بازار داخلی صنعت نفت و گاز جا ماند

در صنعت نفت و گاز ایران حدود ۱۲۰۰ قلم کالا وجود دارد که حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ قلم آن جزوموارد پرمصرف محسوب می‌شوند و ۶۰ درصد هزینه‌ها پروژه‌های نفت و گاز را تشکیل می‌دهند؛ با این وجود سهم بازار ساخت داخل پایین است. با توجه به قدمت ۱۴-۱۵ ساله سازندگان در این حوزه انتظار می‌رود که زمینه و شرایط حضور بیش‌تر این دسته از سازندگان در این بازار بیش‌تر شود، چراکه ۵۲ درصد ظرفیت تولیدی سازندگان داخلی و فعال در حوزه صنعت نفت و گاز خالی و بدون استفاده است و تنها ۳۰ درصدی توان آن‌ها در صنعت نفت و گاز فعال شده است.بررسی‌ها نشان می‌دهند سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۹۰ وضعیت خرید وزارت نفت در بخش داخلی و خارجی این گونه بوده که کل اقلام خریدهای داخلی شامل ۶۹ هزار و ۷۴۰ قلم به ارزش ۵,۳۰۰ میلیارد تومان و کل اقلام خریدهای خارجی شامل ۶۳۴ هزار و ۴۴۷ قلم به ارزش ۲۱ میلیارد دلار بوده است.

علی‌رغم رشد روزافزون خریدها در بخش داخلی جمع کل ارزش اقلام خریدهای خارجی، چهار برابر کل اقلام خریدهای داخلی است که این موضوع نشان می‌دهد با این‌که اقداماتی برای توسعه ساخت داخل در صنعت نفت و گاز انجام شده است اما به دلیل نبود همگرایی و تضاد آن‌ها با یکدیگر کارایی لازم را نداشته و هم‌چنان بخش قابل توجهی از نیاز صنعت علی رغم وجود پتانسیل داخلی از خارج در حال تأمین است.از سوی دیگر سطح توانمندی در دانش فنی ساخت، ظرفیت تولید و بازار در اختیار را تا سال ۱۳۹۴ این گونه باید توصیف کرد که طبق آمار دانش فنی کشور در حوزه‌های مختلف صنعت نفت و گاز به مراتب بیش‌تر از ظرفیت تولید و بازار در اختیار بوده که فاصله زیاد بین بازار و دانش فنی و ظرفیت تولید گویای آن است که استفاده بهینه از ظرفیت‌های تولیدی توانمندی‌های غنی و منابع کشور در حوزه تولید تجهیزات و کالاهای مورد نیاز صنعت نفت صورت نمی‌گیرد.

برای مثال، دانش فنی درباره ساخت پکیج کولینگ صنعتی بیش از ۸۰ درصد و ظرفیت تولید آن در حدود ۷۰ درصد است، در حالی که بازار در اختیار کمتر از ۵ درصد است. بنابراین ارتقای وضعیت به نحوی که وضعیت بازار در این بخش و سایر بخش‌هایی که بازار به نسبت دانش و ظرفیت تولید به طور محسوسی کمتر است، می‌تواند گام مهمی برای رونق تولید در داخل کشور محسوب شود.بنا بر گزارش‌های منتشره از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، بدون شک با توجه به وضعیت کنونی برای تحقق هدف توسعه ساخت داخل و رونق تولید فعالان این عرصه به رغم برخی اقدامات برای تسهیل شرایط با موانع و مشکلاتی همچون عدم قابلیت اجرایی قوانین مصوب در حوزه نفت، نبود مکانیزم و متولی نظارت در اجرای قوانین و مقررات حمایت از ساخت داخل، نبود رویکرد حمایتی از ساخت داخل در مدیران دولتی مشکلات حوزه ارز و نوسانات قیمت ارز مواجه هستند.