سه وزیر یادآور شد: در ارتباط با آقای جنتی شایعه تقریبا درست بود. زمانی که کارکنان وزارت خانه خبر را تکذیب نمی کنند و از طرفی مسئولان وزارت خانه به نوعی خبر را تائید می کنند و با مسائلی که پشت سرش بود و اتفاقاتی که افتاده بود تقریبا این خبر شایعه نبود و به عقیده من یک خبر بود. به ویژه اینکه یک روزنامه نگار باید ارتباط مناسبی با مسئولان وزارت خانه داشته باشد و بیش از مردم عادی در جریان فعالیت های وزارتخانه باشد که این اتفاق در مملکت ما افتاده است و خیلی از روزنامه نگاران و خبرنگاران ما این چفت و بست‌ها را با مسئولان دارند و پی به این بردند که علی جنتی استعفا داده است. در ارتباط با وزیر ورزش هم خبر صحت داشت و شایعه نبود اما در ارتباط با برکناری یا استعفای وزیر آموزش و پروش رسانه‌ها باید دقت بیشتری می‌کردند.

بهزادی در بخش پایانی گفت‌وگوی خود با تاکید بر اینکه رسانه‌ها باید به بحث رعایت اخلاق روزنامه نگاری ورود پیدا کنند، اظهار کرد:‌ این مبحث رعایت اخلاق حرفه‌ای باید در رسانه‌ها گنجانده شود. چرا منِ روزنامه نگار باید سابقه، برند و تجربه روزنامه نگاری خود را برای اینکه به یک شایعه دامن بزنم به مخاطره بیندازم تا مخاطبان بیشتری را جذب کنم.

او سپس یادآور شد:‌ در هنگام بروز شایعات مخاطبان می بایست به رسانه های شناسنامه دار اعتماد کنند در غیر این صورت همواره همه نوع اخباری که به شایعات دامن می زند، در فضاهای مجازی منتشر می شود.