وقتی «ام‌اس» به چشم‌ می‌زند!

همانند دیگر علائم بیماری ام‌اس، علائم مرتبط با چشم می توانند طی یک دوره شعله‌ور شدن بیماری پدیدار شده و سپس با گذشت زمان از بین بروند. روش های درمان ممکن است به محافظت از بینایی فرد کمک کنند، پیشرفت بیماری ام‌اس را کند سازند و از آسیب بیشتر پیشگیری کنند.

بیماری ام‌اس و مشکلات چشم
مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری پیشرونده است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به سلول های عصبی سالم حمله می کند. بر همین اساس، پوشش محافظ این سلول ها که به نام «غلاف میلین» شناخته می شود، آسیب می بیند.آسیب دیدگی این سلول ها می تواند موجب ایجاد زخم های دائمی در مغز شده و به بروز طیف گسترده ای از علائم منجر شود.اگرچه بیماری ام‌اس هر فردی را به شیوه ای متفاوت تحت تاثیر قرار می دهد، مشکلات بینایی اغلب از نخستین علائمی هستند که افراد مبتلا به این بیماری تجربه می کنند.زمانی که بیماری ام‌اس بر اعصاب چشم های یک فرد اثر می گذارند، این می تواند موجب بروز التهاب و شکل گیری علائم شود. نام رسمی برای این شرایط «نوریت اُپتیک» است.یک فرد مبتلا به نوریت اُپتیک ممکن است متوجه مشکلات مختلف در بینایی خود شود که به طور کلی در یک چشم شکل می گیرند. این مشکلات ممکن است به طور ناگهانی یا به تدریج شکل بگیرند. آنها می توانند نگران کننده باشند، اما به طور معمول با گذشت زمان از بین می روند.

مشکلات بینایی
افراد مبتلا به بیماری ام‌اس با پیشرفت بیماری معمولا برخی اشکال از دست دادن بینایی را تجربه می کنند.مشکلات بینایی معمولا یک چشم را تحت تاثیر قرار می دهند و به طور معمول پیش از این که بهتر شوند، شرایط وخیمی به خود می گیرند. هر فردی که این علائم را تجربه می کند باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند زیرا در برخی موارد گزینه های درمان در دسترس هستند.

اگرچه از دست دادن کامل بینایی امکانپذیر است، اما به اندازه علائم دیگر مانند موارد زیر شایع نیست:
- تاری دید
- از دست دادن دید رنگی یا خاکستری
- احساس درد هنگام حرکت دادن چشم ها
- نابینایی جزئی یا کامل در یک چشم که پیش از یک حمله تشدید می شود
- دشواری در نگاه به بغل
- درد مبهم پشت چشم ها

مشکلات حرکت چشم
افراد مبتلا به بیماری ام‌اس ممکن است حرکات کنترل نشده چشم را تجربه کنند که به نام «نیستاگموس» شناخته می شود.نیستاگموس همواره به روشی مشابه شکل نمی گیرد، اما اغلب موجب حرکت مکرر یک یا هر دو چشم به سمت جلو و عقب می شود. فرد ممکن است کنترل چگونگی حرکات چشم خود در یک جهت خاص را از دست بدهد. همچنین، افراد ممکن است احساس کنند اشیا در حال حرکت هستند، اگرچه به واقع این گونه نیست.شدت نیستاگموس می تواند متغیر باشد. برخی افراد ممکن است علائم خفیف را تجربه کنند، در شرایطی که دیگران حرکاتی به اندازه کافی شدید را تجربه می کنند که در دید آنها اختلال ایجاد می کند.

دوبینی
برخی افراد مبتلا به بیماری ام‌اس ممکن است دوبینی یا دیپلوپیا را تجربه کنند.دوبینی به واسطه همگام نبودن ماهیچه ها در چشم ها رخ می دهد زیرا یکی به درستی کار نمی کند. در نتیجه، مغز تلاش می کند تا با ترکیب آنها تصویری واضح ایجاد کند.این شرایط در یک فرد مبتلا به بیماری ام‌اس زمانی رخ می دهد که اعصابی که این ماهیچه ها را کنترل می کنند، تحت تاثیر قرار می گیرند.

نابینایی
در مراحل پیشرفته، بیماری ام‌اس ممکن است پوشش محافظ اطراف اعصاب را تخریب کند که به تغییرات دائمی در بینایی منجر می شود. در فردی که به طور منظم مشکلات بینایی را طی شعله‌ور شدن بیماری تجربه می کند، این ممکن است به نابینایی جزئی یا کامل در یک یا هر دو چشم منجر شود.

علائم چه مدت طول می کشند؟
بیماری ام‌اس هر فرد را به شیوه ای متفاوت تحت تاثیر قرار می دهد، از این رو، دقیقا نمی توان گفت که علائم چه مدت دوام می آورند.با از بین رفتن التهاب در سلول های عصبی، علائم نیز باید تسکین یابند. برای افراد بسیاری، این به کوتاهی چند هفته است. افراد دیگر ممکن است علائمی را تجربه کنند که حتی یک سال یا بیشتر ادامه می یابند.در برخی افراد گرما ممکن است موجب تشدید علائم شود، به عنوان مثال، پس از یک دوش آب داغ یا در روزهای بسیار گرم. دمای بالای بدن ناشی از انجام ورزش یا آنفلوآنزا نیز می تواند موجب تشدید علائم در برخی افراد شود.اعمال فشار بیش از حد بر چشم ها نیز ممکن است به تشدید علائم در برخی افراد منجر شود. هر فردی که با علائم چشمی مواجه است باید برای چشم های خود زمان های استراحت منظم در روز تعیین کرده و از اعمال فشار غیر ضروری بر چشم ها پرهیز کند.

دلایل
علائم چشمی زمانی شکل می گیرند که سیستم ایمنی به غلاف میلین اعصابی که فعالیت های مختلف چشم را کنترل می کنند، حمله می کند. نوع علائمی که فرد تجربه می کند به اعصاب آسیب دیده بستگی دارد.

بیماری ام‌اس تنها دلیل نوریت اُپتیک نیست. از عوامل دیگری که ممکن است موجب التهاب در چشم ها و در نتیجه بروز علائم شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برخی داروها
- عفونت های ویروسی یا باکتریایی، مانند بیماری لایم، اوریون یا سرخک
- بیماری های خودایمنی دیگر، از جمله لوپوس و سارکوئیدوز
دانشمندان دلیل دقیق بیماری ام‌اس را کشف نکرده اند. با این وجود، شواهدی وجود دارند که برخی افراد ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار داشته باشند.

به عنوان مثال، برخی عوامل محیطی ممکن است خطر بیماری ام‌اس را افزایش دهند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سیگار کشیدن
- سطوح پایین ویتامین D در بدن
- عفونت با ویروس اپشتین-بار
با این وجود، خطر افزایش یافته به معنای آن نیست که این عوامل به طور مستقیم موجب ابتلا به بیماری ام‌اس می شوند.

درمان
بیشتر مشکلات بینایی که به واسطه بیماری ام‌اس رخ می دهند، در نهایت خودشان بهبود می یابند، اما ممکن است مدیریت این علائم برای افراد دشوار باشد. تداوم مصرف دارو برای تسکین علائم بیماری ام‌اس به بهبود مشکلات چشم کمک خواهد کرد. اگر فرد علائم بسیار شدید را تجربه می کند، پزشک ممکن است درمان های اضافه را توصیه کند.به عنوان مثال، اگر فردی با از دست دادن شدید بینایی مواجه است، پزشک ممکن است گزینه هایی که تا حد امکان تلاش می کنند از آنها پرهیز شود، مانند تزریق سیاهرگی استروئیدها را توصیه کند.در موارد دیگر، روش های ساده ممکن است مفید باشند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است یک چشم بند موقت را برای فرد مبتلا به دوبینی تجویز کند. چشم بند اطلاعات ورودی یکی از چشم ها را مسدود کرده که باید به اصلاح دوبینی کمک کند.برخی داروها نیز ممکن است تا زمانی که دوره شعله‌ور شدن بیماری فروکش کند به کاهش عوارض جانبی مشکلات بینایی کمک کنند.

پیشگیری
پرهیز از آسیب بیماری ام‌اس به چشم به طور کامل ممکن نیست، اما افراد می توانند اقداماتی را در راستای کاهش احتمال بروز آنها مد نظر قرار دهند.افرادی که مستعد شعله‌ور شدن بیماری در چشم ها هستند باید به طور منظم در طول روز به چشم های خود استراحت دهند. پزشک ممکن است استفاده از عینک با لنز خاص که به کنترل اختلالات در چشم و کاهش علائم کمک می کند را توصیه کند.همچنین، ممکن است بین سطوح ویتامین D و شدت شعله‌ور شدن بیماری ارتباطی وجود داشته باشد. مطالعه ای که نشریه Neurology منتشر شد، نشان داد پیوندی بین سطوح ویتامین D و شدت نوریت اُپتیک وجود داشته است.اما این لزوما به معنای آن نیست که مصرف ویتامین D به حملاتی با شدت کمتر منجر خواهد شد. پژوهش های بیشتری باید در این زمینه صورت بگیرند، اما در حال حاضر برخی پزشکان به بیماران مبتلا به بیماری ام‌اس مصرف مکمل ویتامین D را توصیه می کنند.هر فردی که متوجه علائمی جدید یا تشدید علائم می شود باید با پزشک خود در این زمینه صحبت کند زیرا وی می تواند روش هایی را برای بهبود یا کاهش اثر علائم توصیه کند.