صادق صدرایی
چند سال پیش وقتی که مجید مجیدی فیلمی را با موضوع پیامبر (ص) ساخت شاهد آن بودیم که هر نقدی درباره فیلم او با یک پاسخ تکراری مواجه میشد: «هیس! موضوع این فیلم مقدس است» ، هنگام اکران فیلم حاتمی کیا درباره مرحوم مصطفی چمران هم همین بازی شروع شد که نقدی نباشد که موضوع فیلم یک شهید قابل احترام است، دیگر «فیلمسازان ارزشی» از مرحوم سلحشور تا چهرههای جوانتری که با جشنواره مردمی (!) عمار اندک اندک وارد سینما میشوند هم همین الگو را سرلوحه کار خود قرار دادهاند و هر یک با تکرار مقدس بودن موضوعات انتخابی خود برای فیلم هایشان مسیر گفتگو و نقد را مسدود میکنند.
مقدسسازی امور لزوما فقط در سینما هم نیست و میتوان نمونههای مشابه و حتی ملموستر آن را در سیاست به سبک ایرانی هم مشاهده کرد.اعتراض حاتمی کیا در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر و هنگام دریافت جایزه از این جشنواره بیشتر از هر موضوعی به دلیل مواجه شدن با وضعیتی بود که در آن منتقدان سینمایی حاضر در دو برنامه سینمایی صداوسیما در روزهای جشنواره بر خلاف موارد مشابه سالهای قبل کاری به «مقدس» بودن موضوع فیلم او نداشتند و «به وقت شام» را با معیارهای سینمایی نقد کردند. حاتمی کیا و حاتمی کیاها کمتر با چنین وضعیتی روبرو شدهاند و آنان همواره در شرایطی گلخانهای از نقدهای جدی سینمایی حداقل در رسانههای رسمی مصون ماندهاند اما این بار شرایط متفاوت بود و مسئولان صداوسیما حواسشان نبود که دارند به خطوط قرمز «مقدس سازان» نزدیک میشوند.
از این جهت میگوییم «حواسشان نبود» زیرا چند ساعتی پس از اعتراضات این فیلمساز، رییس سازمان صداوسیما وارد میدان شد و گفت حق با حاتمی کیاست و به مسئولان برنامههای سینمایی تذکر دادیم. این از معدود دفعاتی بود که فردی در جایگاه رییس سازمان صداوسیما اندکی پس از مطرح شدن یک نقد به این رسانه انحصاری پذیرای نقد شده و با آن به طور عملی همراهی میکند، احتمالا برای آنکه در «اوج» بماند!مشکل اساسی بخشی از سینماگران عزیز ما که خود را با تعابیری همچون «انقلابی» و «ارزشی» از جامعه سینمایی جدا میکنند و همزمان با اینکه بسیاری از امکانات و بودجه فیلمهای اغلب بی مخاطبشان را از نهادهای حاکمیتی گرفته و جایزههای دولتی را از آن خود میکنند معترض هستند در این جاست که توجه ندارند موضوع «مقدس» سبب ساخت فیلم خوب نمیشود. از پیامبران و شهدا سخن گفتن تا زمانی که به سینما تبدیل نشود نه تنها شایسته احترام نیست بلکه به دلیل آنکه به ضد خود تبدیل میشود و میتواند اثرات منفی ماندگاری داشته باشد اتفاقا میباید بیش و پیش از هر جریان فکری مورد اعتراض افرادی قرار بگیرد که خود را دلواپس چنین مفاهیمی میدانند.