پاک‌شدن خاطره‌احمدی‌نژاد از ذهن‌مستمعین

به نوشته روزنامه کریستین ساینس مانیتور نخستین باری که محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق ایران در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد، باور داشت که هاله نوری اطرافش را احاطه کرده‌بود. او چندی بعد در جمع روحانیون گفت که احساس کردم فضا تغییر کرد و برای 27 تا 28 دقیقه رهبران جهان که در این مجمع حاضر بودند، پلک نمی‌زدند. وی افزود: مبالغه نمی‌کنم با هاله نور احاطه شده بودم و دستی نیز جمعیت را روی صندلی‌های‌شان نگاه داشته بود و آنها
چشم‌ها و گوش‌های‌شان را برای دریافت پیام جمهوری اسلامی باز کرده بودند. برای هشت سال، این رئیس جمهور محافظه کار، حاضران در مجمع عمومی سازمان ملل را به صلح و دوستی و برابری فراخواند و در ضمن از رو به زوال نهادن غرب و نابودی رژیم صهیونسیتی سخن گفت. در چند سال آخر نیز احمدی‌نژاد می‌گفت ایران در برابر تحریم‌های سنگین، ایستادگی می‌کند. در این سال‌ها، ایران برنامه‌های هسته‌ای خود را پیش برد و در مقابل آمریکا و غرب قرار گرفت. در نتیجه پیروی از سیاست‌های تند، ریسک جنگ نیز افزایش یافت. اما امسال حسن روحانی میانه رو، به عنوان رئیس جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک حاضر می‌شود و احتمالا هدف وی پاک کردن خاطره احمدی‌نژاد از ذهن مستمعین است.

علی واعظ، تحلیلگر مسائل ایران در گروه بین المللی بحران، می‌گوید: هدف بازسازی آسیبی است که احمدی نژاد وارد کرد. تهران می‌خواهد نشان دهد که اکنون یک پراگماتیست روی کار است. حسین موسویان، مذاکره کننده سابق هسته‌ای که به گزارش روزنامه کریستین ساینس مانیتور، روابط نزدیکی با دولت جدید دارد، می‌گوید: مبنای احمدی‌نژاد بر مقابله بود حال آنکه روحانی ادبیات تحریک برانگیز ندارد و به طور حتم جهان را به همکاری،صلح و تعامل دعوت می‌کند. معدودی از کارشناسان انتظار ایجاد تغییراتی در تعهدات بنیادین ایران در برنامه‌های هسته‌ای یا تغییر استراتژی مقاومت در برابرآمریکا، اسرائیل و نفوذ غرب را دارند. اما پتانسیل تغییرات مثبت با توجه به پیروزی غافلگیر‌کننده روحانی در انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد. همچنین به نظر می‌رسد مقام رهبری در مذاکرات هسته‌ای و احتمال برقراری رابطه با آمریکا و سیاست خارجی، به روحانی اختیاراتی داده اند. رهبری اخیرا با اشاره به مثالی از ورزش کشتی، از نرمش قهرمانانه سخن گفته‌اند.

این در حالی است که چالش‌های پیش روی روحانی بسیار جدی است. او باید آمریکا و قدرت‌های جهانی را مجاب کند که به دنبال تعدیل تنش‌ها و حل مساله هسته‌ای بر مبنای شفافیت و دیپلماسی و نه تفکر مقابله جویانه است. اما رئیس جمهور جدید ایران باید ضمن پیروی از رویکرد دیپلماتیک؛ به منتقدان محافظه کار خود اطمینان دهد که بر سر اصول انقلابی مصالحه
نمی‌کند. بسیاری از حامیان اصلاح‌طلب روحانی امیدوارند که او بر اختلافات داخلی پل بزند و به تعدیل فشارها کمک کند.
روحانی از حلقه‌های داخلی حاکمیت جمهوری اسلامی می‌آید که از روزهای نخستین پس از انقلاب اسلامی در پست‌های کلیدی حضور داشته و برای مدتی نیز عهده‌دار سمت مذاکره کننده ارشد در پرونده هسته‌ای ایران بوده و توافقی را انجام داده که همچنان مورد انتقاد برخی تندروها قرار دارد. اما روحانی امروز از حمایت مقام رهبری برخوردار است. ایشان از همه خواسته‌اند که به دولت جدید کمک کنند.

این در حالی است که تا زمانی که مقام رهبری و روحانی در سیاست خارجی توافق داشته باشند، منتقدان نیز تاثیری نخواهند داشت. از سوی دیگر رهبری به دنبال بهبود وجهه ایران هستند. ایشان چندی پیش خاطرنشان کردند که یکی از منافع شرایط جاری، روی کار آمدن یک دولت جدید با اعضایی توانمند و مصمم است که به کشور در جهت دستیابی به اهداف‌اش، کمک می‌کنند. با این حال ایشان همچنان یادآور می‌شوند که قرن‌ها درگیری عمیق بین جهان اسلام و غرب همچنان ادامه دارد و مشخص نیست اصول انقلابی غیر قابل تغییر در ایران می‌تواند تا چه اندازه در توانایی روحانی برای مذاکره در مساله هسته ای یا تعامل با غرب تاثیر گذار باشد. به بیان دیگر برخی تحلیلگران بر این باورند که تغییر رئیس جمهور در ایران روش ها و تاکتیک های مذاکره ای را تغییر می دهد اما به معنی متحول شدن استراتژی نیست.

برای اغلب مردم و تحلیلگران تفاوت روحانی به عنوان یک دیپلمات ماهر و خندان با احمدی‌نژاد کاملا واضح است. او در نخستین روزهای روی کار آمدن اولویت‌ها و شیوه اداره دولت‌اش را تشریح کرد. روحانی بسیاری از چهره‌های شاخص، باتجربه و تحصلیکرده را به به کابینه خود ملحق کرد. او علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه سابق را به عنوان رئیس سازمان انرژی اتمی معرفی کرد و به جای او محمد جواد ظریف به وزارت خارجه رفت. شمخانی نیز برای سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی انتخاب شد. موسویان می گوید: شما نمی‌توانید بهتر از این سه نفر پیدا کنید. در شرایط کنونی ایران، نمی‌تواند کسی را بهتر از این افراد پیدا کرد. مذاکره کننده سابق هسته‌ای ایران افزود: نشانه‌هایی که از اظهارات ظریف دریافت می‌شود و متن توییت‌های او، همان رویکردی است که روحانی به دنبال آن است.