افزایش تهدیدات جاسوسی چین علیه غرب

گروه بین الملل: سازمان‌های جاسوسی غربی از سال‌ها پیش درباره اهمیت تغییر اولویت و تمرکز بیشتر بر چین گفته‌اند. حالا رئیس ستاد ارتباطات دولت بریتانیا می‌گوید که این موضوع به «چالشی دوران‌ساز» تبدیل شده است.
این ادعا در پی بازداشت چند نفر در غرب به اتهام جاسوسی و هک برای چین مطرح می‌شود. پس از متهم شدن سه نفر به یاری رساندن به سازمان امنیت هنگ کنگ سفیر چین به وزارت خارجه بریتانیا فراخوانده شد.چنین نشانه‌هایی از رقابت بر سر قدرت و نفوذ بین غرب و چین معمولا پنهان باقی می‌مانند، و حالا خیلی ناگهانی علنی شده‌اند.
غرب – ایالات متحده و متحدانش – برای مقابله عزم راسخ دارند. اما مقامات ارشد نگران اند که چالش چین به اندازه کافی جدی گرفته نشده است و غرب از منظر امنیتی در موضع ضعف است، چیزی که غرب را در برابر جاسوسی چین آسیب‌پذیر می‌کند، و خطر محاسبات اشتباه بالقوه فاجعه‌بار را برای هر دو طرف بالا می‌برد.
مساله نگران‌کننده اصلی برای مقامات غربی عزم شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، برای تعیین نظمی نوین برای جهان در پکن است. سِر ریچارد مور، رئیس ام‌آی‌۶، گفت که «آرزوی نهایی چین این است که جای ایالات متحده را به عنوان قدرت اول دنیا بگیرد.»اما با وجود هشدارهای چندین ساله، سازمان‌های امنیتی غربی تا همین اواخر نتوانسته بودند توان خود را روی فعالیت‌های چین متمرکز کنند.نایجل اینکستر، کسی که در زمان بازنشسته شدن در سال ۲۰۰۶ نفر دوم ام‌آی۶ بود، می‌گوید که ظهور چین به عنوان یک قدرت مهم جهانی «در زمانی روی داد که مشغله‌های زیاد دیگری در میان بود.»اوج‌گیری پکن در صحنه جهانی در اوایل قرن حاضر رخ داد، هنگامی که تفکرات سیاست‌گذاران و مقامات امنیتی غربی – و تمرکز سازمان‌های اطلاعاتی – کاملا درگیر جنگ علیه تروریسم و دخالت نظامی در افغانستان و عراق بود.از طرف دیگر، مقامات در اروپا و ایالات متحده می‌پذیرند که خیزش مجدد روسیه در سال‌های اخیر و حالا هم جنگ در غزه چالش‌های فوری‌تری به نظر رسیده‌اند.همزمان، فشار دولت‌ها و کسب‌وکارها عمدتا متوجه حفظ دسترسی به بازار عظیم چین بوده است، و نه مقابله با تهدیدات امنیتی این کشور.
رهبران سیاسی عمدتا ترجیح می‌دادند که مقامات امنیتی مشخصا از چین حرف نزنند. و کسب‌وکارها نیز ترجیح می‌دادند که هدف قرار گرفتن اسرارشان مخفی بماند.
نایجل اینکستر می‌گوید که «پاندول خیلی زیاد به طرف منافع اقتصادی و مالی متمایل شده بود.»او می‌گوید سازمان‌های اطلاعاتی چین در همان اوایل قرن هم مشغول جاسوسی صنعتی بودند، اما شرکت‌های غربی غالبا سکوت اختیار می‌کردند. به گفته او «آن‌ها نمی‌خواستند که این چیزها را گزارش کنند، چون می‌ترسیدند که جایگاهشان در بازار چین به خطر بیافتد.»
یکی از چالش‌های اصلی دیگر این است که نحوه جاسوسی چین با غرب فرق دارد. این باعث شده است که کشف و مقابله با فعالیت‌هایش سختتر شود.یکی از جاسوسان سابق غربی می‌گوید که یک بار به یکی از همتایان چینی خود گفته بود که چین دارد «اشتباه» جاسوسی می‌کند. منظورش این بود که دولت‌های غربی ترجیح می‌دهند که بر جمع‌آوری اطلاعاتی تمرکز کنند که به شناخت بهتر دشمنانشان کمک می‌کند. اما جاسوسان چینی اولویت‌های دیگری دارند.حفظ جایگاه حزب کمونیست بر همه چیز برتری دارد. رومن روژافسکی، مامور ضدجاسوسی اف‌بی‌آی، توضیح می‌دهد که «ثبات رژیم هدف اولشان است.»
این خواسته مستلزم ادامه رشد اقتصادی است. برای همین به نظر جاسوسان چینی دسترسی به فناوری غربی یکی از نیازهای اصلی امنیت ملی است. جاسوسان غربی می‌گویند که همتایانشان در چین اطلاعاتی را که جمع‌آوری کرده‌اند در اختیار شرکت‌های دولتی می‌گذارند، کاری که سازمان‌های اطلاعاتی غربی با شرکت‌های داخلی خود نمی‌کنند.
مایک بورگس، رئیس سازمان اطلاعات و امنیت استرالیا، گفت که «مشغله سازمانم از هر زمان دیگری در عمر ۷۴ ساله‌اش بیشتر است.»او در ادامه گفت که «خیلی بعید است که از کشوری نام ببرم، چون وقتی که موضوع جاسوسی ساده مطرح است، ما هم همان کار را با آن‌ها می‌کنیم. اما جاسوسی تجاری یک موضوع کاملا متفاوت است، و برای همین است که داریم در این مورد با چین برخورد ویژه می‌کنیم.»
او می‌پذیرد که متحدان غربی در درک این تهدید ضعیف عمل کرده‌اند، و اعتراف می‌کند که «به نظرم خیلی وقت است که دارد اتفاق می‌افتد و ما به صورت جمعی متوجه‌اش نشدیم.»
این صحبت‌ها سال گذشته در کالیفرنیا بیان شد، محل برگزاری نخستین گردهمایی علنی سران اطلاعاتی پنج کشوری که به «پنج چشم» معروف شده‌اند – اتحادی بین ایالات متحده، بریتانیا، استرالیا، کانادا و نیوزیلند برای کارهای اطلاعاتی مشترک.این گردهمایی بی‌سابقه تلاشی بسیار حساب‌شده بود برای بلندتر کردن صدای هشدارها درباره چین، چرا که این نگرانی وجود دارد که گوش خیلی از شرکت‌ها و سازمان‌ها همچنان بسته است. انتخاب سیلیکون‌ولی به عنوان محل برگزاری هم با دقت انجام شده بود – هدف این بود که نوری بر تلاش‌های چین برای دزدیدن فناوری تابانده شود، کاری که یا از طریق جاسوسی سایبری انجام می‌شود و یا از طریق جذب نیروهای داخلی.
منابع چین برای این عملیات واقعا شگرف است. یکی از مقامات اطلاعاتی غربی تخمین می‌زند که حدود ۶۰۰ هزار نفر در چین روی مسائل اطلاعاتی و امنیتی کار می‌کنند، عددی که از هر کشور دیگری در دنیا بیشتر است.
سازمان‌های اطلاعاتی غربی مشخصا توان بررسی همه پرونده‌ها را ندارند. به گفته ام‌آی۵، سازمان امنیت داخلی بریتانیا، جاسوسان چینی تنها در بریتانیا از طریق شبکه‌های اجتماعی کاری، مانند لینکدین، با بیش از ۲۰ هزار نفر تماس گرفته‌اند تا بلکه رابطه‌ای ایجاد شود.
کن مک‌کالوم، رئیس ام‌آی۵، در گردهمایی کالیفرنیا  گفت که «مردم شاید متوجه نباشند که در حقیقت دارند با مامور اطلاعاتی کشور دیگری مکاتبه می‌کنند – اما اتفاقی که در نهایت می‌افتد این است که اطلاعاتی را منتقل می‌کنند که آینده شرکت خودشان را بر باد می‌دهد.»
 مک‌کالوم می‌گوید که کارزارهایی «بس عظیم» در جریان است که می‌توانند پیامدهای سنگینی برای امنیت ملی، و همچنین اقتصاد، داشته باشند.
با این که بخش بزرگتر دستگاه اطلاعاتی چین درگیر نظارت در داخل است، این کشور از جاسوسان خود برای محدود کردن انتقادات در خارج نیز استفاده می‌کند.
اخیرا گزارش‌هایی مبنی بر دخالت جاسوسان چینی در سیاست کشورهای غربی منتشر شده است، و چند نفر در بریتانیا، آلمان و بلژیک بازداشت شده‌اند و تحقیقات در کانادا ادامه دارد.
گزارش‌هایی نیز درباره وجود «پاسگاه‌های پلیس برون‌مرزی» چینی در اروپا و ایالات متحده مطرح شده است. مقامات امنیتی می‌گویند که ماموران اطلاعاتی چینی برای ردگیری مخالفان دولت چین در غرب از راه دور اقدام می‌کنند، و ترجیح می‌دهند به جای استفاده از جاسوسان واقعی خود سراغ کاراگاهان خصوصی یا تماس‌های تلفنی تهدیدآمیز بروند.
جالب این که نخستین حمله سایبری به سامانه‌های دولت بریتانیا در اوایل قرن جاری نه از طرف روسیه، بلکه از طرف چین صورت گرفت که می‌خواست درباره مخالفان برون‌مرزی دولت مانند گروه‌های تبتی و اویغور اطلاعات جمع کند.
استرالیا در نگرانی بابت دخالت سیاسی پیشتاز بوده است. سازمان اطلاعت و امنیت این کشور می‌گوید که نخستین بار در سال ۲۰۱۶ با چنین فعالیت‌هایی روبه‌رو شد که شامل تبلیغ برای نامزدهای انتخاباتی نیز می‌شود.  بورگس  گفت که «می‌خواهند برنامه خودشان را پیش ببرند. حق این کار را هم دارند. ما فقط نمی‌خواهیم که از مسیرهای پنهانی پیش برود.» استرالیا در سال ۲۰۱۸ قوانین جدیدی برای مقابله با این اقدامات تصویب کرد.در ژانویه ۲۰۲۲، ام‌آی۵ در بریتانیا درباره نوع عجیبی از دخالت سیاسی هشدار داد که کریستین لی، وکیل مقیم بریتانیا، را متهم می‌کرد که در راستای کارزاری برای پیشبرد اهداف چین به احزاب سیاسی گوناگون کمک مالی کرده است. او در حال حاضر به این خاطر از ام‌آی۵ به دادگاه شکایت کرده است. بریتانیا عاقبت در سال ۲۰۲۳ قانون جدیدی تصویب کرد که ابزار لازم برای مقابله با دخالت سیاسی و دیگر فعالیت‌های دولت‌های خارجی را مهیا می‌کند. منتقدان می‌گویند که این قوانین خیلی زودتر باید تصویب می‌شدند.
البته غرب نیز دارد از چین جاسوسی می‌کند، همان‌طور که چین از غرب جاسوسی می‌کند. اما جمع‌آوری اطلاعات درباره چین به شکلی ویژه برای سازمان‌های اطلاعاتی غربی مانند ام‌آی‌۶ و سی‌آی‌ای دشوار است. نظارت فراگیر در داخل کشور که به یمن ابزارهای تشخیص چهره و ردگیری دیجیتال ممکن شده است جمع‌آوری اطلاعات به شکل سنتی – برخورد رو در رو میان جاسوسان – را تقریبا غیرممکن کرده است.چین حدود یک دهه پیش شبکه‌ای بزرگ از جاسوسان سی‌آی‌ای را به تله انداخت. این کشور در عین حال برای سازمان‌هایی چون ستاد ارتباطات دولت بریتانیا و آژانس امنیت ملی ایالات متحده که کارشان ردگیری ارتباطات و جمع‌آوری اطلاعات دیجیتال است هدفی سخت محسوب می‌شود، تا حدی به این خاطر که از فناوری خودش – و نه فناوری غربی – استفاده می‌کند.
یکی از مقامات غربی اذعان می‌کند که «ما واقعا نمی‌دانیم که هیات سیاسی حزب کمونیست چه فکری در سر دارد.»
این شکاف در دانسته‌ها می‌تواند به سوء تفاهم منجر شود و چنین وضعیتی خطرات بزرگی در پی دارد. در زمان جنگ سرد، غرب در بعضی مقاطع درک درستی از حس عدم امنیت مسکو نداشت – و در نتیجه دو طرف نزدیک بود درگیر جنگ فاجعه‌باری شوند که مطلوب هیچ یک نبود.
امروز هم احتمال محاسبات اشتباه وجود دارد، مخصوصا درباره میل چین به تصاحب مجدد تایوان. تنش در دریای جنوبی چین نیز رو به افزایش است و تشدید ناخواسته می‌تواند به درگیری منجر شود.سِر ریچارد مور، رئیس ام‌آی۶،  گفت که «ما باید همیشه در این دنیای نسبتا خطرناک و مورد مناقشه نگران درگیری باشیم و خودمان را برای اجتناب از درگیری آماده نگه داریم.»
«مخصوصا وقتی که قدرت‌هایی دارید که شاید همیشه آن‌طور که باید یکدیگر را درک نمی‌کنند. اهمیت کار سازمانم اینجا مشخص می‌شود.»او می‌گوید وظیفه ام‌آی۶ فراهم کردن اطلاعاتی است که برای عبور از خطرات احتمالی لازم است. به گفته او «سوء تفاهم بنا به تعریف همیشه خطرناک است – همیشه بهتر است که مسیرهای ارتباطی را باز نگه دارید و درک درستی از نیت کسانی داشته باشید که رقیبتان محسوب می‌شوند.»
برای همین باز نگه داشتن مسیرهای ارتباطی یکی از اولویت‌ها است. ام‌آی۶ در مبحث تروریسم با همتایان چینی خود ارتباط دارد، و شروع مجدد سطحی از تماس‌های نظامی بین ایالات متحده و چین مورد استقبال گسترده قرار گرفته است.با وجود این که افزایش تماس‌های نظامی و دیپلماتیک بین پکن و واشنگتن در ماه‌های اخیر باعث کاهش حرارت شده است، خط سیر بلندمدت همچنان محل نگرانی عمیق است.همچنین، افشای این همه عملیات جاسوسی می‌تواند باعث افزایش بی‌اعتمادی و دلهره بین عموم مردم در هر دو طرف شود، اتفاقی که می‌تواند در ادامه امکان مانور در موقعیت‌های بحرانی را بگیرد. یافتن راهی برای هم‌زیستی و درک متقابل به منظور اجتناب از تبدیل شدن روابط به درگیری مرگبار نیازی حیاتی است.