تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۴/۱۱ ساعت ۱۴:۴۴
کد مطلب : ۴۷۱۰۴
هنرمندی که پادشاه انگلستان او را ستود
گروه فرهنگ وهنر: یازدهم تیر ماه سال‌روز درگذشت محمدعلی زاویه، یکی از بزرگترین هنرمندان تذهیب‌کار ایرانی است؛ هنرمندی که آوازه هنرش در سال‌های حیات تا اروپا هم رفت، اما امروز هنرش به دست فراموشی سپرده می‌شود.
محمدعلی زاویه در سال 1291 در تهران متولد شد. تولد او در خانواده‌ای هنرمند راه را برای تحصیلش در رشته‌های هنری باز کرد و در 17 سالگی به مدرسه صنایع مستظرفه رفت و در رشته مینیاتور و تذهیب مشغول تحصیل شد. حضور در کلاس درس هادی تجویدی یکی از نقاط عطف زندگی زاویه بود. تجویدی نگارگر، نوازنده و هنرمند ایرانی بود که مینیاتور ایرانی را پس از نزدیک به سه سده وقفه و رکود، به سبک و شیوه اصیل و سنتی خود برگرداند و پایه‌گذار مکتبی نوین در مینیاتور معاصر با نام مکتب مینیاتور تهران شد.
نشست و برخاست زاویه با هنرمندان بزرگی چون تجویدی و علی درودی باعث شد در سال 1319 با درجه ممتاز فارغ‌التحصیل شود. او در تذهیب به شیوه‌ای خاص دست یافته بود. رنگ‌هایی که او در کارهایش استفاده می‌کرد طبیعی بودند و به شکل خاص تهیه می‌شدند. هنوز 40 ساله نشده بود که برای نمایش آثارش درخارج از کشور به سفر رفت و موزه‌های بزرگ جهان را دید. وقتی 36 ساله بود یکی از تابلوهای مینیاتورش را به جورج ششم پادشاه انگلستان اهدا کرد. پادشاه با دیدن آثار این هنرمند، او را مورد ستایش قرار داد.
آوازه هنر او در اروپا به حدی بود که سه بار از طرف دولت انگلستان برای برپایی نمایشگاه دعوت شد. پس از بازگشت به ایران به عنوان استاد هنر در هنرستان هنرهای زیبا به تدریس پرداخت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. علاوه بر این، آثار او به عنوان نمونه‌ای از هنر اصیل ایرانی در بسیاری از مراسم رسمی، به سفیران و نمایندگان دولت‌های مختلف اهدا شده است.
زاویه مدت 60 سال کار کرد و بیش از دو هزار اثر از خود بر جای گذاشت که از بهترین نمونه‌های هنر مینیاتور و تذهیب به شمار می‌روند. تابلوهای این هنرمند تلفیقی از چندین هنر مختلف است که همین موضوع ارزش زیادی به آنها می‌بخشد. تذهیب چند جلد قرآن از مهم‌ترین فعالیت‌های این هنرمند به شمار می‌رود. او همچنین ریاست موزه هنرهای ملی درسال‌های 1326 و 1327 را بر عهده داشت.
از توفیقات بین‌المللی این هنرمند می‌توان به اخذ مدال طلا در رشته مینیاتور از نمایشگاه بین المللی بروکسل و نشان هنر از وزارت فرهنگ و هنر و دیپلم گراندپری اشاره کرد.هفت گنبد بهرام، نمایی از قصر سلیمان، خسرو و شیرین و چوگانبازی هنرمندان در دربار شاهعباس از معروف‌ترین تابلوهای این هنرمند هستند.
شاید کمتر کسی بداند که زاویه در موسیقی هم تبحر داشت و پس از خلق یک اثر هنری، تار می‌نواخت. سید محمود افتخاری، پژوهشگر هنر، در مراسم بزرگداشت این هنرمند گفته بود:استاد محمدعلی زاویه معیار ظرافت و لطافت در مینیاتور است. به درستی زاویه مرز و معنای مینیاتور را در آثارش معنا کرده است. او گاه در مینیاتورهایش نقش‌های نازک‌تر از خیال خلق کرده است که گویی به لطافت شبنم است. یکی از آثار منحصر به فرد استاد زاویه صورت سازی‌های اوست. صورت هایی که کوچک‌تر از یک نیم عدس هستند و باید با ذره‌بین آنها را دید، اما هویت دارند. استاد زاویه در پرتره‌سازی هم بسیار توانا بودند و او زمانی که افراد مشهور کشورها دیگر به ایران می‌آمدند مسئولیت داشت که پرتره آنها را بکشد تا به عنوان هدیه به آنها اهدا شود.
با حذف آموزش هنرهای سنتی و نگارگری از هنرستان‌های تجسمی به نظر می‌رسد این هنر به دست فراموشی سپرده شود. هنری که سال‌های زیادی نام ایران را در دنیا بر سر زبان‌ها انداخته بود و آثار هنرمندان تذهیب‌کار در نمایشگاه‌ها دیده می‌شد و به بالاترین قیمت‌ها به فروش می‌رفت. تذهیب به عنوان بخشی از هنر نگارگری ایرانی از سال‌های گذشته زینت‌بخش حاشیه‌ی کتب تاریخی و مذهبی بوده است؛ هنری که از پیش از ظهور اسلام در ایران رواج داشته، اما به دلیل عدم حمایت از آن و هنرمندان فعال در این عرصه، امروز به یکی از مهجورترین هنرهای حوزه تجسمی تبدیل شده است. محمدعلی زاویه روز 11 تیر 1369 بر اثر سکته مغزی از دنیا رفت.
نشست و برخاست زاویه با هنرمندان بزرگی چون تجویدی و علی درودی باعث شد در سال 1319 با درجه ممتاز فارغ‌التحصیل شود. او در تذهیب به شیوه‌ای خاص دست یافته بود. رنگ‌هایی که او در کارهایش استفاده می‌کرد طبیعی بودند و به شکل خاص تهیه می‌شدند. هنوز 40 ساله نشده بود که برای نمایش آثارش درخارج از کشور به سفر رفت و موزه‌های بزرگ جهان را دید. وقتی 36 ساله بود یکی از تابلوهای مینیاتورش را به جورج ششم پادشاه انگلستان اهدا کرد. پادشاه با دیدن آثار این هنرمند، او را مورد ستایش قرار داد.
آوازه هنر او در اروپا به حدی بود که سه بار از طرف دولت انگلستان برای برپایی نمایشگاه دعوت شد. پس از بازگشت به ایران به عنوان استاد هنر در هنرستان هنرهای زیبا به تدریس پرداخت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. علاوه بر این، آثار او به عنوان نمونه‌ای از هنر اصیل ایرانی در بسیاری از مراسم رسمی، به سفیران و نمایندگان دولت‌های مختلف اهدا شده است.
زاویه مدت 60 سال کار کرد و بیش از دو هزار اثر از خود بر جای گذاشت که از بهترین نمونه‌های هنر مینیاتور و تذهیب به شمار می‌روند. تابلوهای این هنرمند تلفیقی از چندین هنر مختلف است که همین موضوع ارزش زیادی به آنها می‌بخشد. تذهیب چند جلد قرآن از مهم‌ترین فعالیت‌های این هنرمند به شمار می‌رود. او همچنین ریاست موزه هنرهای ملی درسال‌های 1326 و 1327 را بر عهده داشت.
از توفیقات بین‌المللی این هنرمند می‌توان به اخذ مدال طلا در رشته مینیاتور از نمایشگاه بین المللی بروکسل و نشان هنر از وزارت فرهنگ و هنر و دیپلم گراندپری اشاره کرد.هفت گنبد بهرام، نمایی از قصر سلیمان، خسرو و شیرین و چوگانبازی هنرمندان در دربار شاهعباس از معروف‌ترین تابلوهای این هنرمند هستند.
شاید کمتر کسی بداند که زاویه در موسیقی هم تبحر داشت و پس از خلق یک اثر هنری، تار می‌نواخت. سید محمود افتخاری، پژوهشگر هنر، در مراسم بزرگداشت این هنرمند گفته بود:استاد محمدعلی زاویه معیار ظرافت و لطافت در مینیاتور است. به درستی زاویه مرز و معنای مینیاتور را در آثارش معنا کرده است. او گاه در مینیاتورهایش نقش‌های نازک‌تر از خیال خلق کرده است که گویی به لطافت شبنم است. یکی از آثار منحصر به فرد استاد زاویه صورت سازی‌های اوست. صورت هایی که کوچک‌تر از یک نیم عدس هستند و باید با ذره‌بین آنها را دید، اما هویت دارند. استاد زاویه در پرتره‌سازی هم بسیار توانا بودند و او زمانی که افراد مشهور کشورها دیگر به ایران می‌آمدند مسئولیت داشت که پرتره آنها را بکشد تا به عنوان هدیه به آنها اهدا شود.
با حذف آموزش هنرهای سنتی و نگارگری از هنرستان‌های تجسمی به نظر می‌رسد این هنر به دست فراموشی سپرده شود. هنری که سال‌های زیادی نام ایران را در دنیا بر سر زبان‌ها انداخته بود و آثار هنرمندان تذهیب‌کار در نمایشگاه‌ها دیده می‌شد و به بالاترین قیمت‌ها به فروش می‌رفت. تذهیب به عنوان بخشی از هنر نگارگری ایرانی از سال‌های گذشته زینت‌بخش حاشیه‌ی کتب تاریخی و مذهبی بوده است؛ هنری که از پیش از ظهور اسلام در ایران رواج داشته، اما به دلیل عدم حمایت از آن و هنرمندان فعال در این عرصه، امروز به یکی از مهجورترین هنرهای حوزه تجسمی تبدیل شده است. محمدعلی زاویه روز 11 تیر 1369 بر اثر سکته مغزی از دنیا رفت.
مرجع : ايسنا
