زیر و بم آغاز مذاکرات برجامی در وین

گروه سیاسی: آمریکا و متحدان اروپایی‌اش طی هفته‌های اخیر گذشت زمان را به زیان رسیدن به توافق در مناقشه هسته‌ای اعلام کرده بودند. اکنون روسیه و چین نیز از جمهوری اسلامی درخواست کرده‌اند برای حل اختلافات به این مذاکرات بازگردد.
علی باقری کنی، معاون حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پیش از سفر به مسکو برای گفت‌وگو با مقامات اتحادیه اروپا راهی بروکسل شده بود.
باقری که قرار است به عنوان جانشین عباس عراقچی، در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین شرکت کند، در جریان سفر به بروکسل از جمله با انریکه مورا، معاون جوزپ بورل، هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار و گفت‌وگو کرده بود.پس از آن، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که پیش از پایان ماه آینده میلادی به پشت میز مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین باز خواهد گشت.حسین امیرعبداللهیان اعلام کرده است که جمهوری اسلامی هفته آینده تاریخ بازگشت جمهوری اسلامی به این مذاکرات را اعلام خواهد کرد.
ایالات متحده آمریکا طی هفته‌های گذشته چندین بار بر الزام بازگشت بی درنگ جمهوری اسلامی به مذاکرات وین تاکید کرده بود.آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا و همچنین رابرت مالی، رئیس دفتر ایران در وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرده‌اند که عدم بازگشت ایران به پشت میز مذاکره عملا کسب توافق با آن کشور بر سر مناقشه هسته‌ای را از موضوعیت خواهد انداخت.
ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه نیز پیش از آن در جریان سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل هشدار داده بود که گذشت زمان به سود ایران و احتمال کسب توافق درباره احیای برجام نیست.این در حالی است که اکنون، کشورهای روسیه و چین نیز بر بازگشت فوری جمهوری اسلامی به این مذاکرات تاکید ورزیده‌اند. میخائیل اولیانوف، نماینده وزارت امور خارجه روسیه در مذاکرات وین نسبت به پیامدهای منفی عدم شرکت ایران در مذاکرات هشدار داده است.
اولیانوف در همین رابطه به مسئولان جمهوری اسلامی گفته است که در صورت عدم پیشرفت مذاکرات، موضوعات بسیار مهمی در خطر است.
از سوی دیگر، سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز به الزام بازگشت جمهوری اسلامی به مذاکرات وین اشاره کرده و تلاش برای دست‌یابی به یک راه‌حل مسالمت‌آمیز برای مناقشه هسته‌ای ایران را در شرایط کنونی مهم ارزیابی کرده است.این در حالی است که رابرت مالی تاکید کرده که گفت‌وگوهای وین می‌بایست از همان نقطه‌ای آغاز شود که قطع شده است. اشاره مالی به احتمال طرح شروط جدید از سوی جمهوری اسلامی ایران است.
زمینه برای بازگشت آمریکا به برجام فراهم نیست
معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان، گفت: ما با ۱+۴ گفت‌وگو داریم و هنوز زمینه لازم برای این‌که آمریکایی‌ها بتوانند به برجام برگردند، فراهم نشده است.
 علی باقری در پاسخ به پرسشی در مورد خبر اخیر یکی از رسانه های غربی درباره از سرگیری مذاکرات با  گروه ۱+۵ با شیطنت آمیز خواندن این خبر افزود: ما با ۱+۴ گفت‌وگو داریم و در واقع هنوز زمینه لازم برای این‌که آمریکایی‌ها بتوانند به برجام برگردند فراهم نشده است.
این دیپلماتکشورمان، در واکنش به سوال دیگری در مورد اظهارات اخیر مقامات آمریکایی مبنی بر این‌که ایران باید پاسخ سؤالات خود را از آمریکا بگیرد نه اروپا نیز گفت: هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام اتحادیه اروپاست و در این جایگاه هم در دوره‌های قبل چنین گفت‌وگوهایی را داشتیم و الان در ادامه همان گفت‌وگوها ایشان (انریکه مورا) به عنوان هماهنگ کننده کشورهای ۱+۴ و ایران نقش آفرینی می‌کند و این گفت‌وگوها بر آن اساس شکل گرفته است.
باقری همچنین تأکید کرد: ان شاءالله گفت‌وگوهای ما عملا با ۱+۴ در ماه نوامبر اجرایی خواهد شد.
زیر و بم آغاز مذاکرات برجامی در وین
یك  کارشناس مسائل بین الملل، با اشاره به اینکه همانطور که از قبل پیشبینی می‌شد طرفای برجام حاضر شوند گفتگو‌ها را دوباره از سر بگیرند، اظهار داشت: سفر باقری کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران به بروکسل و مذاکراتش با معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، بالاخره به نوعی قفل شروع گفتگو‌های وین را باز کرد و بر اساس اعلام باقری مذاکرات تا پیش از پایان ماه نوامبر آغاز خواهد شد.
علی بیگدلی افزود: با توجه به این که طی چند هفته اخیر رفت و آمد‌های مقامات اروپایی و آمریکایی به منطقه افزایش یافت، از جمله سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به کشور‌های عرب حوزه خلیج فارس و همچنین اقداماتی که اسرائیل انجام داده، بر علیه منافع ایران، فشار‌ها را بر تهران افزایش داده، در چنین شرایطی مقامات کشورمان قدری موضع خود نسبت به مذاکرات را نرم کردند و این مسئله در رسیدن به توافق برای شروع مذاکرات اثر گذار بوده است.
وی گفت: طی مدت اخیر روسیه نیز فشار خود بر ایران را برای آغاز مذاکرات بسیار افزایش داد و اظهارات اخیر اولیانوف نماینده روسیه در مذاکرات وین که با کنایه نسبت به سخنان مقامات ایرانی حرف زده بود، نیز قابل تامل بود، این در حالی است که مقامات ایرانی در ابتدا اعلام کردند تنها زمانی حاضر می‌شوند که به میز مذاکره برگردند که تمامی تحریم‌ها رفع شود و ایران بعد از راستی‌آزمایی تعهدات خود را اجرایی می‌کند و مذاکرات را از سر می‌گیرد.چنین رویکردی با واکنش منفی طرف غربی روبرو شد، امری که به صورت قطعی مورد پذیرش آن‌ها نیز قرار نمی‌گرفت، بعد از آن نیز وزیر امور خارجه ایران به اذعان خودش به صورت سمبولیک و برای مشخص شدن حسن نیت طرف مقابل اعلام کرد که آمریکا ده میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را آزاد کند تا ایران به میز مذاکره بازگردد، درحالی اینگونه شرط‌گذاری‌ها جایی در ادبیات روابط بین‌الملل ندارد. مذاکرات بروکسل به این خاطر برگزار شد که طرف اروپایی این پیام را به ایران بدهد، که آن‌ها بدون هیچ پیش شرطی حاضر هستند تا با ایران گفتگو کنند و اگر ایران بخواهد پیش‌شرطی بگذارد، مذاکرات انجام نخواهد شد، در چنین شرایطی به نظر می‌رسد که دو طرف به تفاهم رسیدند که بعد از کش و قوس‌های فراوان گفتگو‌ها را آغاز کند، این در حالی است که ایران نسبت به موضوع آژانس و صدور قطعنامه علیه کشورمان در شورای حکام که یک ماه آینده جلسه آن برگزار می‌شود نگرانی بیشتری دارد تا اینکه قرار باشد مذاکرات در چه تاریخی آغاز شود. این آغاز مذاکرات که بر سر زمان آن نیز توافق شده، بخشی از آن به خاطر دفع شر تصویب قطعنامه احتمالی علیه ایران در شورای حکام و ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت است، این موضوع زمانی مهم‌تر جلوه می‌کند که روسیه نیز فشار‌های خود در ایران را برای تعیین تکلیف برجام در هفته‌های افزایش داده است.این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: مذاکرات آتی در ادامه شش دور گفتگو‌هایی خواهد بود که در دولت حسن روحانی انجام شد، طرف‌های برجامی بار‌ها تاکید کردند که از نقطه صفر قرار نیست، مذاکرات آغاز شود، بلکه این گفتگو‌ها از نقطه‌ای که در دولت روحانی متوقف شده بود، از سر گرفته می‌شود، همچنین به نظر می‌رسد گفتگو‌ها دیگر فرسایشی نخواهد بود و با توجه به فضایی که وجود دارد، دو طرف می‌توانند به یک توافق سریع نسبت به آنچه که در گذشته رخ داده، دست یابند.وی با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد نتایج یکدست شدن قدرت در ایران به مرور در حال عیان شدن است، تصرح کرد: زمان انتخابات ریاست جمهوری وقتی که مشخص بود ابراهیم رئیسی به ریاست جمهوری دست پیدا می‌کند، یک دست‌سازی قدرت برای احیای برجام خوش‌بینی‌ای بود که بسیاری از منتقدان به آن اشاره می‌کردند، حال به نظر می‌رسد به مرور زمان این خوش‌بینی در حال تحقق است، هر چند در حال حاضر علی باقری به عنوان شخصی که در دوران احمدی‌نژاد در تیم مذاکره کننده جلیلی حضور داشت، مقاومت‌های زیادی را برای عدم انجام مذاکرات نشان داد، اما زمانی که مسئولیت را برعهده گرفت، فضا را به خوبی درک کرد و حال به دنبال این است که گفتگو را از سر بگیرد.در داخل هنوز گفتمان کیهانی مبنی بر اینکه انجام هرگونه مذاکره خیانت است وجود دارد، دولت رئیسی نیز با این چالش باید روبرو شود که به چه نحوی می‌خواهد با ابن صدا‌های مخالف برخورد کند، طیف تندرو که مخالف هرگونه گفتگو است، حال در موقعیتی قرار دارد که به دولت متبوع‌اش در حال انجام همان کاری است که ظریف و تیم‌اش مرتکب شده‌اند، حال باید دید برخورد آن‌ها با این موضوع چه خواهد بود، هرچند که اگر مذاکرات به نتیجه برسد، آن‌ها درصدد توجیه آن برخواهند آمد.
بیگدلی افزود: همچنین از سوی از مجلس انقلابی نیز صدا‌هایی مبنی بر آغاز هرچه زودتر مذاکرات به منظور رفع سریعتر تحریم‌ها و گشایش‌های اقتصادی بلند شده، در مجموع با توجه به فشار‌های اقتصادی که از یک طرف در کشور وجود دارد و از طرف دیگر محاصره کامل ایران از چهار طرف، تنها راهی که باقی می‌ماند، گفتگو است که به نوعی دو طرف محکوم به انجام آن هستند. از سویی با توجه به رویکرد جدید آمریکا در منطقه، راهکار نظامی دیگر در خاورمیانه به وقوع نخواهد پیوست، در چنین شرایطی دو طرف با اعمال فشار بر یکدیگر، درصدد هستند خواسته‌های خود را به طرف مقابل بقبولانند.این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه گفتگو‌ها دو مرحله‌ای خواهد بود، اضافه کرد: در وهله اول مذاکرات مرتبط با برجام و رفع تحریم‌ها، پیگیری خواهد شد تا گفتگو‌ها به یک نتیجه مشخصی ختم شود، بعد از آن نیز با توجه به امتیازاتی که به ایران خواهند داد، در قالب رفع تحریم ها، ایران متعهد خواهد شد که برای ادامه مذاکرات در مورد مسائل منطقه‌ای و موشکی گفتگو‌های خود با طرف‌های غربی را آغاز کند، این در حالی است که طرف‌های غربی اعلام کرده‌اند اجرای اجرای توافقات مرحله اول منوط به اجرای مرحله دوم مذاکرات است.