زهره ۱۴ خرداد امسال به بیشترین کشیدگی رسید و در آسمان ۴۵ درجه از خورشید فاصله داشت. این روز‌ها، وقتی خورشید زیر افق می‌رود و آسمان تاریک می‌شود، زهره مانند فانوسی درخشان در آسمان دیده می‌شود.
مکانیکِ سماوی، تنها عامل درخشش خیره‌کننده‌ی زهره نیست و علوم سیاره‌ای هم نقش خود را ایفا می‌کنند.

زهره تقریبا هم‌اندازه‌ی زمین است، ولی برخلاف سیاره‌ی ما، با جوی بسیار متراکم از جنس دی‌اکسید‌کربن پوشیده شده است. این لایه‌ی ضخیم گازی، نور فروسرخ را جذب می‌کند و آن را به شکل گرمایش گلخانه‌ای به دام می‌اندازد. از طرف دیگر، این جو، به شکل موثری، نور مرئی را بازتاب می‌کند. این شرایط که باعث درخشش زهره در آسمان ما می‌شود، زیر جو زهره، زودپزی با دمای ۴۷۵ درجه‌ی سلسیوس ایجاد می‌کند که می‌تواند سرب را ذوب کند. به همین دلیل به زهره لقب دوقلوی شیطانی زمین را داده‌اند.

نکته‌ی دیگری هم وجود دارد. با زیر نظر گرفتن دقیق نور زهره و شکل آن در آسمان، به حقیقتی ساده ولی عمیق درباره‌ی منظومه شمسی پی‌می‌بریم. سیاره‌ی زهره هم مثل ماه از شکل هلال تا قرص کامل، تغییر شکل می‌دهد (هرچند برای دیدن آن باید از تلسکوپ یا دوربین دوچشمی استفاده کنید). زمانی که دور از زمین و آن‌سوی خورشید قرار دارد، ما آن را مانند ماه کامل می‌بینیم. وقتی به بیشترین کشیدگی شرقی (مانند شرایطش در این روز‌ها) می‌رسد، نصف آن روشن و نصف دیگرش تاریک دیده می‌شود.

سپس، هر روز هلالش باریک‌تر می‌شود تا وقتی که بین خورشید و زمین می‌رسد و در آسمان بسیار نزدیک به خورشید قرار می‌گیرد. در این وضعیت، ما نیمه‌ی تاریک سیاره که پشت به خورشید قرار گرفته را می‌بینیم که شبیه به هلالِ ماه نو است. در بیشترین کشیدگی غربی نیز دوباره نیمی از قرص زهره روشن دیده می‌شود. سپس دوباره به پشت خورشید رفته و چرخه از نو تکرار می‌شود.

 

این هلال‌ها، صرفا منظره‌ای زیبا از پشت تلسکوپ نیستند. گالیله در ابتدای قرن ۱۷ میلادی، هلال‌های زهره را رصد کرد و از آن به عنوان شاهدی علیه نظریه‌ی «زمین‌مرکزی جهان» که در آن دوره، نظریه‌ی پذیرفته‌شده بود، استفاده کرد. در این نظریه، زهره و خورشید هر دو، به دور زمین می‌گشتند و مدار زهره نزدیک‌تر از مدار خورشید به دور زمین بود. ولی اگر این نظریه درست بود، ما نباید هرگز قرص کامل زهره را می‌دیدیم، چون هیچگاه از دید ما، پشت خورشید قرار نمی‌گرفت. قرص کامل زهره که گالیله مشاهده کرد، مدرک محکمی برای نظریه‌ی رقیب، یعنی نظریه‌ی «خورشیدمرکزی» بود که توسط کوپرنیک ارائه شده بود.

گالیله تاوان این کشف را بعدا، زمانی که کلیسای کاتولیک او را به ارتداد محکوم کرد، پرداخت؛ ولی خوشبختانه امروز دیگر چنین مجازاتی برای شما وجود نخواهد داشت. پس، هر وقت توانستید، زهره را تماشا کنید و از منظره لذت ببرید.