طلای سبز ایران در آستانه ورود به بازارهای جهانی

‌‌خراسان رضوی در میان استان‌های کشور در عرصه تولید زعفران به عنوان طلای سرخ در سبد گیاهان دارویی به طوری که بیش از ۸۵ درصد زعفران کشور را تولید می‌کند، اما در زمینه کشت و تولید سایر انواع گیاهان دارویی بدون احتساب طلای سرخ نیز جایگاه برتری در کشور دارد.سرزمین طلای سرخ و طلای سبز یا همان زیره هم اکنون میزبان ۳۵۰ گونه از مجموع حدود سه هزار گیاه دارویی شناخته شده در کشور به صورت خودرو یا دست کاشت است.

مزیت های بی شمار کشت گیاهان دارویی!
یوسف گازران کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی می‌گوید: مهمترین مزیت‌های توسعه و کشت گیاهان دارویی کم آب طلب بودن آن‌ها و کوتاهی طول دوره رشد در بعضی گونه‌ها است و طول دوره رشد آن‌ها با بیکاری کشاورزان همزمان است.او می‌افزاید: اشتغال زایی، اقتصادی بودن و ارز آوری، تنوع گونه‌ای و امکان معرفی گیاه برای اقلیم‌های متفاوت ایران و کشت در اراضی درجه ۲ از دیگر مزیت‌های کشت گیاهان دارویی است.

کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه می‌دهد: این استان با سطح زیر کشت حدود ۳۴هزار هکتار رتبه اول کشور را داراست و با تولید حدود ۲۹هزار تن ماده خشک رتبه پنجم کشور را به خود اختصاص داده است.گازران بیان می‌کند: زیره سبز با حدود ۲۳هزارهکتار بیشترین سطح را به خود اختصاص داده است و با توجه به شرایط آب، زمین، نوع خاک، اقلیم منطقه، ارتفاع از سطح دریا، نیروی کار موجود در منطقه و ... گیاهان مختلفی را می توان توصیه کرد که همه آن‌ها اقتصادی و سود آور است.

او تصریح می کند: کشت‌هایی مانند سیاهدانه. پنیرک. زیره سبز. زیره کوهی. خارشتر. چای ترش. موسیر. رازیانه. انیسون. انغوزه. باریجه. زنیان. نعناع فلفلی. بادرنجبویه. کاکوتی. چای کوهی. اسفرزه. قدومه. بارهنگ گیاهانی است که میشود در استان آن‌ها را کاشت.کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در ارتباط با کشت‌های توجیه پذیر تأکید می‌کند: متوسط میزان مصرفی آب مورد نیاز گیاهان دارویی ۳هزار و ۵۰۰ مترمکعب در هکتار است؛ که در مقایسه با سایر گیاهان زراعی بسیار کمتر است.

خشکسالی علت تغییر اقلیم در ایران است
یکی از کارشناسان حوزه جهاد کشاورزی می‌گوید: با توجه به تغییر اقلیم و روند افزایش خشکسالی از نظر کمیت و کیفیت با تغییر اقلیم مواجه هستیم.او می‌افزاید: در حال حاضر ما با تابستان‌های خیلی گرم روبرو هستیم به طور مثال اگر ما در سال‌های قبل چند روز دمای بالای ۴۰ درجه و بالاتر داشتیم اکنون داریم چندین هفته دمای بالای ۴۰درحه را تجربه می‌کنیم و این یعنی افزایش تبخیر و تعریق و از رویی کاهش بارندگی دو عاملی هستند که در مراتع و کشاورزی حذف می شوند.کارشناس کشاورزی ادامه می‌دهد: باید جهادکشاورزی به سمت کشت گونه‌های برود که جایگزین کشت‌های پر آب شود و این کشت گیاهان نه همه آنان، مانند گیاهان دارویی که کم آب طلب هستند.

این کارشناس بیان می‌کند: در درجه اول مزرعه یک بنگاه اقتصادی است که باید اقتصاد کشاورز را بچرخاند و تنها بحث کشت جایگزین نیست کشت جایگزین را زمانی می شود قبول کرد که اقتصاد کشور نیز تامین شود.او تصریح می‌کند: بعنوان مثال یک هکتار کشت زیره سبز در سال پر آب حدود ۵۵ میلیون تومان درآمد دارد و برای کشاورزی که قبلاً زعفران کشت می‌کرده و درآمد کمتری داشته کشت جایگزین مناسبی است و با برنامه ریزی و تشویق کشاورزان می توان آینده کشاورز را تامین کرد.

صادرات گیاهان دارویی خراسان رضوی به بیش از ۴۰ کشور
غلامحسین ساربان معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان این که گیاهان دارویی خراسان رضوی به بیش از ۴۰ کشور صادر می‌شود می‌گوید: پنج کارخانه در زمینه فرآوری گیاهان دارویی در این استان فعالیت دارد که سه کارخانه از این تعداد جزء پیشرفته‌ترین کارخانه‌های کشور است.او می‌افزاید: مهمترین اقلام گیاهان دارویی کشت شده در این استان خاکشیر، ختمی خبازی، رازیانه، زیره سبز و تخم شربتی است که زیر کشت زیره سبز با ۲۳ هزار هکتار بیشترین سطح زیرکشت این محصول در کشور را دارد.

معاون بهود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه می‌دهد: براساس برنامه پنج ساله، توسعه سالانه هزار تا هزار و ۵۰۰ هکتار سطح زیرکشت گیاهان دارویی در استان از ۲ سال پیش در دستور کار قرار گرفته است.ساربان بیان می‌کند: بیشتر زیره سبز تولیدی به بسیاری از کشور‌های اروپایی و آسیایی صادر می‌شود و قیمت بسیار مطلوبی دارد.

او تصریح می کند: همه تولید گیاهان دارویی استان به غیر از زعفران در سال ۹۹ معادل ۲۸ هزار و ۴۰۰ تن بوده که ۲ هزار و ۴۳۵ تن معادل ۸.۵ درصد نسبت به سال ۹۸ افزایش داشته است.خوری یکی از کشاورزان تربت حیدریه که به کشت گیاهان دارویی مشغول است می‌گوید: تا چند سال قبل تنها محصول کشت ما زعفران بود که با توجه به کاهش قیمت آن و افزایش هزینه کاشت و نیروی انسانی دیگر به صرفه نبود و با مشورتی که با کارشناسان جهادکشاورزی انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که محصول خود را تغییر دهیم و به همین دلیل به سوی کشت گیاهان دارویی رفتیم.

او می‌افزاید: در ابتدا به کشت زیره کوهی پرداختیم و با راهنمایی کارشناسان جهاد کشاورزی توانستیم به محصولی دست پیدا کنیم که با شرایط آبی کمتر و هزینه کاشت و نیروی انسانی بمراتب کمتر شود مناسبی کسب کنیم.کشاورز کشت گیاهان دارویی ادامه می‌دهد: با این وجود امسال بجز کشت زیره کوهی آویشن را هم در برنامه داریم و تونستیم مقداری از زمین‌های کشاورزی که در سال‌های قبل چغندر قند و پنبه کشت می کردیم را زیر کشت آویشن ببریم.

خوری بیان می کند: از مزیت‌های این کشت گیاهان دارویی، بودن چند کارخانه فرآوری در شهرستان، وجود خریدار با قیمت مناسب در زمان برداشت و حتی پیش از برداشت، نداشتن آفت، و مقاوم در برابر خسارت‌های احتمالی از مزیت‌های کشت‌های گیاهان دارویی است.محمد میری مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی می‌گوید:گیاهان دارویی جزء منابع گران بها و ارزشمند طبیعی هستند که در پیشبرد اهداف ملی، منطقه‌ای و جهانی در زمینه‌های بهداشتی و اقتصادی نقش به سزایی دارند.

او می‌افزاید: تحقق سلامت افراد جامعه، خودکفایی دارویی، ایجاد اشتغال، توسعه اقتصادی و کاهش بیکاری از جمله مزایا و کاربرد‌های اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی گیاهان دارویی است و حمایت از گیاهان دارویی و تبدیل این ظرفیت به صنعت تولید دارو‌های ساخت ملی، می‌تواند تأثیر بسیاری در بهبود شرایط اقتصاد و اقتصاد مقاومتی داشته و به جهش تولید منجر شود.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به این که گیاهان دارویی برتری‌هایی نسبت به برخی محصولات زراعی و باغی دارند که مورد توجه باغداران و تولیدکنندگان قرار گرفته است ادامه می‌دهد: نیاز کم به آب، زودبازده‌بودن نسبت به محصولات باغی و زراعی دیگر، امکان کشت در اراضی کوهپایه‌ای از دیگر ویژگی هاست.میری بیان می‌کند: همچنین امکان انبارداری مناسب و طولانی‌مدت، تنوع مصرف به شیوه‌های تازه‌خوری و ادویه‌جات، عرقیات، اسانس و استفاده در تولید دارو‌های گیاهی، آرایشی و بهداشتی و همین‌طور امکان تولید محصول ارگانیک و سالم به‌دلیل استفاده نکردن از سموم و نهاده‌های شیمیایی از دیگر برتری‌های این گیاهان است.

خراسان رضوی میزبان ۳۷ درصد کشت گیاهان دارویی کشور
او تصریح می‌کند:  خراسان رضوی  بدون احتساب زعفران در حوزه سطح زیر کشت گیاهان دارویی رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است و ۳۷ درصد سطح زیر کشت گیاهان دارویی کشور در خراسان رضوی متمرکز شده است.مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی تأکید می‌کند: سطح زیر کشت گیاهان آبی و دیم در پایان سال ۹۹ در استان ۳۳ هزار و ۷۲۳ هکتار بود که با چهار هزار و ۸۶۴ هکتار افزایش معادل ۱۴.۵ درصد نسبت به سال ۹۸ رشد داشته است.

میری اظهار می‌کند: از این میزان ۱۴ هزار و ۱۳۰ هکتار کشت آبی و ۱۹ هزار و ۵۹۰ هکتار کشت دیم گیاهان دارویی استان است. همچنین از ۳۳ هزار و ۷۲۳ هکتار کل محصولات، ۱۰ هزار هکتار آن زیره سبز آبی و ۱۳ هزار هکتار شامل زیره سبز دیم است.  کشور ایران با داشتن شرایط اقلیمی و تنوع گیاهی به مراتب بهتر از اروپا، در حال حاضر تنها ۶۰ تا ٩٠ میلیون دلار از تجارت جهانی گیاهان دارویی را به خود اختصاص داده است.

خوشبختانه با روی آوردن دنیا، به خصوص کشور‌های پیشرفته به استفاده از فرآورده‌های گیاهی و مصرف روز افزون آن در جهان، چه در صنعت داروسازی و چه در صنایع غذایی و آرایشی - بهداشتی و با توجه به تنوع آب و هوایی کشور و امکان رویش اکثر گیاهان در آن، فرصتی طلایی نصیب کشورمان گشته است تا از آن به بهترین نحو ممکن استفاده نموده و حضورخود را در بازار‌های جهانی بیش از بیش افزایش دهیم.

گیاهان دارویی ثروت مظلوم و ارزشمند کشور ماست که در برخی جوامع علمی از آن بعنوان طلای سبز ایران نام برده می‌شود و قابلیت‌های بسیار بالایی در ایجاد اقتصادی پویا و درآمد حاصل از تولید ناخالص ملی دارد، بطوریکه بکارگیری آن در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی -بهداشتی و سایر فرآورده‌های مرتبط با آنها، علاوه بر اثرات مفیدی که در توسعه فرهنگ مصرف گیاهان دارویی و دارو‌های گیاهی و ترویج آن‌ها دارد، می‌تواند بعنوان پتانسیل بالقوه در ایجاد درآمد‌های ارزی و کاهش واردات مواد اولیه دارو‌های شیمیایی  بکار گرفته شود.