چشمها از چه بیماری خبر می دهند؟

گروه علمی:یک دستاورد جدید علمی نشان می‌دهد بررسی شبکیه چشم می‌تواند به پیش‌بینی خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری آلزایمر، رایج‌ترین شکل زوال عقل، کمک کند.دانشمندان با انجام یک پژوهش جدید می‌گویند دستاورد‌های این یافته آن‌ها ممکن است روزی راه را برای یک آزمایش ساده چشمی هموار کند که می‌تواند به پیش‌بینی خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری آلزایمر، رایج‌ترین شکل زوال عقل، کمک کند. آلزایمر یک بیماری زوال مغزی است که معمولا به کندی آغاز می‌شود و به تدریج رو به وخامت می‌رود. به عبارت دیگر، این بیماری ممکن است دهه‌ها قبل از شروع اولین علائم، شروع شود در حالی که فرد متوجه هیچ اختلالی نمی‌شود. با این همه هیچ بیماری بدون علامت و نشانه نیست و بیماری‌های مربوط به زوال مغز نیز از این قاعده مستثنی نیست. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که نازک شدن شبکیه چشم افراد در میانسالی با عملکرد شناختی او در زندگی اولیه و بزرگسالی مرتبط است.

اشلی بارت یانگ از دانشگاه اوتاگو نیوزیلند می‌گوید؛ متأسفانه دانشمندان هنوز نتوانسته اند آلزایمر پیشرفته را درمان کنند و شیوع جهانی این بیماری در حال افزایش است. شناسایی افراد در مرحله پیش بالینی، زمانی که ممکن است هنوز فرصت مداخله وجود دارد، بسیار مهم است. افراد مبتلا به آلزایمر اغلب با اختلالات بینایی مواجه هستند که ممکن است به سردرگمی ذهنی، بی نظمی و کناره گیری اجتماعی منجر شود. در واقع همه این‌ها علائمی هستند که همراه با از دست دادن حافظه، زندگی روزانه میلیون‌ها نفر از مبتلایان به این بیماری را در سراسر جهان مختل می‌کنند.

با این حال، این اولین بار نیست که دانشمندان متوجه شده اند که چشم‌ها می‌توانند پنجره‌ای به مغز باشند. بیش از یک دهه پیش، محققان پروتئین‌های آمیلوئید بتا، مشخصه آلزایمر را در شبکیه افراد مبتلا به این بیماری پیدا کردند و مطالعات تصویربرداری بعدی چشم نشان داد که بیماران آلزایمر نیز شبکیه نازک‌تری داشتند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ همچنین ارتباط قوی بین بیماری آلزایمر و سه بیماری شایع چشمی، از جمله گلوکوم و دژنراسیون ماکولا را نشان داد. اگرچه کشف چنین ارتباط‌هایی بسیار جالب توجه بود، عوامل خطرزا برای آلزایمر زیاد و متنوع است، بنابراین در حال حاضر، هر گونه ارتباط بین آلزایمر و سلامت چشم هنوز تحت بررسی شدید دانشمندان است.

در مطالعه جدید، محققان داده‌های حاصل از مطالعه طولانی‌مدت Dunedin را که زندگی بیش از ۱۰۰۰ نوزاد متولد شده در اوایل دهه ۱۹۷۰ در یکی از بیمارستان‌های نیوزلند را از بدو تولد دنبال کرده است، بررسی کردند. پنج دهه بعد، بارت یانگ و همکارانش برای تجزیه و تحلیل خود، زیرگروهی متشکل از ۸۶۵ بزرگسال را که در سن ۴۵ سالگی اسکن چشم انجام داده بودند، به همراه مجموعه‌ای از تست‌های عصب روانشناسی در بزرگسالی و اوایل کودکی، به عنوان بخشی از آزمایش Dunedin را انتخاب کردند. ضخامت دو قسمت مختلف شبکیه (لایه‌های فیبر عصبی شبکیه و لایه‌های سلول گانگلیونی) در اسکن‌ها اندازه‌گیری شد.

تجزیه و تحلیل نشان داد که شرکت‌کنندگان در مطالعه با لایه‌های نازک‌تر شبکیه در تست‌های عملکرد شناختی، چه در بزرگسالی و چه در دوران کودکی، امتیاز کمتری کسب کردند. با این حال، هیچ ارتباطی بین نازک شدن شبکیه و کاهش کلی عملکرد شناختی (بین دوران کودکی و میانسالی) که نشان دهد چیزی در مغز در حال وقوع است، یافت نشد. در حالی که لایه‌های نازک‌تر فیبر عصبی شبکیه در سن ۴۵ سالگی با کاهش سرعت پردازش مغز از دوران کودکی مرتبط بود، این نتیجه ممکن است فقط نشانه‌ای از پیری عمومی باشد و لزوماً با بیماری آلزایمر مرتبط نباشد.

بارت یانگ، سرپرست این مطالعه می‌گوید: «یافته‌ها نشان می‌دهند که [ضخامت شبکیه]می‌تواند شاخصی از سلامت کلی مغز باشد. اینکه آیا آزمایش چشمی برای پیش بینی بیماری پیچیده و موذی مانند آلزایمر عملی است یا نه، ناشناخته باقی مانده است. با این حال، تعدادی از مطالعات قبلی از جمله افراد مبتلا به زوال عقل، نشان داده‌اند که نازک شدن شبکیه ممکن است قبل از زوال شناختی و تشخیص زوال عقل رخ دهد. تحقیقات بیشتری لازم است تا ترتیب رویداد‌ها را از هم جدا کنیم تا ببینیم آیا نازک شدن شبکیه واقعاً قبل از شروع آلزایمر است یا خیر. آیا تغییرات شبکیه چشم، علائم ثانویه این بیماری هستند یا صرفاً منعکس کننده افزایش سن یا سایر عوامل سبک زندگی هستند.»

علیرغم همه احتمالات، محققان به وضوح فکر می‌کنند که بررسی نازک شدن شبکیه چشم به عنوان یک نشانگر زیستی تغییرات شناختی، با توجه به آنچه تاکنون کشف شده و بار فزاینده بیماری آلزایمر، ارزش پیگیری دارد. با توجه به اینکه تست‌های معمول چشم نسبت به اسکن‌های تصویربرداری مغزی که معمولاً برای بررسی سلامت مغز استفاده می‌شوند، ارزان‌تر هستند، در صورت انجام مطالعات بیشتر، جایگزینی مقرون‌به‌صرفه تری برای نظارت بر تغییرات سلامت مغز در طول زمان خواهند بود. بارت یانگ می‌گوید: «در آینده، این یافته‌ها می‌تواند منجر به استفاده از [هوش مصنوعی]برای گرفتن یک اسکن توموگرافی انسجام نوری معمولی، انجام شده توسط اپتومتریست، و ترکیب آن با سایر داده‌های سلامتی برای تعیین خطر احتمالی ابتلا به آلزایمر شود.» نتایج این مطالعه در نشریه JAMA Ophthalmology منتشر شده است.