نگاهی به سوانح تلخ ترافیکی سال ۱۴۰۰

گروه جامعه: سال ۱۴۰۰ سال تلخ مرگ در اثر تصادفاتی بود که هر روزه با آن سر و کار داریم. جاده‌هایی که رنگ خون می‌گیرند و جان‌هایی که از دست می‌رود.
 آمار رسمی می‌گوید تعداد جان باختگان سوانح ترافیکی در ایران بسیار زیاد است: ساعتی ۲ نفر به طور متوسط در سوانح ترافیکی فوت می کنند، روزی ۴۸ نفر و سالانه بیش از ۱۸ هزار نفر.
حوادثی که به گفته سردار هادیانفر رییس پلیس راهور ناجا ۸۲ درصد به دلیل سرعت غیر مجاز، سبقت غیر مجاز، عدم توجه به جلو حین رانندگی و خستگی و خواب آلودگی اتفاق می افتد.
این که چه زمانی این رویدادهای تلخ پایان خواهد پذیرفت را کسی خبر ندارد. سه عامل همیشگی خطای انسانی، نقص خودرو و غیراستاندارد بودن جاده، عوامل اصلی رویدادهای ترافیکی هستند که در سال گذشته، عامل دوم یعنی نقص فنی خودروها بسیار به چشم آمد. علت آن را کم بودن کیفیت خودروهای داخلی عنوان کردند. هر سه قوه علیه خودروسازان متحد شدند تا بتوانند این مشکلات را برطرف کنند و حتی در کلام رهبر انقلاب هم انتقاداتی درباره کیفیت پایین تولیدات داخلی عنوان شد.
عادی شدن مرگ در اثر تصادفات به اندازه ای فاجعه بار است که مشخص نیست چرا کسی واقعا علیه مافیای خودروسازی که جان و جیب و اعصاب مردم را به گروگان گرفته اقدامی انجام نمی دهد. مافیایی که صدای همه را درآورده، همه جا رخنه کرده و البته از این رویدادهای تلخ هم ککش نمی گزد.
حتی فرماندهان ارشد نیروی انتظامی هم اعتراضات بسیار شدیدی نسبت به خودروهای ایرانی دارند ولی کسی گوشش بدهکار این حرفها نیست. سردار هادیانفر، رییس پلیس راهور ناجا در انتقاد به عملکرد خودروسازان می گوید: من نمی‌دانم در خودرو باک بنزین می‌گذارند یا تی ان تی برای ما هر روز پیامک می‌آید که تصادف توأم با حریق رخ داده است. این درست نیست. خود آقایان هم پذیرفتند که مشکل ایمنی و کیفیت دارند. استحکامات خودرو را کاهش دادند تا قیمت خودرو ارزان تر برایشان تمام شود. جالب است بدانید که ما در یکی از پارکینگ‌های خودمان ۱۰۷ خودرو با عکس و شرح و تفصیل سند داریم که ایربگ ۹۷ خودرو باز نشده است.
این مقام انتظامی می گوید: متاسفانه بعضی‌ها حرف نادرستی می‌زنند که باز شدن ایربگ به سرعت و زاویه تصادف بستگی دارد، این اصلا درست نیست. هر خودرو که بالای ۱۵ کیلومتر بر ساعت سرعت داشته باشد در صورتی که تصادف کند ۱۰۰ درصد باید ایربگ عمل کند. خودرو اگر واژگون شد ایربگ باید عمل کند. اینها «باید» است به سرعت و زاویه ربطی ندارد. اصلا نکته جالبی بگویم، تنظیمات کیسه هوای راننده تابع manual (تنظیمات دستی) نیست؛ به همین دلیل کیسه هوای سرنشینان را می‌شود بست تا فعال نشود، اما کیسه هوای راننده امکانی برای بسته شدن ندارد؛ چون راننده ضامن جان سایر افرادی است که در خودرو نشسته اند، اما در خودروهای ما کیسه هوای راننده هم عمل نمی‌کند.
همه این تصادفات تلخ و مرگبارند که دست کم خانواده ای در حاشیه این رویدادها داغدار شده یا از هم پاشیده است ولی نقطه اوج اخبار مربوط به تصادفات جاده ای در سال گذشته دو حادثه تلخ بود. یکی مرگ خبرنگاران در نقده در اثر واژگون شدن خودرو حامل خبرنگارانی که از بازدید پروژه های انتقال آب به دریاچه ارومیه بازمی گشتند و دیگری هم تصادف زنجیره ای که در جاده بهبهان به رامهرمز در دیماه به وقوع پیوست و باعث مرگ تعدادی از هموطنان شد و در این حادثه، دیگر عنان اختیار از کف منتقدان وضعیت موجود درآمد و هر چه فریاد داشتند بر سر خودروسازان داخلی زدند چون از ۵۰ خودرویی که به شدت تصادف کردند و له شدند، ایربگ یکی شان باز نشد.
از دلایل فنی وقوع حادثه که همان خطای انسانی است که بگذریم، نقص فنی خودروها در میدان سانحه، افکار عمومی را به شدت تکان داد. چرا هیچ ایربگی باز نشده بود؟ پاسخ این سوال را پلیس راهور داد: خودروسازان در کارشان نقص دارند. ویدیوهایی که از لحظه وقوع سانحه بهبهان در شبکه های اجتماعی دست به دست شد به خوبی نشان داد مردم به شدت از این وضع ناراحت و ناراضی اند.معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور ناجا گفت: از میان ۲۷ خودرو ایرانی که چند روز پیش در بهبهان تصادف کردند، کیسه هوای هیچکدام از آنها عمل نکرده بود! سرهنگ جهانی گفت:  ۲۸ خودرو در تصادف بهبهان آسیب جدی دیده بودند که  ۲۷ تا از آن‌ها خودروهای تولیدی  ایران خودرو و سایپا و فقط یکی از آن‌ها هیوندا بود و  ایربگ در هیچ کدام از خودروهای ایرانی باز نشد.
بلافاصله شبکه های اجتماعی نسبت به این سخنان واکنش نشان دادند و طوفان توییتری بر علیه تولیدات خودروسازان وطنی به پا خاست. مردم در شبکه های اجتماعی از مسولان خواستند در این باره توضیح قانع کننده بدهند.
پس از اعتراضات مردم در شبکه های اجتماعی و سخنان مسولان پلیس راهور بود که حقوقدانان با انتشار نامه های سرگشاده از دادستانی خواستند ورود کرده و مشخص کند چرا خودروسازان با چنین تولیدات بی کیفیتی جان مردم را در معرض خطر قرار می دهند. در این رابطه کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای دادگستری مرکز به دنبال حادثه تصادف زنجیره‌ای خودروها در جاده بهبهان ـ اهواز از دادستان خواست برای تعقیب خودروسازان داخلی و متولیان استاندارد اعلام جرم عمومی کند.
یک وکیل دادگستری هم ضمن تشریح جوانب حقوقی مختلف این رویداد، راهکارهای حقوقی برای شکایت از خودروسازان در سانحه جاده بهبهان را توضیح داد و از دادستان کل کشور خواست به عنوان مدعی العموم خودروسازان را تحت تعقیب قرار دهد.
بعد از حقوقدانان، هنرمندانی هم بودند که با دستمایه قرار دادن این فاجعه در آثار طنز سیاه، به مسولان طعنه زدند به جای تبلیغات به دور از واقعیت درباره کیفیت خودروهای ایرانی، فکری به حال مردم کنند.
در حالی که انتقاد از کیفیت پایین خودروهای تولید داخل ادامه داشت و واکنش‌های زیادی نیز در همین خصوص از سوی مسولان، نمایندگان مجلس و کاربران فضای مجازی مطرح شده بود، احمد نعمت بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران اظهارنظری درباره این تصادف را مطرح کرد، او درباره حادثه بهبهان و بازنشدن ایربگ خودروها گفته بود:« اکثر خودروهای حادثه دیده دارای ایربگ بودند اما در این تصادف از عقب دچار حادثه شده اند. در مجموع عدم آسیب دیدگی خودروهای ال ۹۰ از روبه رو باعث شد تا ایربگ های آنها عمل نکند. از میان ۱۵ خودروی پراید هم ۱۱ خودرو به دلیل سال ساخت تولید،فاقد ایربک بودند. در این حادثه از محصولات سایپا هشت خودرو دارای ایربگ بوده‌اند که چون برخورد از عقب صورت گرفته  ایربگ ها عمل نکرده اند.»
او همچنین گفته بود:« باید این نکته را اعلام کرد که اکثر خودروهای حادثه دیده دارای ایربگ بودند اما در این تصادف از عقب دچار حادثه شده اند و به همین دلیل ایربک ها باز نشده است.البته براساس قوانین اگر سرعت فاصله دو خودرو در حادثه کمتر از ۱۵ کیلومتر باشد ایربگ آنها باز نمی شود. نا گفته نماند. برخی از خودروهای این حادثه بعد از تصادف خاموش بوده اند و طبیعی است که ایربک عمل نکند.»
بلافاصله البته پلیس پاسخ داد و در این رابطه پلیس راهور ناجا در جوابیه‌ای و در واکنش به سخنان معاون کیفیت ایران خودرو تاکید کرد: مطالبه پلیس در راستای ارتقای ایمنی وسیله نقلیه در واقع مطالبه مردم است و سازندگان این قبیل وسایل نقلیه بی‌کیفیت به جای توجیه و فرافکنی و عدم قبول مسئولیت در جهت رضایت مشتریان خود گام بردارند.
حتی رئیس پلیس راهور درباره وضعیت فاجعه بار در خودروسازی ها اعلام کرد: آقای سازمان استاندارد چند بار در خط رفتی و تست تصادف را شاهد بودی؟ چرا فرافکنی می‌کنید؟ اگر بخواهیم کروکی ۱۱ ساله را تحلیل کنیم و بگوییم چند کیسه هوا باز شده که خیلی به ضرر خودروسازها خواهد شد.
در نهایت کار به دادگاه کشید و خداییان سخنگوی قوه قضاییه نیز درباره آخرین وضعیت تصادف زنجیره ای بهبهان که منجر به کشته و زخمی شدن تعدادی از هموطنانمان شد، گفت: در ارتباط با تصادف زنجیره ای بهبهان بعضی خودروها اصلا کیسه هوا نداشتند. بعضی نیز به شکلی برخورد کردند که امکان باز شدن کیسه هوا نبود و مواردی بود که کیسه های هوا باز نشده بودند، منتظر نتیجه تحقیقات هستیم و چنانچه تقصیری متوجه شرکت های خودروسازی باشد باید پاسخگو باشند.
رویداد تلخ دیگری که درکنار هزاران اتفاق ریز و درشت مرگبار در جاده ها کام همه را در تیرماه سال گذشته تلخ کرد مرگ خبرنگاران محیط زیست در حادثه واژگونی اتوبوس در نقده بود.
عصر روز دوم تیرماه ۱۴۰۰ خبرنگاران برای بازدید از تونل کانی سیب نقده که آب رودخانه مرزی گدار را به سمت دریاچه ارومیه هدایت می کند، در جاده روستای دشت قوره دچار حادثه شدند. اتوبوسی که حامل خبرنگاران پایتخت بود هنگام بازگشت از بازدید این تونل مهم و حیاتی، واژگون شد.آنطور که شاهدان عینی از این سانحه می گویند در راه بازگشت به شهرستان نقده، سر پیچ اتوبوس خبرنگاران واژگون شد ولی به محض این حادثه، نیروهای امدادی حضور پیدا کردند. برخی از خبرنگاران دچار شکستگی دست و پا شدند و تعدادی هم به دلیل حادثه دچار کوفتگی در اندامها شدند.به گفته آنها ظاهرا ترمز اتوبوس دچار مشکل شده است و راننده به خبرنگاران هشدار می دهد در صندلی مستقر شوید و کمربندهای خود را ببندید.
در این حادثه، دو خبرنگار زن به نامهای مهشاد کریمی وریحانه یاسینی از خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) و جمهوری اسلامی (ایرنا)،از دنیا رفتند و جامعه خبری، خانواده و همسرانشان که آنها هم خبرنگار هستند را در سوگ نشاندند.
رئیس بیمارستان نقده واقع در استان آذربایجان غربی درباره این سانحه گفته است: اتوبوسی که حامل خبرنگاران پایتخت بود هنگام بازگشت، در جاده روستای دشت قوره واژگون می‌شود.دو نفر از سرنشینان بخاطر ماندن زیر اتوبوس فوت شدند.در این حادثه ۲۱ نفر از خبرنگاران به دلیل مصدومیت در بیمارستان نقده بستری هستند. اولین ویدئوی منتشر شده از اتوبوس حامل خبرنگاران در نقده و تصاویری که که در آن دچار سانحه شد نشان می دهد اتوبوس در جاده ای کوهستانی و با شیب زیاد واژگون شده و نیروهای امدادی مشغول خارج کردن حادثه دیدگان از اتوبوس هستند.
اورژانس کشور نام خبرنگارانی که در این حادثه مصدوم شدند را اعلام کرد: در این حادثه ۲۶ نفر در اتوبوس مصدوم شدند که متاسفانه ۲ نفر از خبرنگاران فوت شدند.
پرونده این سانحه نیز پس از کش و قوس بسیار دادگاهی، به نظر هیات کارشناسی وابسته شد و در بررسی پرونده سانحه اتوبوس خبرنگاران در نقده، هیات کارشناسی راننده را مقصر دانست. بر اساس نظرات کارشناسان دادگستری، اتوبوس نقص فنی نداشته و سالم بوده و نیروی انتظامی نیز برای این وسیله نقلیه مجوز تردد صادر کرده است.
در رأی هیئت سه نفره کارشناسان آمده است: از نظر کارشناسی وسیله نقلیه دارای مدارک و استاندارهای لازم بوده است، اما راننده به منطقه ناآشنا بوده و برای سریع‌تر رسیدن به مقصد از مسیر ناایمن برای انتقال مسافران استفاده کرده و برهمین اساس راننده مقصر اصلی حادثه تصادف شناخته شده است.