تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۹/۰۵ ساعت ۱۳:۳۸
کد مطلب : ۱۹۲۶۵۵
ایران: پیشنهاد حمله به آرامکو توسط سپاه، کذب و توهم‌آمیز است
گزارش رویترز از حمله به تأسیسات نفتی آرامكو
گروه بین‌الملل: در حالیكه قرار است به زودی گزارش كمیته ویژه سازمان ملل متحد كه مسئولیت رسیدگی به حملات موشكی به تاسیسات نفتی عربستان را برعهده دارد، اعلام شود، خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی با استناد به چهار منبع که نامی از آن‌ها نمی‌آورد، نوشت: چهار ماه قبل از اینکه با فوجی از پهپادها و موشک‌ها به بزرگترین تأسیسات نفتی جهان در عربستان حمله شود، مقام‌های امنیتی ایران در یک مجتمع امنیتی نفوذناپذیر در تهران دور هم جمع شده بودند. این گروه را شامل مقام‌های رده بالای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و گروهی از افراد شاخص ارتش ایران عنوان می‌کند. طبق این گزارش، موضوع اصلی جلسه در ماه مه (اردیبهشت- خرداد) این بود: «چگونه ایالات متحده را به‌دلیل خروج از توافق هسته‌ای و اعمال مجدد تحریم‌های اقتصادی علیه ایران مجازات کنیم».
بر اساس گزارش رویترز در این جلسه سرلشکر حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران رشته کلام را بدست گرفت و گفت: «زمان آن است که شمشیرها را از نیام بیرون بکشیم و به آن‌ها درس عبرت دهیم.» طبق این گزارش در نهایت از طرح‌های تقابل مستقیم صرف‌نظر شد چرا که می‌توانست واکنش ویرانگر ایالات متحده را در پی داشته باشد. در نهایت ایران تصمیم گرفت تا به تاسیسات نفتی عربستان سعودی که متحد آمریکاست حمله کند؛ حمله‌ای که در تاریخ ۱۴ سپتامبر (۲۳ شهریور) انجام شد. طبق ادعای خبرگزاری رویترز، این طرح از سوی مقام‌های ارشد نظامی ایران در آن جلسه ماه مه (اردیبهشت- خرداد) مورد بحث قرار گرفت و در چهار جلسه دیگر پیگیری شد.
خبرگزاری رویترز می‌نویسد که با استناد به روایت سه مقام آشنا با این نوع جلسات و چهارمین فرد که نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران است، برای نخستین بار درباره نقش رهبر جمهوری اسلامی در حمله ۱۴ سپتامبر به تاسیسات آرامکو اطلاعاتی را ارائه می‌دهد. این افراد گفتند که رهبری موافقت خود را با این حمله اعلام کرد اما تحت این شرط سخت، که «نیروهای ایرانی هیچ فرد غیرنظامی یا آمریکایی را هدف قرار ندهند.»
رویترز با این حال می‌نویسد که نتوانسته است تاییدیه این موضوع را از سوی رهبری ایران بگیرد. سخنگوی سپاه از اظهارنظر در این باره خودداری کرده است. تهران نیز بارها قاطعانه هر گونه دخالت در حمله به آرامکو را رد کرده است. علیرضا میریوسفی، سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، روایتی را که چهار منبع برای رویترز شرح داده بودند رد کرد. او گفت که ایران هیچ نقشی در حملات نداشته است بنابراین هیچ جلسه‌ای بین مقام‌های ارشد برای بحث درباره چنین عملیاتی انجام نشده و رهبر ایران اجازه هیچ حمله‌ای را صادر نکرده است.
علیرضا میریوسفی در پاسخ به سوالات رویترز درباره جلسه سران نظامی گفت: «نه، نه، نه، نه، نه و نه.» رویترز از سوی دیگر نیز می‌نویسد که مقام‌های دولت عربستان به درخواست برای اظهارنظر در این موضوع پاسخ نداده‌اند. آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا و پنتاگون از اظهارنظر خودداری کردند. یک مقام ارشد دولت ترامپ نیز درمورد یافته‌های رویترز حرفی نزد اما گفت که رفتارهای تهران و سابقه چندین ساله حملات مخرب این کشور و پشتیبانی از تروریسم دلایلی است که اقتصاد ایران بهم ریخته است.
حوثی‌های یمن بلافاصله پس از حمله به تاسیسات نفتی عربستان، مسئولیت آن را برعهده گرفتند. این ادعا، از سوی مقام‌های آمریکایی و عربستان سعودی رد شد و آن‌ها این حمله را به ایران نسبت می‌دهند. پادشاهی سعودی، رقیب اصلی منطقه‌ای ایران و یک غول نفتی است که تولیدات آن برای اقتصاد جهانی بسیار مهم ارزیابی می‌شود. عربستان از شرکای اصلی امنیتی ایالات متحده است اما جنگ این کشور در یمن که باعث مرگ هزاران غیر نظامی شده است و قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مستقر در واشنگتن توسط مأموران سعودی، روابط با قانونگذاران آمریکایی را تیره و تار کرده است.
حمله ۱۷ دقیقه‌ای به تاسیسات ابقیق و خریص آرامکو با ۱۸ پهپاد و سه موشک نشان داد که علی‌رغم میلیادرها میلیارد دلار هزینه این پادشاهی برای امنیت، آرامکو همچنان آسیب‌پذیر است. این حمله در آن زمان بلافاصله تولید نفت عربستان سعودی را نصف کرد که دارای سهم پنج درصدی از کل تولید روزانه جهانی نفت است. این حمله باعث شد تا مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، ایران را به «اقدام جنگی» متهم کند. در ادامه نیز، تهران با تحریم‌های تازه آمریکا روبرو شد. مقام‌ها آمریکایی همچنین به رویترز گفتند که این کشور حملات سایبری علیه ایران را پس از حمله به آرامکو آغاز کرد.
طبق گفته مقام رسمی نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران، طرح رهبران نظامی ایران برای حمله به تأسیسات نفتی عربستان سعودی در طی چند ماه تدوین شده است. این مقام گفت: «دست‌کم در پنج جلسه جزئیات کاملا مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و تصویب قطعی طرح در اوایل ماه سپتامبر انجام شد.» سه مقام آگاه به رویترز گفتند که همه این جلسات در یک مکان امن در یک مجتمع در جنوب تهران برگزار شد. این سه مقام همچنین به رویترز گفتند که سایر شرکت‌کنندگان در برخی از این جلسات شامل یحیی رحیم صفوی، مشاور ارشد نظامی رهبری و یکی از معاونان قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بودند. رویترز نوشت که این رسانه نتوانست درباره این موضوع با رحیم صفوی برای اظهار نظر ارتباط بگیرد. از جمله اهداف احتمالی که در ابتدا مورد بحث قرار گرفت بندری در عربستان، یک فرودگاه و پایگاه‌های نظامی آمریکا بودند.
مقام نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران گفت: «از جمله اهداف احتمالی که در ابتدا مورد بحث قرار گرفت بندری در عربستان، یک فرودگاه و پایگاه‌های نظامی آمریکا بودند.» این فرد جزییات بیشتری را ارائه نکرد. طبق نوشته رویترز و به نقل از چهار منبعی که با آن‌ها صحبت کرده است، حمله به این اهداف در نهایت به‌دلیل وجود نگرانی از تلفات سنگین درصورت انتقام آمریکا و تشویق اسرائیل رد شد. یکی از این مقام‌ها گفت که توافق درباره حمله به آرامکو تقریبا با موافقت اکثریت افراد بود. این حمله بدترین حمله به تأسیسات نفتی خاورمیانه از زمان صدام حسین به حساب می‌آیند یعنی زمانیکه صدام در اوج بحران خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ میلادی به میادین نفتی کویت حمله کرد.
سناتور مارتا مک‌سالی، افسر سابق نیروی هوایی آمریکا و نماینده جمهوری‌خواه یک روز پس از این حملات از تأسیسات ابقیق بازدید کرد و گفت که عاملان این حمله دقیقا می‌دانستند برای وارد کردن خسارتِ هر چه بیشتر، به کجا حمله کنند. وی به رویترز گفت که پهپادها و موشک‌ها از خاک ایران و از یک پایگاه ایرانی فرستاده شدند. یک منبع خاورمیانه‌ای که طبق نوشته رویترز در حال تحقیق درباره این حمله است، گفت که محل پرتاپ موشک‌ها پایگاه هوایی اهواز در جنوب ایران بود. این سخن با سخنان سه مقام رسمی ایالات متحده آمریکا و دو نفر دیگر که با رویترز صحبت کرده‌اند مطابقت دارد. منابع مطلع به رویترز همچنین گفتند که موشک‌ها و پهپادها به‌جای پرواز مستقیم از ایران به سمت عربستان سعودی از طریق خلیج فارس، مسیرهای مختلف و متفاوتی را برای رسیدن به تاسیسات نفتی طی کردند که این بخشی از تلاش ایران برای پنهان نگه‌داشتن دخالت خود بود.
به گفته یک منبع اطلاعاتی غربی، برخی از این پهپادها پیش از فرود در عربستان بر فراز آسمان عراق و کویت پرواز کردند. طبق گفته مقام نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران، فرماندهان سپاه چند ساعت پس از این حمله، موفقیت آمیز بودن آن را به اطلاع رهبر ایران رساندند. تصاویر آتش‌سوزی در تأسیسات نفتی سعودی در سراسر جهان پخش شد. بازار سهام این کشور سقوط کرد. قیمت جهانی نفت در ساعت‌های ابتدایی این حمله ۲۰ درصد افزایش یافت. مقام‌های سعودی آرامکو در اتاق مدیریت اضطراری جمع شدند. یکی از مقاماتی که با رویترز صحبت کرده است، گفت که تهران از نتیجه این عملیات خوشحال است. وی گفت: «ایران ضربه‌ای دردناک به عربستان وارد و آمریکا را تحقیر کرد.» در ماه‌های اخیر، ایران یک پهپاد آمریکایی را در خلیج فارس سرنگون و یک نفتکش بریتانیا را در تنگه هرمز توقیف کرد. ایران همچنین در ماه‌های اخیر در گام‌های مختلفی تعهدات برجامی خود را کاهش داد و شروع به غنی‌سازی اورانیوم کرده است.
حمله به آرامکو تنش‌ها را در منطقه افزایش داد اما در آن زمان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا به‌دنبال خارج کردن نیروهای این کشور از خاورمیانه بود. با این حال تنها چند روز پس از اعلام خروج ناگهانی نیروهای آمریکایی در شمال سوریه، دولت ترامپ در تاریخ ۱۱ اکتبر (۱۹ مهر) گقت که برای تقویت روابط خود با پادشاهی سعودی، هواپیماهای جنگی، تسلیحات دفاع موشکی و ۲۸۰۰ سرباز دیگر را به عربستان می‌فرستد. مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا در آن زمان در یک نشست خبری به تهران هشدار داد و گفت: «به یک کشور مستقل دیگر حمله نکنید، منافع آمریکا و نیروهای آمریکایی را تهدید نکنید در غیراینصورت ما پاسخ خواهیم داد.»
مقام‌های دولتی آمریکا می‌گویند که ایران باید به حمایت از گروه‌های تروریستی در خاورمیانه پایان دهد اما ایران بارها اعلام کرده است که هیچ ارتباطی با گروه‌های تروریستی ندارد. طبق گفته مقام نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران، یکی از فرماندهان در یکی از جلسات پایانی برنامه‌ریزی برای این حمله به یکی از مقام‌های ارشد امنیتی گفته است: «مطمئن باشید که خداوند متعال با ما خواهد بود.» وی در این جلسه تاکید کرد: «برنامه‌ریزی برای مورد بعدی را شروع کنید.»
واکنش ایران به ادعای پیشنهاد حمله به آرامکو توسط سپاه
ایسنا نوشت: یک مقام آگاه ادعای اخیر خبرگزاری رویترز مبنی بر پیشنهاد حمله به تاسیسات نفتی آرامکو عربستان توسط فرماندهان نظامی ایران را کذب و توهم آمیز خواند.
این مقام آگاه در پاسخ به پرسش، گزارش خبرگزاری رویترز درباره دخالت ایران در تصمیم برای حمله به تاسیسات نفتی عربستان در ماه‌های گذشته را کذب، بی‌بنیان و توهم آمیز خواند و آنرا جریان سازی هدفمند برای ایجاد و تعمیق شکاف میان کشورهای اسلامی منطقه ارزیابی کرد.
بر اساس گزارش رویترز در این جلسه سرلشکر حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران رشته کلام را بدست گرفت و گفت: «زمان آن است که شمشیرها را از نیام بیرون بکشیم و به آن‌ها درس عبرت دهیم.» طبق این گزارش در نهایت از طرح‌های تقابل مستقیم صرف‌نظر شد چرا که می‌توانست واکنش ویرانگر ایالات متحده را در پی داشته باشد. در نهایت ایران تصمیم گرفت تا به تاسیسات نفتی عربستان سعودی که متحد آمریکاست حمله کند؛ حمله‌ای که در تاریخ ۱۴ سپتامبر (۲۳ شهریور) انجام شد. طبق ادعای خبرگزاری رویترز، این طرح از سوی مقام‌های ارشد نظامی ایران در آن جلسه ماه مه (اردیبهشت- خرداد) مورد بحث قرار گرفت و در چهار جلسه دیگر پیگیری شد.
خبرگزاری رویترز می‌نویسد که با استناد به روایت سه مقام آشنا با این نوع جلسات و چهارمین فرد که نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران است، برای نخستین بار درباره نقش رهبر جمهوری اسلامی در حمله ۱۴ سپتامبر به تاسیسات آرامکو اطلاعاتی را ارائه می‌دهد. این افراد گفتند که رهبری موافقت خود را با این حمله اعلام کرد اما تحت این شرط سخت، که «نیروهای ایرانی هیچ فرد غیرنظامی یا آمریکایی را هدف قرار ندهند.»
رویترز با این حال می‌نویسد که نتوانسته است تاییدیه این موضوع را از سوی رهبری ایران بگیرد. سخنگوی سپاه از اظهارنظر در این باره خودداری کرده است. تهران نیز بارها قاطعانه هر گونه دخالت در حمله به آرامکو را رد کرده است. علیرضا میریوسفی، سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، روایتی را که چهار منبع برای رویترز شرح داده بودند رد کرد. او گفت که ایران هیچ نقشی در حملات نداشته است بنابراین هیچ جلسه‌ای بین مقام‌های ارشد برای بحث درباره چنین عملیاتی انجام نشده و رهبر ایران اجازه هیچ حمله‌ای را صادر نکرده است.
علیرضا میریوسفی در پاسخ به سوالات رویترز درباره جلسه سران نظامی گفت: «نه، نه، نه، نه، نه و نه.» رویترز از سوی دیگر نیز می‌نویسد که مقام‌های دولت عربستان به درخواست برای اظهارنظر در این موضوع پاسخ نداده‌اند. آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا و پنتاگون از اظهارنظر خودداری کردند. یک مقام ارشد دولت ترامپ نیز درمورد یافته‌های رویترز حرفی نزد اما گفت که رفتارهای تهران و سابقه چندین ساله حملات مخرب این کشور و پشتیبانی از تروریسم دلایلی است که اقتصاد ایران بهم ریخته است.
حوثی‌های یمن بلافاصله پس از حمله به تاسیسات نفتی عربستان، مسئولیت آن را برعهده گرفتند. این ادعا، از سوی مقام‌های آمریکایی و عربستان سعودی رد شد و آن‌ها این حمله را به ایران نسبت می‌دهند. پادشاهی سعودی، رقیب اصلی منطقه‌ای ایران و یک غول نفتی است که تولیدات آن برای اقتصاد جهانی بسیار مهم ارزیابی می‌شود. عربستان از شرکای اصلی امنیتی ایالات متحده است اما جنگ این کشور در یمن که باعث مرگ هزاران غیر نظامی شده است و قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مستقر در واشنگتن توسط مأموران سعودی، روابط با قانونگذاران آمریکایی را تیره و تار کرده است.
حمله ۱۷ دقیقه‌ای به تاسیسات ابقیق و خریص آرامکو با ۱۸ پهپاد و سه موشک نشان داد که علی‌رغم میلیادرها میلیارد دلار هزینه این پادشاهی برای امنیت، آرامکو همچنان آسیب‌پذیر است. این حمله در آن زمان بلافاصله تولید نفت عربستان سعودی را نصف کرد که دارای سهم پنج درصدی از کل تولید روزانه جهانی نفت است. این حمله باعث شد تا مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، ایران را به «اقدام جنگی» متهم کند. در ادامه نیز، تهران با تحریم‌های تازه آمریکا روبرو شد. مقام‌ها آمریکایی همچنین به رویترز گفتند که این کشور حملات سایبری علیه ایران را پس از حمله به آرامکو آغاز کرد.
طبق گفته مقام رسمی نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران، طرح رهبران نظامی ایران برای حمله به تأسیسات نفتی عربستان سعودی در طی چند ماه تدوین شده است. این مقام گفت: «دست‌کم در پنج جلسه جزئیات کاملا مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و تصویب قطعی طرح در اوایل ماه سپتامبر انجام شد.» سه مقام آگاه به رویترز گفتند که همه این جلسات در یک مکان امن در یک مجتمع در جنوب تهران برگزار شد. این سه مقام همچنین به رویترز گفتند که سایر شرکت‌کنندگان در برخی از این جلسات شامل یحیی رحیم صفوی، مشاور ارشد نظامی رهبری و یکی از معاونان قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بودند. رویترز نوشت که این رسانه نتوانست درباره این موضوع با رحیم صفوی برای اظهار نظر ارتباط بگیرد. از جمله اهداف احتمالی که در ابتدا مورد بحث قرار گرفت بندری در عربستان، یک فرودگاه و پایگاه‌های نظامی آمریکا بودند.
مقام نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران گفت: «از جمله اهداف احتمالی که در ابتدا مورد بحث قرار گرفت بندری در عربستان، یک فرودگاه و پایگاه‌های نظامی آمریکا بودند.» این فرد جزییات بیشتری را ارائه نکرد. طبق نوشته رویترز و به نقل از چهار منبعی که با آن‌ها صحبت کرده است، حمله به این اهداف در نهایت به‌دلیل وجود نگرانی از تلفات سنگین درصورت انتقام آمریکا و تشویق اسرائیل رد شد. یکی از این مقام‌ها گفت که توافق درباره حمله به آرامکو تقریبا با موافقت اکثریت افراد بود. این حمله بدترین حمله به تأسیسات نفتی خاورمیانه از زمان صدام حسین به حساب می‌آیند یعنی زمانیکه صدام در اوج بحران خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ میلادی به میادین نفتی کویت حمله کرد.
سناتور مارتا مک‌سالی، افسر سابق نیروی هوایی آمریکا و نماینده جمهوری‌خواه یک روز پس از این حملات از تأسیسات ابقیق بازدید کرد و گفت که عاملان این حمله دقیقا می‌دانستند برای وارد کردن خسارتِ هر چه بیشتر، به کجا حمله کنند. وی به رویترز گفت که پهپادها و موشک‌ها از خاک ایران و از یک پایگاه ایرانی فرستاده شدند. یک منبع خاورمیانه‌ای که طبق نوشته رویترز در حال تحقیق درباره این حمله است، گفت که محل پرتاپ موشک‌ها پایگاه هوایی اهواز در جنوب ایران بود. این سخن با سخنان سه مقام رسمی ایالات متحده آمریکا و دو نفر دیگر که با رویترز صحبت کرده‌اند مطابقت دارد. منابع مطلع به رویترز همچنین گفتند که موشک‌ها و پهپادها به‌جای پرواز مستقیم از ایران به سمت عربستان سعودی از طریق خلیج فارس، مسیرهای مختلف و متفاوتی را برای رسیدن به تاسیسات نفتی طی کردند که این بخشی از تلاش ایران برای پنهان نگه‌داشتن دخالت خود بود.
به گفته یک منبع اطلاعاتی غربی، برخی از این پهپادها پیش از فرود در عربستان بر فراز آسمان عراق و کویت پرواز کردند. طبق گفته مقام نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران، فرماندهان سپاه چند ساعت پس از این حمله، موفقیت آمیز بودن آن را به اطلاع رهبر ایران رساندند. تصاویر آتش‌سوزی در تأسیسات نفتی سعودی در سراسر جهان پخش شد. بازار سهام این کشور سقوط کرد. قیمت جهانی نفت در ساعت‌های ابتدایی این حمله ۲۰ درصد افزایش یافت. مقام‌های سعودی آرامکو در اتاق مدیریت اضطراری جمع شدند. یکی از مقاماتی که با رویترز صحبت کرده است، گفت که تهران از نتیجه این عملیات خوشحال است. وی گفت: «ایران ضربه‌ای دردناک به عربستان وارد و آمریکا را تحقیر کرد.» در ماه‌های اخیر، ایران یک پهپاد آمریکایی را در خلیج فارس سرنگون و یک نفتکش بریتانیا را در تنگه هرمز توقیف کرد. ایران همچنین در ماه‌های اخیر در گام‌های مختلفی تعهدات برجامی خود را کاهش داد و شروع به غنی‌سازی اورانیوم کرده است.
حمله به آرامکو تنش‌ها را در منطقه افزایش داد اما در آن زمان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا به‌دنبال خارج کردن نیروهای این کشور از خاورمیانه بود. با این حال تنها چند روز پس از اعلام خروج ناگهانی نیروهای آمریکایی در شمال سوریه، دولت ترامپ در تاریخ ۱۱ اکتبر (۱۹ مهر) گقت که برای تقویت روابط خود با پادشاهی سعودی، هواپیماهای جنگی، تسلیحات دفاع موشکی و ۲۸۰۰ سرباز دیگر را به عربستان می‌فرستد. مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا در آن زمان در یک نشست خبری به تهران هشدار داد و گفت: «به یک کشور مستقل دیگر حمله نکنید، منافع آمریکا و نیروهای آمریکایی را تهدید نکنید در غیراینصورت ما پاسخ خواهیم داد.»
مقام‌های دولتی آمریکا می‌گویند که ایران باید به حمایت از گروه‌های تروریستی در خاورمیانه پایان دهد اما ایران بارها اعلام کرده است که هیچ ارتباطی با گروه‌های تروریستی ندارد. طبق گفته مقام نزدیک به تصمیم‌گیری‌های ایران، یکی از فرماندهان در یکی از جلسات پایانی برنامه‌ریزی برای این حمله به یکی از مقام‌های ارشد امنیتی گفته است: «مطمئن باشید که خداوند متعال با ما خواهد بود.» وی در این جلسه تاکید کرد: «برنامه‌ریزی برای مورد بعدی را شروع کنید.»
واکنش ایران به ادعای پیشنهاد حمله به آرامکو توسط سپاه
ایسنا نوشت: یک مقام آگاه ادعای اخیر خبرگزاری رویترز مبنی بر پیشنهاد حمله به تاسیسات نفتی آرامکو عربستان توسط فرماندهان نظامی ایران را کذب و توهم آمیز خواند.
این مقام آگاه در پاسخ به پرسش، گزارش خبرگزاری رویترز درباره دخالت ایران در تصمیم برای حمله به تاسیسات نفتی عربستان در ماه‌های گذشته را کذب، بی‌بنیان و توهم آمیز خواند و آنرا جریان سازی هدفمند برای ایجاد و تعمیق شکاف میان کشورهای اسلامی منطقه ارزیابی کرد.
