تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۷ ساعت ۰۹:۰۱
کد مطلب : ۲۶۴۵۷۵
آغاز حفاری نفت و گاز در شمال ایران
گروه اقتصادی: گزارش میدانی از نخستین عملیات حفاری نفت و گاز در شمال کشور که از دوروز گذشته آغاز شده است را بخوانید.زمانی که سال1330 نخستین عملیات اکتشافی نفت و گاز در دشت گرگان آغاز و پرونده‌اش با شکست مواجه شد، کسی فکرش را نمی‌کرد 79سال بعد، دستگاه حفار خوشنام و خوش‌اقبال دیگری درست در محدوده مطالعه‌شده با اطمینان بیشتر دست به حفر چاه اکتشافی بزند.
اما با گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی، گلستان اکنون به منابع ارزشمند فسیلی نزدیک‌تر شده است. حالا گمان این می‌رود استانی که طی دودهه گذشته کمیت توسعه‌‌اش با مرگ طلای سفید (پنبه) لنگ می‌زد، این‌بار با کشف طلای سیاه (نفت) و میدان‌های گازی بتواند بر مدار توسعه بتازاند. مته‌های دستگاه حفاری فتح33 که میادین گازی ارم فارس و نفتی سوسنگرد را حفر کرد، از دوروز پیش به قلب چاه اکتشافی هیرکانیک زده و چشم امید گلستان و البته کشور برای تامین گاز شمال ایران شده است.
در پهنای دشت گرگان و در همسایگی سقر تپه، فتح33 خودش را بیشتر نشان می‌دهد. نمای افقی کانکس و ژنراتورهای مستقر در پای دستگاه اگرچه از دور چندان آشکار نیست، قامت بلند سازه‌ای تمام فلزی در دشت، ما را مطمئن می‌کند که مسیر را درست آمده‌ایم.تصویر این دستگاه حفاری با آنچه در فیلم‌های سینمایی می‌بینیم فرق دارد. نه از دریا خبری است و نه از شناورهای عظیم. فتح33 از یک‌سو سر به آسمان دارد و از سوی دیگر قلب زمین را می‌شکافد. دستگاهی که به‌گفته پرسنل حفاری، بی‌وقفه و بی‌انقطاع تمام شبانه‌روز را در جست‌و‌جوی نفت می‌چرخد. زمانی که بالای سرش در مسیر حفاری روی سکو قرار می‌گیریم بیشتر خودش را نشان می‌دهد؛ نبرد آهن و سنگ و زمین.
کشف نفت و گاز چاه برای توسعه گلستان
حفر چاه هیرکانیک براساس ماموریت محول‌شده به سازمان مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران و طرح اکتشافی دشت خزر - جنوب گرگان مصوب سال1396 آغاز شده است. استاندار گلستان هدف از این اکتشاف را کشف نفت یا گاز و ارائه محصول نهایی از گلستان می‌داند و تأکید می‌کند: این موضوع با درنظر گرفتن طرح پتروشیمی استان می‌تواند به رشد صنعت آن کمک بهینه کند.هادی حق‌شناس با بیان اینکه چاه هیرکانیک به عمق 3هزار متر و طی زمان حدود 9 تا 10ماه حفر خواهد شد به همشهری می‌گوید: «مجموع اعتبار این حفاری 45میلیارد تومان و 15میلیون یورو است. از سوی دیگر درصورت کشف قطعی نفت یا گاز ما به ثروت مولدی دست پیدا خواهیم کرد که می‌توانیم از آن ثروت تولید کنیم».
حق‌شناس با تأکید بر اینکه گسترش چاه‌های توسعه‌ای، راه‌اندازی صنعت پتروشیمی و صنایع وابسته در استان، گردش مالی بالا و اشتغال‌آفرینی گسترده‌ای خواهد داشت، اظهار می‌کند: «درصورت دستیابی به موفقیت، ثروت ایجادشده در محرومیت‌زدایی از مناطق محرومی که اتفاقا در مناطق مورد مطالعه و حفاری ما هم قرار دارند مؤثر خواهد بود».وی با بیان اینکه طی بیش از 70سال گذشته، هیرکانیک، دوازدهمین چاه حفرشده در گلستان است، ادامه می‌دهد: «در چاه‌های پیشین، موفقیت و دستیابی به منابعی نداشتیم اما در مورد این منطقه و این چاه، براساس مطالعات ژئوفیزیکی انجام‌شده به احتمال نزدیک به یقین ما به منابع نفت یا گاز دست پیدا می‌کنیم. البته این نکته را هم باید درنظر بگیریم که توسعه بدون هزینه امکان‌پذیر نیست. بحث در مورد استفاده از منابع فسیلی، در سراسر جهان، موافقان و مخالفان خودش را دارد، با این همه این منبعی نیست که بتوانیم نسبت به آن
بی‌توجه باشیم».
پایان حفاری تا 10ماه دیگر
رئیس عملیات حفاری هیرکانیک در مورد جزئیات بیشتری از این حفاری عنوان می‌گوید: چاه هیرکانیک براساس مطالعات زمین‌شناسی و ژئوفیزیک مدیریت اکتشاف برنامه‌ریزی شد. براساس این مطالعات وجود لایه‌های هیدروکربی شامل نفت یا گاز به احتمال بالایی وجود دارد. برمبنای همین نتایج، منطقه برای استقرار دستگاه حفاری آماده‌سازی شد. طبق قرارداد شرکت حفاری با شرکت اکتشاف، دستگاه حفاری فتح33 به منطقه اعزام شد.
امین براتی ادامه می‌دهد: «تا امروز یعنی 17فروردین1400 براساس برنامه‌ریزی‌ها در عمق 156متری هستیم. گام بعدی ما کار گذاشتن لوله‌های جداری 20اینچی تا این عمق است. ادامه حفاری در هر مرحله بسته به نوع سازند‌هایی است که با آن برخورد می‌کنیم. پیش از حفاری به شکل دقیق نمی‌دانیم چه چیز در انتظار ماست».
این مسئول، عمق نهایی حفاری را 3هزار متر عنوان می‌کند و می‌گوید: «این عمق نهایی در همان مطالعات اکتشافی که توضیح دادم معین شده است.درصورت کشف نفت و گاز، کار فتح33 تمام‌شده و محوطه برای حفر چاه‌های توسعه‌ای و تعیین محدوده ذخیره زیرزمینی آماده می‌شود. وسعت و حجم منبع زیرزمینی است که معین می‌کند آیا استحصال محصول مقرون به‌صرفه خواهد بود یا خیر؟ از سوی دیگر پس از این مرحله نیز معین می‌شود که آیا این منطقه یک میدان مشترک است یا متعلق به ایران است؟»براتی همچنین در مورد پایان کار دستگاه حفاری فتح33 بیان می‌کند: «زمانبندی انجام شده تا 10ماه است اما احتمال پایان عملیات زودتر از این زمان هم هست. در هر صورت کشف‌شدن یا نشدن نفت یا گاز، پس از پایان حفاری فتح33 دوباره باز، قطعه‌بندی و چاه پلمب شده به مدیریت اکتشاف تحویل داده می‌شود. درصورت موفقیت نوبت به حفر چاه‌های توسعه و سایر ساختارها می‌رسد».
حجم و وسعت منبع مشخص نیست
رئیس دستگاه حفاری ما را تا بالای دکل همراهی می‌کند. او درباره دستگاه عظیمی که بر پلکانش قدم بر می‌داریم، می‌گوید: «همین دستگاه با 180تریلی و به‌صورت قطعه‌های جدا شده از هم به گلستان آورده شد و قرار است پس از اینجا به دشت مغان برود. همه قطعات یک‌بار دیگر در هر چاه اکتشافی مونتاژ می‌شود.» سعید شاه‌عفو، مته چرخنده را نشان می‌دهد و اظهار می‌کند: «تا زمانی‌که به عمق نهایی نرسیم، نمی‌دانیم چه چیزی در انتظار است. مطالعات، لایه‌های هیدروکربنی را تأیید کرده، اما حجم و وسعت منبع مشخص نیست. بحث نهایی با وجودداشتن یا نداشتن نیست، بلکه موضوع این است که عملیات‌های استحصال بسیار پرهزینه‌تر از اکتشاف هستند و صرفه اقتصادی در آنها حرف تعیین‌کننده را می‌زند».
او درباره مشکلات احتمالی که ممکن است طی مسیر حفاری پیش بیاید، می‌گوید: «امیدواریم بدون مشکل، حفاری کنیم، اما بخشی از سختی کار به‌خاطر اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی است. به‌عنوان مثال ممکن است با فوران گاز مواجه شویم یا ممکن است به منبع آبی برخورد کنیم. البته دستگاه برای همه این شرایط پیش‌بینی‌هایی دارد و مسیر فوران را مسدود می‌کند، اما کنترل این شرایط مهم است. هم‌اکنون دوروز است که عملیات حفاری شروع شده و برای پیش‌بینی اتفاقات خیلی زود است».
محلی‌ها به‌دنبال اشتغال در سایت حفاری
از پلکان آهنی فتح33 پایین می‌آییم. در حال خروج از محوطه هستیم که حضور تعدادی از اهالی محلی توجهمان را جلب می‌کند. جویای کار و مشغول گفت‌وگو با رئیس حراست عملیات هستند؛ موضوعی که فرماندار عملیات آن را عادی می‌داند.احمد دستمرد با بیان اینکه این توقع وجود دارد که نیروهای مردمی در هر طرحی در استان مشغول به‌کار شوند، می‌گوید: «اما باید توجه کرد که در این مرحله نیاز به نیروهای متخصص و زبده حفاری هست. با این همه، مسئولان اجرای طرح درصورت نیاز به همکاری، از نیروهای محلی استفاده می‌کنند، اما شهروندان کافی است چند ماهی صبر کنند تا عملیات اکتشاف به اتمام برسد. بدون شک درصورت کشف نفت یا گاز و توسعه منطقه به میدان گازی یا نفتی، اشتغال‌آفرینی قابل‌توجهی در این منطقه اتفاق می‌افتد».
***
از محوطه خارج و در گرمای بی‌سابقه‌ای از آفتاب فروردین به سمت گرگان رهسپار می‌شویم. کسی نمی‌داند شاید چند‌ماه دیگر وقتی مته فتح33 به عمق 3هزار متری زمین رسید، با خبر کشف نفت و گاز بار دیگر به این منطقه بیاییم.
اما با گذشت زمان و پیشرفت علم و تکنولوژی، گلستان اکنون به منابع ارزشمند فسیلی نزدیک‌تر شده است. حالا گمان این می‌رود استانی که طی دودهه گذشته کمیت توسعه‌‌اش با مرگ طلای سفید (پنبه) لنگ می‌زد، این‌بار با کشف طلای سیاه (نفت) و میدان‌های گازی بتواند بر مدار توسعه بتازاند. مته‌های دستگاه حفاری فتح33 که میادین گازی ارم فارس و نفتی سوسنگرد را حفر کرد، از دوروز پیش به قلب چاه اکتشافی هیرکانیک زده و چشم امید گلستان و البته کشور برای تامین گاز شمال ایران شده است.
در پهنای دشت گرگان و در همسایگی سقر تپه، فتح33 خودش را بیشتر نشان می‌دهد. نمای افقی کانکس و ژنراتورهای مستقر در پای دستگاه اگرچه از دور چندان آشکار نیست، قامت بلند سازه‌ای تمام فلزی در دشت، ما را مطمئن می‌کند که مسیر را درست آمده‌ایم.تصویر این دستگاه حفاری با آنچه در فیلم‌های سینمایی می‌بینیم فرق دارد. نه از دریا خبری است و نه از شناورهای عظیم. فتح33 از یک‌سو سر به آسمان دارد و از سوی دیگر قلب زمین را می‌شکافد. دستگاهی که به‌گفته پرسنل حفاری، بی‌وقفه و بی‌انقطاع تمام شبانه‌روز را در جست‌و‌جوی نفت می‌چرخد. زمانی که بالای سرش در مسیر حفاری روی سکو قرار می‌گیریم بیشتر خودش را نشان می‌دهد؛ نبرد آهن و سنگ و زمین.
کشف نفت و گاز چاه برای توسعه گلستان
حفر چاه هیرکانیک براساس ماموریت محول‌شده به سازمان مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران و طرح اکتشافی دشت خزر - جنوب گرگان مصوب سال1396 آغاز شده است. استاندار گلستان هدف از این اکتشاف را کشف نفت یا گاز و ارائه محصول نهایی از گلستان می‌داند و تأکید می‌کند: این موضوع با درنظر گرفتن طرح پتروشیمی استان می‌تواند به رشد صنعت آن کمک بهینه کند.هادی حق‌شناس با بیان اینکه چاه هیرکانیک به عمق 3هزار متر و طی زمان حدود 9 تا 10ماه حفر خواهد شد به همشهری می‌گوید: «مجموع اعتبار این حفاری 45میلیارد تومان و 15میلیون یورو است. از سوی دیگر درصورت کشف قطعی نفت یا گاز ما به ثروت مولدی دست پیدا خواهیم کرد که می‌توانیم از آن ثروت تولید کنیم».
حق‌شناس با تأکید بر اینکه گسترش چاه‌های توسعه‌ای، راه‌اندازی صنعت پتروشیمی و صنایع وابسته در استان، گردش مالی بالا و اشتغال‌آفرینی گسترده‌ای خواهد داشت، اظهار می‌کند: «درصورت دستیابی به موفقیت، ثروت ایجادشده در محرومیت‌زدایی از مناطق محرومی که اتفاقا در مناطق مورد مطالعه و حفاری ما هم قرار دارند مؤثر خواهد بود».وی با بیان اینکه طی بیش از 70سال گذشته، هیرکانیک، دوازدهمین چاه حفرشده در گلستان است، ادامه می‌دهد: «در چاه‌های پیشین، موفقیت و دستیابی به منابعی نداشتیم اما در مورد این منطقه و این چاه، براساس مطالعات ژئوفیزیکی انجام‌شده به احتمال نزدیک به یقین ما به منابع نفت یا گاز دست پیدا می‌کنیم. البته این نکته را هم باید درنظر بگیریم که توسعه بدون هزینه امکان‌پذیر نیست. بحث در مورد استفاده از منابع فسیلی، در سراسر جهان، موافقان و مخالفان خودش را دارد، با این همه این منبعی نیست که بتوانیم نسبت به آن
بی‌توجه باشیم».
پایان حفاری تا 10ماه دیگر
رئیس عملیات حفاری هیرکانیک در مورد جزئیات بیشتری از این حفاری عنوان می‌گوید: چاه هیرکانیک براساس مطالعات زمین‌شناسی و ژئوفیزیک مدیریت اکتشاف برنامه‌ریزی شد. براساس این مطالعات وجود لایه‌های هیدروکربی شامل نفت یا گاز به احتمال بالایی وجود دارد. برمبنای همین نتایج، منطقه برای استقرار دستگاه حفاری آماده‌سازی شد. طبق قرارداد شرکت حفاری با شرکت اکتشاف، دستگاه حفاری فتح33 به منطقه اعزام شد.
امین براتی ادامه می‌دهد: «تا امروز یعنی 17فروردین1400 براساس برنامه‌ریزی‌ها در عمق 156متری هستیم. گام بعدی ما کار گذاشتن لوله‌های جداری 20اینچی تا این عمق است. ادامه حفاری در هر مرحله بسته به نوع سازند‌هایی است که با آن برخورد می‌کنیم. پیش از حفاری به شکل دقیق نمی‌دانیم چه چیز در انتظار ماست».
این مسئول، عمق نهایی حفاری را 3هزار متر عنوان می‌کند و می‌گوید: «این عمق نهایی در همان مطالعات اکتشافی که توضیح دادم معین شده است.درصورت کشف نفت و گاز، کار فتح33 تمام‌شده و محوطه برای حفر چاه‌های توسعه‌ای و تعیین محدوده ذخیره زیرزمینی آماده می‌شود. وسعت و حجم منبع زیرزمینی است که معین می‌کند آیا استحصال محصول مقرون به‌صرفه خواهد بود یا خیر؟ از سوی دیگر پس از این مرحله نیز معین می‌شود که آیا این منطقه یک میدان مشترک است یا متعلق به ایران است؟»براتی همچنین در مورد پایان کار دستگاه حفاری فتح33 بیان می‌کند: «زمانبندی انجام شده تا 10ماه است اما احتمال پایان عملیات زودتر از این زمان هم هست. در هر صورت کشف‌شدن یا نشدن نفت یا گاز، پس از پایان حفاری فتح33 دوباره باز، قطعه‌بندی و چاه پلمب شده به مدیریت اکتشاف تحویل داده می‌شود. درصورت موفقیت نوبت به حفر چاه‌های توسعه و سایر ساختارها می‌رسد».
حجم و وسعت منبع مشخص نیست
رئیس دستگاه حفاری ما را تا بالای دکل همراهی می‌کند. او درباره دستگاه عظیمی که بر پلکانش قدم بر می‌داریم، می‌گوید: «همین دستگاه با 180تریلی و به‌صورت قطعه‌های جدا شده از هم به گلستان آورده شد و قرار است پس از اینجا به دشت مغان برود. همه قطعات یک‌بار دیگر در هر چاه اکتشافی مونتاژ می‌شود.» سعید شاه‌عفو، مته چرخنده را نشان می‌دهد و اظهار می‌کند: «تا زمانی‌که به عمق نهایی نرسیم، نمی‌دانیم چه چیزی در انتظار است. مطالعات، لایه‌های هیدروکربنی را تأیید کرده، اما حجم و وسعت منبع مشخص نیست. بحث نهایی با وجودداشتن یا نداشتن نیست، بلکه موضوع این است که عملیات‌های استحصال بسیار پرهزینه‌تر از اکتشاف هستند و صرفه اقتصادی در آنها حرف تعیین‌کننده را می‌زند».
او درباره مشکلات احتمالی که ممکن است طی مسیر حفاری پیش بیاید، می‌گوید: «امیدواریم بدون مشکل، حفاری کنیم، اما بخشی از سختی کار به‌خاطر اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی است. به‌عنوان مثال ممکن است با فوران گاز مواجه شویم یا ممکن است به منبع آبی برخورد کنیم. البته دستگاه برای همه این شرایط پیش‌بینی‌هایی دارد و مسیر فوران را مسدود می‌کند، اما کنترل این شرایط مهم است. هم‌اکنون دوروز است که عملیات حفاری شروع شده و برای پیش‌بینی اتفاقات خیلی زود است».
محلی‌ها به‌دنبال اشتغال در سایت حفاری
از پلکان آهنی فتح33 پایین می‌آییم. در حال خروج از محوطه هستیم که حضور تعدادی از اهالی محلی توجهمان را جلب می‌کند. جویای کار و مشغول گفت‌وگو با رئیس حراست عملیات هستند؛ موضوعی که فرماندار عملیات آن را عادی می‌داند.احمد دستمرد با بیان اینکه این توقع وجود دارد که نیروهای مردمی در هر طرحی در استان مشغول به‌کار شوند، می‌گوید: «اما باید توجه کرد که در این مرحله نیاز به نیروهای متخصص و زبده حفاری هست. با این همه، مسئولان اجرای طرح درصورت نیاز به همکاری، از نیروهای محلی استفاده می‌کنند، اما شهروندان کافی است چند ماهی صبر کنند تا عملیات اکتشاف به اتمام برسد. بدون شک درصورت کشف نفت یا گاز و توسعه منطقه به میدان گازی یا نفتی، اشتغال‌آفرینی قابل‌توجهی در این منطقه اتفاق می‌افتد».
***
از محوطه خارج و در گرمای بی‌سابقه‌ای از آفتاب فروردین به سمت گرگان رهسپار می‌شویم. کسی نمی‌داند شاید چند‌ماه دیگر وقتی مته فتح33 به عمق 3هزار متری زمین رسید، با خبر کشف نفت و گاز بار دیگر به این منطقه بیاییم.
مرجع : روزنامه همشهری
پربينندهترين مطالب و خبرها
