به بهانه جای خالی «کاناپه» در جشنواره

گروه فرهنگ و هنر: جشنواره فیلم فجر امسال می‌توانست با حضور کیانوش عیاری و «کاناپه» اش رنگ و لعابی بیش از گذشته داشته باشد. درست یا غلط حضور کارگردان‌های بزرگ فارغ از آن که فیلمشان چه کیفیتی داشته باشد برای مسئولان جشنواره فیلم فجر در همه این سالها موضوع مهمی بوده است و حتی در برخی سال‌ها مسئولانی از وزارت ارشاد نیز برای حضور فیلمسازان مطرح وارد مذاکره با آن‌ها می‌شده اند.

فیلم «کاناپه» کیانوش عیاری بنا بر آنچه اعضای هیئت انتخاب جشنواره معتقدند کیفیت‌های لازم برای حضور در بخش مسابقه را داشته است و از فیلم‌های خوب امسال است اما به واسطه دستوری که از مقامات بالا رسیده است این فیلم اجازه حضور در جشنواره امسال را ندارد و شاید تا سال‌های طولانی امکان اکران را هم پیدا نکند.

عیاری می‌گوید که دیگر تمایلی به اجرای عرف معمول سینمای ایران مبنی بر اینکه باید بازیگران زن حتی در برابر افرادی که مطابق فیلمنامه جزء «محارم» شان حساب می‌شوند از پوشش استفاده کند ندارد و عنوان کرده است که دیگر فیلمی نخواهد ساخت که در آن خانم‌ها در خلوت خودشان و در مقابل محارم روسری به سر داشته باشند. فارغ از اینکه نوع اعتراض عیاری به این عرف معمول تا چه حد منطقی و حتی به سود خود او بوده است یا خیر می‌توان این اتفاق را بهانه‌ای قرار داد برای اندیشیدن مجدد درباره این موضوع. شاید همین حرکت «خلاف آمد عادت» عیاری باعث آن گردد که به حل یکی از معضلات سینمای ایران که کمتر به آن در رسانه‌های رسمی پرداخته شده است و به نوعی همه به شکل «کج دار و مریز» به آن عادت کرده‌اند بیشتر فکر کنیم.

به نظر می‌رسد که دیگر پس از گذشته قریب به چهار دهه از اجرای این عرف (قانون، ممیزی یا هر اسم دیگری که برایش بگذاریم) در سینمای ایران وقت آن رسیده باشد که بزرگان امر دین با استفاده از مفهوم «فقه پویا» تاملی بیش از پیش درباره اش کنند. آیا به واقع مضحک نیست که شخصیت‌های منفی و مثبت یک فیلم همه و همه باید از یک پوشش خاص استفاده کنند یا این موضوع که زنان حاضر در یک فیلم در برابر محارمشان یا در هنگام تنهایی روسری بر سر دارند خنده دار نیست؟

قطعا همه ما با مسائل شرعی مرتبط با این موضوع آشنا هستیم اما شاید بتوان با گفتگوهایی بین اهل هنر و عالمان دین به راه حل هایی میانه مثل استفاده از کلاه گیس که توسط آقای عیاری انجام شده است و پیش از او در سریال «یوسف پیامبر» نیز همین شیوه به کار رفته بود و از صداوسیمای جمهوری اسلامی بارها پخش شد و کسی هم به آن معترض نشد برای این موضوع رسید که هم خواسته‌های فیلمسازان اجابت شود و هم موجبات نگرانی برای متشرعان را فراهم نیاورد.