واقعاً مقدس اردبیلی لقب دو نفر است یا ...؟

گروه سیاسی: جعفر محمدی در عصر ایران نوشت: "اردبیل مفاخر بسیاری دارد، ما در زمان خود نه محقق اردبیلی را درک کردیم و نه مقدس اردبیلی را."
این جمله رئیس جمهور رئیسی در اردبیل، سوژه چند روز اخیر کشور شده است. منتقدان از آن به عنوان "گاف" یاد می‌کنند و می‌گویند "محقق اردبیلی" و "مقدس اردبیلی" هر دو نام یک نفر به نام "احمد بن محمد اردبیلی" ، از علمای بزرگ شیعه در قرن دهم هجری است.
در پاسخ، آیت الله سید حسن عاملی، امام جمعه اردبیل گفته است: "آیت‌‌الله محقق اردبیلی که دانشگاه اردبیل نیز به نام ایشان است از مفاخر شیعه هستند که بزرگان می‌گفتند که اگر به این بزرگوار صرفاً مقدس بگوییم ممکن است علمیت ایشان تحت‌الشعاع قرار بگیرد.
نفر دومی‌که آقای رئیس‌جمهور منظورشان بود، آقای محمد بن علی اردبیلی مشهور به محقق اردبیلی صاحب کتاب مشهور "جامع الرواة" بودند که ایشان نیز واقعاً از مفاخر هستند، بنابراین آقای رئیسی از دو عالم بزرگوار متفاوت نام بردند."در این باره دو نکته زیر قابل تامل است:
1 - هیچ انسانی کامل نیست، ولو آن که رئیس جمهور باشد. همه هم ممکن است گاف‌هایی بدهیم و مگر من و شما تا کنون گاف نداده‌ایم یا تضمینی هست که در آینده نیز مرتکب خطا نشویم؟ هر چند که گاف انسان‌های معروف تر و مهم تر، بیشتر می‌پیچد و سر زبان‌ها می‌افتد. به همین دلیل است که چهره‌های معروف به ویژه سیاستمداران، مشاورانی متعددی در رشته‌های مختلف دارند که به آنها کمک می‌کنند کمترین خطاها را داشته باشند.این که رئیسی گاف بدهد، بد است ولی بدتر از آن، وهن و تمسخر است که متاسفانه در یکی دو روز اخیر، با موج فزاینده ای از آن مواجه هستیم و بسیاری چنان از این موضوع، خوشحال و سر کیف هستند که انگار خود علامه دهرند؛ حال آن که اگر به اغلب شان بگویی "میزرا محمدتقی خان فراهانی" دستور قتل "امیرکبیر" را به کاشان برد، باور خواهند کرد چون نمی‌دانند که این دو، یک نفرند و اولی اسم است و دومی لقب و عنوان او!
برای من به عنوان یک ایرانی، گاف رئیس جمهور، خوشایند نیست ولی ترجیح می‌دهم بیش از آن که روی آن متمرکز شوم، به عنوان یک شهروند، از رئیس جمهور کشورم، کار و خدمت بخواهم.
در همین فقره اخیر، همین که رئیس جمهور کشورم، به یکی از استان‌ها (اردبیل) رفته تا از نزدیک با مشکلات آنجا آشنا شود و گرهی بگشاید، مهم تر از این است که درباره یک شخصیت تاریخی چه گفته است و اساساً یکی از انتقادات وارده به رئیس جمهور فعلی و اسلاف ایشان این است که فکر می‌کنند باید درباره همه چیز صحبت کنند؛ حال آن که مردم آنها را برگزیده اند برای کار و خدمت، و الّا آنچه در این ملک فراوان داریم، سخنران است!
2 - اما نکته دوم به سخنان آیت الله سید حسن عاملی، امام جمعه محترم اردبیل مربوط می‌شود. بعد از خواندن سخنان ایشان درباره اظهارات رئیس جمهور، کنجکاو شدم تا درباره فرد دوم مورد ادعای ایشان، یعنی "محمد بن علی اردبیلی" بیشتر بدانم چرا که تا کنون جایی نخوانده و نشنیده بودم که "مقدس اردبیلی" لقب وی بوده باشد. همچنین می‌خواستم بدانم آیا این لقب واقعا متعلق به دو نفر است یا اظهارات امام جمعه اردبیل برای رفع و رجوع ماجرا بوده است؟1
بنابراین به نوشته‌های خود آقای عاملی (منتشره در سایت دانشگاه مقدس اردبیلی) و نیز مکتوبات دیگران که در سایت ایشان منتشر شده، مراجعه کردم و دیدم که "محقق اردبیلی" و "مقدس اردبیلی" دو لقبی هستند که برای یک نفر (احمد بن محمد اردبیلی) به کار رفته است.
به جست و جوی خود درباره "محمد بن علی اردبیلی" ادامه دادم و در سایت‌های "مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی"، "دانشنامه اسلامی"،"ویکی فقه دانشنامه حوزوی"، "ویکی شیعه" و "دانشنامه تخصصی کتاب شناسی و زندگی نامه" به دنبال اطلاعات از "محمد بن علی اردبیلی" گشتم.
در هیچ کدام از این منابع، حتی یک بار هم از ایشان تحت عنوان "مقدس اردبیلی" یاد نشده است و چنین به نظر می‌رسد اولین کسی که در تاریخ از این شخص تحت عنوان "مقدس اردبیلی" یاد کرده، امام جمعه اردبیل است که در توجیه سخنان رئیس جمهور، لقب مقدس اردبیلی را که قرن‌هاست برای "احمد بن محمد اردبیلی" به کار می‌رود، به "محمد بن علی اردبیلی" داده است، مگر آن که جناب ایشان که از علمای بنام دیار اردبیل هستند، استنادات قوی تاریخی ارائه و ثابت کنند که شخص دوم هم در تاریخ با عنوان "مقدس اردبیلی" شناخته می‌شده است و این لقب، متعلق به دو نفر است.
در غیر این صورت، باید گفت که اگر رئیسی گاف داده باشد (که از هر انسانی متصور است و این همه داد و قال ندارد)، امام جمعه اردبیل، گاف نداده، بلکه برای رفع و رجوع کردن یک گاف، تاریخ 500 ساله را تحریف کرده است.
امیدواریم مستندات ایشان منتشر شود تا چنین اتهامی متوجه ایشان نشود و الا نه گاف رئیس جمهور که واکنش امام جمعه اردبیل به این گاف، در تاریخ خواهد ماند و البته نه به نیکی!