برنج کرمانشاه دیگر پخت نمی‌شود

وضعیت خشکسالی به جایی رسیده که به گفته رضا اردکانیان، وزیر نیرو 'کارگروه ملی سازگاری با کم آبی با عضویت چهار وزیر و 2 معاون رئیس جمهوری' به تازگی تشکیل شده و کار خود را آغاز کرده است.بارش ها در فصل زمستان گرچه امیدها را تا حدودی زنده کرد اما آسمان کم ‌رمق اسفند و فروردین نه تنها کشاورزان را حسابی نگران کرده که تامین آب شرب ساکنان مناطق گرمسیری را هم به خطر انداخته است.در نتیجه این وضعیت است که عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور 18 فروردین گفت: شاید در مقاطعی محدودیت هایی در مصرف آب شرب اعمال شود.حتی استانی مانند کرمانشاه که در سال زراعی جاری (از اول مهر 96) تاکنون بیش از سه برابر میانگین کشوری بارش داشته، هنوز 15 درصد از بارش‌های سال گذشته و 20 درصد از میانگین بلندمدت عقب است.

** برنج کرمانشاه در ایستگاه آخر
روند خشکسالی البته اتفاقی غیرقابل پیش بینی و غیرمنتظره نبوده و سال هاست که نمودار بارندگی ها در کشور در سراشیبی قرار گرفته است.به همین دلیل برنامه ششم توسعه کشور به سراغ اعمال محدودیت های جدی در مصرف آب بخش های صنعت، شرب و کشاورزی رفته؛ از جمله محدود کردن کشت محصولات آب ‌بَر.یکی از این محصولات برنج است که وزارت نیرو به طور رسمی کشت زمستانه و بهاره آن را در همه استان ها غیر از مازندران و گیلان ممنوع کرده است.تولید هر کیلو برنج نیازمند حدود هشت هزار لیتر آب است یعنی هر هکتار 15 تا 25 هزار متر مکعب.در بسیاری از استان ها البته خبری از کشت برنج نیست اما یکی از مناطقی که در کشت این محصول سابقه‌ای دیرینه دارد، استان کرمانشاه است؛ جایی که بنابر اعلام شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه کشاورزانش دیگر نمی توانند برنج بکارند.کشت برنج در کرمانشاه بیشتر در شرق استان صورت می گیرد و میزان آن گسترده نیست.دود هزار و 700 هکتار زمین قابل کشت برنج در استان کرمانشاه وجود دارد که طی سال های اخیر نزدیک به 800 هکتار آن کشت شده است.در کشت این محصول هم بیشتر از روش آبیاری سنتی و غرقابی و به ندرت از تجهیزات و روش های صرفه جویی در مصرف آب استفاده می شود.

** دادگاه در انتظار برنج کاران
هشدار مدیران آبی استان کرمانشاه اما چندان مورد توجه قرار نگرفته و هستند کشاورزانی که هنوز بر کاشت این محصول درآمدزا اصرار دارند.کیاست امیریان، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کرمانشاه در این باره تاکید کرد: این رویه خلاف الگوی کشت بوده و در صورت مشاهده با حکم مراجع قضایی معدوم و مسئولیت عواقب آن به عهده کشاورزان متخلف است.به گفته امیریان، کشت برنج به طور معمول در مناطقی با بارش بیش از 800 میلیمتر صورت می‌گیرد و استان کرمانشاه هم اکنون با بارش 311 میلیمتر محل مناسبی برای کشت‌های با نیاز آبی بالا نیست.همچنین به گفته محمودرضا شهلایی، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای استان کرمانشاه 'کشت برنج با اقلیم استان سازگار نیست و منابع آبی استان را با تهدید جدی مواجه می‌کند اما متاسفانه کشاورزان به دلیل کسب سود، اقدام به کشت آن می‌کنند.'

** ممنوعیت کامل شدنی نیست
از سوی دیگر رئیس جهاد کشاورزی استان کرمانشاه اعلام کرد که محدود کردن کشت برنج در برنامه این سازمان قرار دارد اما در عین حال گفت: سنت برنج کاری از سال های دور در استان وجود داشته و برنج کاران همواره دارای حق‌آبه بوده‌اند به همین دلیل ممنوع کردن کاشت برنج اجرایی نیست.به اعتقاد خسرو شهبازی، همه ساله در شهرستان های صحنه، هرسین و گیلانغرب برنج کشت ‌شده است و بهتر است کشت آن بویژه رقم 'دیره' با هدف حفظ آن در سطح محدودی صورت گیرد.وی تاکید کرد: ما تنها می توانیم کشت برنج را ترویج نکنیم و این کار را هم نمی کنیم.پیش از این هم عباس کشاورز، معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت گفت: ما نمی‌توانیم به کشاورز بگوییم چه محصولی بکار و یا کشت نکن اما اینکه آب به کشت یک محصولی که ممنوعیت دارد، اختصاص نمی‌یابد، خود عاملی می‌شود که کشاورز آن محصول را کشت نکند.به اعتقاد او، کشت برنج ‌جز در گیلان و مازندران نه به صلاح کشور است و نه آبی برای آن داریم.

** برخورد جدی با برنج کاری
مدیران امور آب شهرستان ها اما با جدیت به مقابله با کشت برنج رفته اند و از برخورد جدی با کشت این محصول آب‌ بَر سخن می گویند.مجتبی کمالی منش، مدیر امور منابع آب شهرستان صحنه در این باره گفت: تعدادی از کشاورزان منطقه بدون درنظر گرفتن تنش آبی در کشور اقدام به کشت های با نیاز آبی بالا می کنند که این عمل خلاف متعارف کشت در استان کرمانشاه است و شرکت آب منطقه ای کرمانشاه را مجبور به اقدام سلبی می کند.مسعود صمدی، دادستان عمومی و انقلاب صحنه نیز از برخورد جدی با اقدام های خلاف قانون در مصرف منابع آبی خبر داد و تصریح کرد: کسانی که با برداشت‌های بی‌رویه از چاه‌های آب و آب‌های سطحی به منابع عمومی خسارت می زنند باید از عهده جبران آن برآیند.البته برنج تنها محصول آب‌ بَری نیست که در استان کرمانشاه کشت می شود بلکه همچنان کاشتن ذرت، چغندر قند، سیب زمینی و ... در میان کشاورزان استان رونق دارد.مسئولان جهاد کشاورزی کرمانشاه به کشاورزان توصیه کرده اند که به جای کشت محصولاتی که آب زیادی نیاز دارند به کاشتن کلزا، گوجه فرنگی، صیفی و سبزیجات و... روی بیاورند.مصرف آب در محصول کلزا سه تا چهار برابر کمتر از برنج است و در عین حال صرفه اقتصادی هم دارد.استان کرمانشاه با حدود 2 میلیون نفر جمعیت، 940 هزار هکتار زمین کشاورزی و باغ دارد.