زمان برای احیای کامل برجام از بین رفته است؟

 گروه سیاسی: جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی در روزنامه فایننشال‌تایمز درباره مذاکرات احیای برجام اظهار نظر کرده است. او نوشته است: «بعد از ۱۵ ماه مذاکرات فشرده و سازنده در وین و تعاملات بی‌شمار با طرف‌های برجام و آمریکا من به این جمع‌بندی رسیده‌ام که فضای برای مصالحه‌های مهم اضافی به پایان رسیده است. من اکنون روی میز متنی گذاشته‌ام که در آن، رفع تحریم‌ها و گام‌های هسته‌ای برای احیای برجام به تفصیل شرح داده شده‌اند.»
به گزارش فرارو، او در ادامه مدعی شده است: این متن، بهترین توافقی است که من به عنوان تسهیل‌کننده مذاکرات آن را ممکن می‌بینم. توافق بی‌نقصی نیست، اما در آن به همه عناصر ضروری پرداخته شده و در بردارنده مصالحه‌های سخت حاصل‌شده توسط همه طرف‌ها است.
جوزپ بورل در ادامه از همه طرف‌ها خواسته این فرصت را غنیمت شمرده و به مذاکرات اجازه موفق شدن بدهند. او نوشته است: «لازم است برای مغتنم شمردن این فرصت برای موفقیت، تصمیم‌های لازم گرفته شوند. من هیچ جایگزین جامع یا موثر دیگری را در دسترس نمی‌بینم.»این درحالیست که ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مورد این طرح بورل اظهار داشت: ما درحال بررسی پیش نویس تفاهم برای بازگشت متقابل به پایبندی کامل برجام هستیم که جوسپ بورل با ما و همچنین ایران به اشتراک گذاشته است. ما پاسخ خود را به صورت مستقیم به اتحادیه اروپا اعلام خواهیم کرد.وی تصریح کرد: ما درحال مطالعه تغییرات پیشنهادی از سوی اتحادیه اروپا هستیم و در مدت کوتاهی به آن‌ها پاسخ خواهیم داد.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم  با اشاره به اینکه طرح جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اروپا یک طرح فصلی است، اظهار داشت: در این طرح یک سری مشوق‌ها برای ایران و آمریکا برای رسیدن به یک توافق حداقلی وجود دارد و به نوعی بر روی اشتراکاتی که دو طرف طی این مدت در طول مذاکرات به دست آورده‌اند، تاکید شده و خبری از اختلافاتی که ایران و آمریکا داشته‌اند، نیست.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه  افزود: به این خاطر فصلی است.  ایران بتواند با مشارکت در بازار انرژی، مشکلات اروپا بابت تامین انرژی را تا حدودی حل کند. در واقع طرح بورل نفت در برابر نظارت است، بدین معنی که تحریم‌های فروش نفت و گاز ایران برداشته خواهد شد و ایران می‌تواند در بازار انرژی جهان حضور پیدا کند، در طرف مقابل نیز ایران برخی از نظارت‌ها می‌پذیرد، که از این بابت دغدغه غربی‌ها نسبت به برنامه هسته‌ای ایران نیز رفع خواهد شد.
فلاحت‌پیشه گفت: به نوعی می‌توان گفت، در حال حاضر زمان برای احیای کامل برجام از بین رفته است، زیرا ایران برای احیای برجام از آمریکا تضمین خواسته که دولت بایدن این کار را نخواهد کرد، در مقابل نیز ایران تاسیسات هسته‌ای خود را تهی نخواهد کرد. همچنین انتقال سوخت هسته‌ای که به سختی به دست آمده به کشور ثالث، در چنین شرایطی برای ایران امکان پذیر نیست، بنابراین احیای کامل برجام ممکن نیست.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: معاهدات بین‌المللی در طول زمان قوام پیدا می‌کردند و اگر از زمان روی کار آمدن دولت برجام احیا شده بود، آن زمان حتی با روی کار آمدن شخصی به مانند ترامپ نیز برجام به این راحتی‌ها از بین نمی‌رفت، اما الان با توجه به اینکه تا سه ماه آینده ترکیب کنگره ممکن است دستخوش تغییر شود، تا زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، برجام لرزان بود، بنابراین در این شرایط طرح بورل می‌تواند یک توافق فصلی را ایجاد کند، که در برابر برخی از نظارت‌ها ایران بتواند نفت و گاز خود را بفروش برساند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: اگر این توافق حاصل شود، بتدریج دو طرف می‌توانند در بحث‌های دیگر طی ماه‌های آینده بخصوص موضوع تضامینی که ایران از آمریکا درخواست کرده است، مذاکرات و گفتگو‌هایی انجام دهند. این درحالیست با توجه به موضع آمریکا طی این چند ماهه، ایران در وهله اول سعی کرده نفت خود را بفروشد، هرچند زیر قیمت که این مسئله به ضرر مردم و منافع کشور بوده، در وهله دوم نیز با توجه به قراردادی که در زمینه میدان نفت و گاز کشور در جنوب با گاز پروم روسیه بسته شده، سیاست چرخش به شرقی که ایران آن را دنبال کرده نیز پیگیری شده است.
فلاحت‌پیشه بیان داشت: اگر این طرح بورل نیز که به نوعی تاکید بر روی توافقات به دست آمده در مذاکرات وین است، به نتیجه نرسد، فرصت حداقلی احیای برجام نیز از بین خواهد رفت و دیگر نباید در این زمینه انتظاری داشت، توافق، اما به شرط آن است که دو طرف یعنی ایران و آمریکا از مواضع همه یا هیچ خود کوتاه بیایند و بر چیزی که روی میز است بسنده کنند، در چنین وضعیتی می‌توان گفت توافق در دسترس است، در غیر این صورت اتفاقی رخ نخواهد داد.
یك کارشناس دیگر مسائل بین‌الملل هم با اشاره به اینکه اصولا جوزپ بورل آدم خوش نیت و خوشبینی است، اظهار داشت: او در اوج ناامیدی در مذاکرات، به نوعی یک تنفس مصنوعی برای احیای برجام وارد کرده، حال اینکه این احیای موقت تا چه اندازه‌ای بتواند به احیای کامل مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب منجر شود، الان نمی‌توان در مورد آن نظر قطعی داد، زیرا جزییاتی از این مذاکرات تاکنون منتشر نشده، بنابراین باید دید که دو طرف اصلی یعنی ایران و آمریکا در اینباره چه خواهند گفت.
علی بیگدلی افزود: اتحادیه اروپا با توجه به شرایطی که جنگ اوکراین برای این قاره به وجود آورده، نیاز به انرژی دارد، در اینباره نیز با توجه به اینکه فصل سرما در اروپا فرا خواهد رسید، آن‌ها مشتاق آن هستند، با ورود انرژی و نقت ایران به اروپا، این قاره با مشکلات کمتری روبرو شود، برای همین است که بورل به دنبال احیای برجام است، این درحالیست که مقامات ایران نیز اعلام کرده‌اند، برای شروع مذاکرات و احیای توافق هسته‌ای باید ایران از منافع اقتصادی برجام منتفع شود.
بیگدلی گفت: این در صورتی است که اگر برجام احیا شود، ایران با متصل شدن به سوییفت می‌تواند روابط بانکی خود را از سر بگیرد و نفت خود را بفروشد و برای خرید هواپیما وسایر کالا‌ها نیز مشکلی نخواهد داشت، اما نکته پنهانی که بیان نمی‌شود، این است که ایران خواهان خروج سپاه از لیست تروریستی آمریکا است تا در داخل مذاکره کنندگان بتوانند، طیف تندرو داخلی را از بابت احیای برجام با خروج سپاه از لیست تروریستی آمریکا راضی نگاه دارند، در طرف مقابل، اما بایدن زیر بار این کار نخواهد رفت، زیرا طیف محافظه‌کار و تندرو در آمریکا بخصوص لابی آیپک فشار زیادی را در اینباره به دولت باید آورده، که سپاه را از لیست تروریستی خارج نکند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: از سوی دیگر بنظر می‌رسد در طرح بورل خروج یکی از زیر مجموعه‌های سپاه همانند قرارگاه خاتم‌الانبیا از تحریم می‌تواند انجام شود، حال اینکه این مسئله مورد قبول ایران قرار گیرد، مشخص نیست، زیرا ایران به دو دلیل مواضع خود را نسبت به گذشته سخت‌تر کرده، در وهله اول با توجه به افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم و دو وهله دوم با توجه به نیاز اروپا به انرژی، ایران در این باره کوتاه نمی‌آید، اما باید امیدوار بود، پیشنهاد بورل مورد توافق دو طرف قرار گیرد، زیرا هنوز فضای امیدواری برای احیای برجام نمی‌توان داشت، زیرا که تاکنون دو طرف نسبت به این پیش‌نویس اظهار خوشبینی نداشته‌اند.