گیشه‌ها خبر از تغییر فصل می‌دهند

گروه فرهنگی: چه دوستدار فیلم‌های اصغر فرهادی باشیم و چه نباشیم، نمی‌توان انکار کرد که هر فیلم فرهادی موجی در جامعه راه می‌اندازد، آدم‌ها را به ۲ گروه موافق و مخالف تقسیم می‌کند، به تضارب آرا میدان می‌دهد و شور و حالی به پا می‌کند که کمتر فیلمی قادر به راه انداختن چنین جوی است.

چرا می‌گوییم کمتر فیلمی می‌تواند چنین کند؟ برای نمونه، وقتی «دینامیت» ـ که رکورددار فروش امسال است ـ در دهه اول تابستان اکران شد، قطب‌بندی‌ای درنگرفت؛ مخالفت یا موافقتی برنینگیخت؛ منتقدان را سر ذوق نیاورد که درباره آن اظهارنظر کنند و سینماروها برای دیدن آن عجله‌ای نداشتند. از منتقد حرفه‌ای تا تماشاگر عادی همه می‌دانستند که با یک کمدی کلیشه‌ای طرف هستند که حتی سرگرم‌کننده نیست، اما ترکیب بازیگرانش (پژمان جمشیدی، احمد مهرانفر، محسن کیایی، نازنین بیاتی و نادر سلیمانی) و موقعیت‌های تکراری و لوسی که برای خنداندن تماشاگر به آنها متوسل شده، در گیشه خریدار دارد و می‌تواند سود خوبی را به جیب تهیه‌کننده‌اش سرازیر کند.

در نمونه‌ای دیگر، وقتی فیلم «خون شد» مسعود کیمیایی در نوروز امسال اکران شد، دیگر کسی عطش دیدن فیلمی از کیمیایی را نداشت و یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های کیمیایی در گیشه رقم خورد. این شکست، شکست کارگردانی بود که اصلا و ابدا فیلم روشنفکرانه نمی‌سازد و اتفاقا همیشه تلاش کرده برای مخاطب عام فیلم بسازد و مماس با زمانه‌اش حرکت کند؛ ولی سال‌هاست که فیلم هایش خالی از کشش و جذابیت است. «خورشید» مجید مجیدی هم مثل سایر آثار این کارگردان فارغ از اینکه در گیشه فروش کند یا نه اکران شد و در نهایت به‌رغم نامزدی شیر طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز ٢٠٢٠ بی‌سروصدا آمد و رفت. بر همین اساس و با مقایسه با فیلم‌ها و کارگردانان دیگر، اهمیت کار فرهادی بهتر درک می‌شود. احتمالا او تنها فیلمساز ایرانی است که تماشاگر عام به او چنین واکنشی نشان می‌دهد و دیدن فیلمی از او روی پرده برایش اهمیت دارد. به لطف اکران «قهرمان»، اکران پاییزی ۱۴۰۰جان گرفته و باز صحبت از فیلم و سینما به میان قشرهایی از جامعه بازگشته است. اما اکران پاییزی می‌تواند این روند را ادامه دهد؟ بیشترین تماشاگر هفته اول در دوران کرونا
«قهرمان» از زمان نمایش در جشنواره فیلم کن خبرساز شد و موافقان و مخالفانش، حتی پیش از اینکه فیلم را دیده باشند، در مقابل هم صف‌آرایی کردند. عده‌ای انتظار داشتند که فرهادی از اعتبار و شهرت بین‌المللی‌اش برای اتخاذ موضع سیاسی در قبال وقایع خوزستان استفاده کند و گروهی دیگر معتقد بودند که وظیفه یک کارگردان سینما فیلم ساختن است و نه موضع‌گیری سیاسی. چه در فضای مجازی و چه در میان اهل فن، نظرهای مختلفی در این باب بیان شد و با فاصله گرفتن از جشنواره کن از شدت این اظهارنظرها کاسته شد تا این که با اکران «قهرمان» در ایران آتش زیر خاکستر  شعله‌ور شد.

با احتساب کرونا و مشکلات اقتصادی، می‌توان گفت «قهرمان» افتتاحیه موفقی داشت؛ هرچند عده‌ای معتقدند که فروش افتتاحیه این فیلم از سایر آثار خود فرهادی کمتر بوده و این موضوع را نشانه شکست فیلم قلمداد می‌کنند. اما واقعیت این است که دیگر آثار فرهادی در زمان کرونا اکران نشده و هیچ‌گاه هزینه سینما رفتن (بلیت سینما، خوراکی و رفت‌وآمد) تا این حد زیاد نبوده است. فیلم فرهادی از ۵ آبان اکران شده و تا زمان نوشتن این گزارش، مطابق با آمار «سمفا» (سامانه مدیریت فروش و اکران سینما)، با در اختیار داشتن ۳۱۱ سالن و ۵ هزار و ۸۴۹ سانس، نزدیک به ۴ میلیارد تومان فروش کرده و بیش از ۱۶۱ هزار نفر به تماشای آن نشسته‌اند. آمار میزان فروش و تعداد تماشاگر این فیلم با فیلم‌هایی همچون «درخت گردو» و «خورشید» که از مدت ها پیش اکران شده‌اند قابل مقایسه نیست.

گزارش‌ها حاکی از این است که «قهرمان»، به‌رغم استفاده از نصف ظرفیت هر سالن به‌دلیل پروتکل‌های بهداشتی، در هفته اول اکرانش در حدود ۱۲۵ هزار نفر تماشاگر داشته که در میان فیلم‌های فرهادی بعد از «فروشنده» (۲۴۰ هزار تماشاگر در هفته اول) و «جدایی نادر از سیمین» (۱۵۰ هزار تماشاگر در هفته اول) در رتبه سوم قرار می‌گیرد. از طرف دیگر، تعداد مخاطب هفته اول «دینامیت» ۶۹هزار و «شنای پروانه» ۶۳ هزار نفر بود، اما «قهرمان» تقریبا دوبرابر این ارقام تماشاگر داشته است. همین آمار و ارقام می‌تواند اثبات نادرستی ادعای کسانی باشد که سعی دارند با غرض‌ورزی موفقیت فیلم فرهادی را تقلیل دهند.

رقبای «قهرمان»
در کنار فیلم فرهادی، چند فیلم دیگر که از مدتی پیش اکرانشان شروع شده دیگر گزینه‌های اکران را تشکیل می‌دهند. «دینامیت» ساخته مسعود اطیابی که به‌گفته تهیه کننده‌اش تا آخر سال روی پرده خواهد بود، تا امروز بیش از ۱۹ میلیارد تومان فروخته است. این فیلم که از ۱۰ تیر به روی پرده رفته، بنا به آمار سمفا، تاکنون بیش از ۹۰۰ هزار تماشاگر داشته و ۳۹۲ سالن و بیش از ۵۲ هزار سانس در اختیار دارد.

«قهرمان» فرهادی برای این که به این رکورد برسد کار سختی پیش رو دارد و احتمالا از همین حالا باید دینامیت را پرفروش‌ترین فیلم سال قلمداد کرد. یکی دیگر از فیلم‌های روی پرده که پیش از اکرانش عده‌ای به موفقیت آن در گیشه امید بسته بودند، «پوست» ساخته برادران ارک است که داستانی فولکلور را در ژانر وحشت روایت می‌کند.
این فیلم از ۲۱ مهر به روی پرده رفته اما تاکنون در ۱۸۹ سالن و ۲ هزار و ۶۴۳ صندلی تنها حدود ۵۰۰ میلیون تومان فروخته و ۲۳ هزار نفر تماشاگر داشته است. با این آمار به‌نظر نمی‌رسد که «پوست» بتواند در جدول فروش صعود کند و آنچنان که پیش‌بینی می‌شد، به موفقیت برسد.

«درخت گردو» محمدحسین مهدویان از ۱۰ شهریور به نمایش درآمده و در این مدت در حدود ۳ میلیارد تومان در گیشه بلیت فروخته است. فیلم مهدویان داستانی تلخ و تراژیک دارد که با توجه به وضعیت روانی جامعه، احتمالا این موضوع در فروش کمتر از حد انتظار آن بی‌تأثیر نیست.

تازه‌نفس اکران
«تومان» ساخته مرتضی فرشباف از دیروز اکران شده و کسانی که به دیدن فیلم‌های متفاوت علاقه‌مند هستند، می‌توانند به تماشای آن بروند. «تومان» داستان جوانی کارگر به نام داوود است که در شرط بندی روی مسابقات فوتبال استعداد عجیبی دارد و همین استعداد، زندگی و او دوستانش را زیر و رو می‌کند. تومان فیلم قصه‌گوی متعارفی نیست و احتمالا چندان به مذاق تماشاگر عام خوش نمی‌آید، خصوصا که بازیگر چهره‌ای در آن حضور ندارد. اما اگر کسی به چیزی بیش از دیدن چهره‌های مشهورروی پرده علاقه‌مند باشد و حوصله‌اش از تماشای فیلم‌های خرده‌پیرنگ سر نرود، می‌تواند از «تومان» لذت ببرد. فرشباف پیشتر ۲ فیلم «سوگ» (۱۳۸۹) و «بهمن» (۱۳۹۳) را ساخته و «تومان» سومین فیلم بلند او محسوب می‌شود. در تومان، میرسعید مولویان، مجتبی پیرزاده، ایمان صیاد برهانی، سجاد بابایی، حامد نجابت و پردیس احمدیه ایفای نقش می‌کنند.