ماجرای ضد و نقیض تعلیق توافق تهران ـ مسکو

گروه سیاسی: خبرگزاری دولتی ریانووستی روسیه اعلام کرد توافقامه همکاری جامع میان ایران و روسیه به صورت موقت، ‌ متوقف شد. این خبرگزاری به نقل از یک مقام مسوول در وزارت خارجه روسیه دلیل این اتفاق را "بروز برخی مشکلات با شرکای ایرانی" اعلام کرد. موافقنامه جامع همکاری ۲۰ ساله ایران و روسیه در دی ۱۴۰۰ در سفر ابراهیم رئیسی به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین اعلام شد. این موافقتنامه در بخش های مختلف از جمله شامل همکاری های نظامی است.
در همین حال خبرگزاری دولتی ایرنا نیز به نقل از مدیر بخش دوم آسیایی وزارت امور خارجه روسیه نوشت: «روند کار بر روی توافق به دلیل مشکلات شرکای ایرانی به حالت تعلیق درآمده است اما تردید ندارم که این کار نهایی خواهد شد.» در همین حال کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه در مصاحبه ای با تکذیب چنین خبری گفت «مطلبی که اخیرا در خصوص معطل ماندن توافقنامه همکاری میان ایران و روسیه از سوی طرف ایرانی منتشر شده کذب است، روز گذشته هم آقایان لاوروف و باقری پیگیر امضای هرچه سریعتر این توافقنامه بودند.»
این در حالی است که خبرگزاری دولتی ریانووستی به نقل از دیمیتری پسکوف، سخنگوی ریاست جمهوری روسیه نوشت «کار بر روی معاهده جامع بین روسیه و ایران ادامه دارد، اما به دلیل انتخابات ریاست جمهوری در تهران، تغییر در برنامه وجود دارد. اگر ما ان را به عنوان یک کل در نظر بگیریم، البته این کار ادامه دارد. اما با توجه به دوره فعلی در تهران، برنامه کمی تغییر می کند»
مقامات ایرانی و روسی تاکید دارند که تغییری در راهبرد دو کشور برای تکمیل توافق نامه های فی مابین ایجاد نشده و در حال تکمیل متن توافق نامه هستند اما آنچه مقامات روسی در مصاحبه با رسانه های این کشور مطرح می کنند، تمرکز بر تحولات سیاسی داخلی بعد از سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی و تغییر مقامات قوه مجریه در ایران است و آنها منتظرند تا بعد از برگزاری انتخابات در هشتم تیرماه۱۴۰۳، همکاری ها با دولت جدید را از سر بگیرند.
روسیه و ایران پس از دیدار سرگئی شویگو و محمد اشتیانی، وزرای دفاع از یک توافق بزرگ خبر دادند. پیش از این، رسانه ها از برنامه های روسیه و ایران برای همکاری در تولید و تعمیر هواپیما خبر داده بودند. این تصمیم پس از جلسه طرفین در تهران گرفته شد تا علاوه بر هواپیما، کشورها در تعمیر هلیکوپترها نیز همکاری کنند.
تاکید شویگو بر آمادگی مسکو برای گسترش همکاری‌های نظامی با ایران با وجود پابرجا بودن ادعای غرب درباره حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین انجام شده است. ایران ادعای عرضه پهپادهای جنگی به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را رد کرده و همکاری‌های نظامی با مسکو را در چارجوب روابط دفاعی دوجانبه با این کشور دانسته است.
مسکو نیز گفته بر خلاف اوکراین که برای پیش بردن جنگ به تسلیحات و مهمات متحدان غربی خود متکی است، گفته در این جنگ از تولیدات صنایع نظامی داخلی استفاده می‌کند.
اما ناظران سیاسی می گویند برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ایران و احتمال روی کار آمدن میانه روها این تحلیل را بین مقامات روسیه تقویت کرده که احتمال تغییر رویکرد دولت آینده ایران در پیگیری سیاست دولت قبلی وجود دارد و ممکن است علیرغم تعیین سیاست های کلی نظام از سوی رهبری، در ابعاد اجرایی تغییرات محسوسی در نحوه اجرای توافقات ایران و روسیه صورت پذیرد. مخالفان چنین تحلیلی معتقدند سیاست های کلی نظام ایران در سیاست خارجی از سوی رهبری تعیین می شود و تغییر آن حتی با تغییر رئیس جمهور امکان پذیر نیست.
این در حالی است که به نظر می رسد روسیه در روزهای مانده به انتخابات ایران با احتیاط بیشتری وقایع داخلی ایران را دنبال می کند. یکی از مهمترین دلایل این موضوع درگیری روسیه در جنگ اوکراین است که آن سوی جبهه نبرد را غربی ها تشکیل می دهند. در صورت روی کار آمدن دولتی میانه رو در ایران که تمایل به تنش زدایی از روابط خارجی میان ایران و امریکا داشته باشد، این احتمال وجود دارد که منافع روسیه در همکاری با ایران که پیشتر از سوی ابراهیم رئیسی تضمین شده بود، دچار تحول شود و معادلات جنگ اوکراین را تحت تاثیر قرار دهد.