تخریب عجیب یک بنای تاریخی به بهانه ناایمنی

گروه فرهنگی: در کوچه پس کوچه‌های پایتخت که قدم بزنی در میان ساختمان سر به فلک کشیده، خانه‌هایی با قدمت‌ بالا به چشم می‌آیند که اصالت این مرز و بوم را یادآوری می‌کنند. در تقویم رسمی کشور، چهاردهم مهر روز تهران است اما این شهر با تمام جاذبه‌هایش حالا شاهد از دست دادن یکی از قدیمی‌ترین عمارت‌هایش در خیابان انقلاب، یعنی کافه ایران است. حال این عمارت که نزدیک به صد سال از زمان ساختش می‌گذشت و به عنوان یکی ساختمان‌های با ارزش در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده بود، به بهانه ناایمن بودن، تخریب شد.

«شهرام شهریار»، فعال میراث فرهنگی از تخریب کامل این عمارت خبر داد و عنوان کرد که «کافه ایران» که در دهه ۱۳۰۰ با معماری واجد ارزش در تهران بنا شده بود، چهاردهم مهر ماه، ‌به بهانه ناایمن بودن بنا، تخریب شد.او در سایت سفرنویس عکس‌هایی را از روند تخریب این بنا منتشر کرده و درباره تاریخچه آن نوشته است: «ساختمان کافه ـ رستوران ایران در دهه‌های سال ۱۳۰۰ بنا شده و تنها بنای ارزشمند جداره شمالی خیایان انقلاب بود، این ساختمان توسط خاندان کارآفرین «ایدون» به عنوان «کافه ـ رستوران ایران» بهره‌برداری شد. ساختمان کافه ایران در چهارراه کالج (در خیابان انقلاب) ‌در سال ۱۳۶۲ مصادره و بعد در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت و چند سال پیش هم توسط شخصی در مزایده بنیاد مستضعفان خریداری شد.»

مرتضی خاکسار، کارشناس میراث فرهنگی و گردشگری» درخصوص تخریب کافه ایران، بیان کرد: «در کشورهای خارجی از کوچک‌ترین آثار قدیمی خودشان پول درمی‌آورند. در واقع به شکلی محافظت می‌کنند و به آن رنگ و نما می‌دهند. در شهر اماکنی وجود دارد که می‌تواند باعث جذب توریست شود. کما اینکه در بازار تهران مشاهده می‌کنیم که فردی با یک شگرد خاص، یک مغازه کوچک ۵۰ ساله را به چایخانه تبدیل کرده است که همان نقطه عطف ذهن گردشگرانی می‌شود که سالانه برای بازدید به بازار تهران می‌آیند.»

وی ادامه داد: «ما نمی‌دانیم چرا وزارتخانه میراث فرهنگی و گردشگری وارد عمل نمی‌شود، این چشم‌های ریزبین وزارتخانه چرا معطوف به این قضیه نمی‌شود؟ چرا از توان اجرایی خود در جهت ثبت و حفظ این آثار استفاده نمی‌کند؟ چرا از تخریب آثار جلوگیری نمی‌کند؟» خاکسار همچنین مطرح کرد: «ما شهرک سینمایی می‌سازیم و چندین میلیارد هم خرج می‌کنیم، آن وقت سازمان بنیاد سینمایی و سازمان تبلیغات اسلامی، در جهت هماهنگ با وزارت گردشگری، هیچگونه همکاری نمی‌کنند. بسیاری از ساختمان‌های قدیمی از طریق رانت با شهرداری و هزینه‌ای که پرداخت می‌کنند، تخریب می‌شوند. این در واقع یک فاجعه انسانی و معنوی و همچنین آسیبی برای گردشگری و یک بحران و زلزله مخرب فرهنگی است.»

این کارشناس ارشد گردشگری در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا ناایمنی بنا علت کافی برای تخریب یک عمارت با ارزش است یا خیر، گفت: «در دنیا، علم به قدری پیشرفت کرده است که می‌توان با استفاده از متخصصان، بناها را مرمت و بازسازی کرد؛ حتی سی‌و ‌سه پل که بیشتر در معرض ناایمنی و آسیب آبی قرار دارد. در زمان دولت آقای هاشمی رفسنجانی تمام کاروانسراها و تمام بافت‌های فرسوده قدیمی، بازسازی و ترمیم شدند. همچنین برای نگه‌داری ابنیه قدیمی، در معماری شاخه‌ای به نام احیا و مرمت داریم. بنابراین این‌ ناایمنی‌ها بهانه‌ای برای تخریب تاریخ است. علم جدید برای مقاوم سازی داخل ابنیه تاریخی، تکنیک‌هایی دارد.» خاکسار ضمن بیان اینکه در کلان شهرها مسئله فرهنگ از یک سو و مسئله رانت و پول از سوی دیگر، در تعارض قرار گرفته‌اند، افزود: «همیشه قضیه‌ رانت و پول با یک داستان کلاه شرعی ناایمنی، کل ابنیه و آثار تاریخی تهران را از بین می‌بردند. در صورتی که می‌توان آن‌ها را به صنعت سبز گردشگری تبدیل کرد و از آن پول برداشت کنیم. چشم مسئولان فقط به سفره باز نفت است و صرفا می‌خواهند برای خودشان رزومه و کارنامه درست کنند. همین است که می‌توان صدای نفس‌های آخر قدمت و فرهنگ را شنید. در حالی که این بخش را می‌توان به بخش خصوصی واگذار کرد و به آن‌ها آگاهی رساند که از این بنا می‌توانند پول در بیاورند چرا که این بناها مفاخر و سرمایه‌های ملی هستند.»

این کارشناس میراث فرهنگی در پایان تاکید کرد: «با این تفاصیل با تبدیل این عمارت‌ها به موزه‌ها، مهمانسراها و چایخانه‌ها، به راحتی می‌توان نیروهایی را جذب و اشتغال ایجاد کرد. میلیاردها تومان خرج شهرک سینمایی می‌کنند ولی از ساختمان‌های حاظر و آماده که قدمت دارند، غافل هستند. باید توجه کرد که ساختمان‌های یک شهر، نماد فرهنگی آن هستند.»