گروه بین الملل: یک سال پیش، چین از بشار اسد و همسرش در طول سفر شش روزه آنها به این کشور استقبال گرمی کرد و به این رهبر سابق سوریه فرصتی نادر برای فرار از سالها انزوای بینالمللی از آغاز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۱ داد.
در حالی که این زوج در بازیهای آسیایی شرکت میکردند، رئیسجمهور شی جین پینگ متعهد شد از اسد در «مقاومت در برابر مداخله خارجی» و بازسازی سوریه حمایت کند، در حالی که همسرش اسما در رسانههای چینی مورد ستایش قرار گرفت.
خبرگزاری رویترز در تحلیلی با اشاره به این موضوع مینویسد: سقوط ناگهانی رژیم رهبر اقتدارگرا که سال گذشته به طور آشکار توسط شی حمایت میشد، ضربه شدیدی به بلندپروازیهای دیپلماتیک چین در خاورمیانه وارد و محدودیتهای استراتژی این کشور در منطقه را نشان داد.
جاناتان فولتون، عضو ارشد غیر مقیم شورای آتلانتیک در این خصوص میگوید: «در سالهای اخیر احساس اغراقآمیزی در مورد توانایی چین در شکل دادن به نتایج سیاسی در منطقه شکل گرفته؛ در حالی که سقوط رژیم اسد کاهش نفوذ ایران و روسیه، حامیان اصلی آن، در جهان عرب تلقی میشود، این اتفاق یک ضربه برای بلندپروازیهای جهانی چین نیز به شمار میرود.»
پس از آن که چین در سال ۲۰۲۳ توانست با میانجیگری خود زمینه برای از سرگیری روابط میان ایران و عربستان سعودی را فراهم سازد، رسانههای چینی از افزایش نقش پکن در منطقهای که مدتها تحت سلطه واشنگتن بوده است، ستایش کردند. وانگ یی، دیپلمات ارشد چین همان زمان گفته بود که این کشور نقش سازندهای در رسیدگی به «مسائل داغ» جهانی ایفا خواهد کرد.
چین همچنین اوایل امسال میانجیگری بین فتح، حماس و سایر جناحهای فلسطینی رقیب را انجام داد و بارها خواستار آتشبس در غزه شده است.
اما با وجود آوردن رهبران خاورمیانه به پکن و دورهای «دیپلماسی رفتوآمد» توسط ژای جون، فرستاده خاورمیانه این کشور، در ماههای پس از آن، فلسطینیان دولت وحدت ملی تشکیل ندادهاند و درگیری در غزه همچنان ادامه دارد.
فان هونگدا، محقق خاورمیانه در دانشگاه مطالعات بینالمللی شانگهای در خصوص سیاستهای چین در خاورمیانه میگوید: «سقوط ناگهانی اسد سناریویی نیست که پکن مایل به دیدن آن باشد. چین ترجیح میدهد خاورمیانهای باثباتتر و مستقلتر داشته باشد، زیرا هرج و مرج یا گرایش طرفدار آمریکا در منطقه با منافع چین همسو نیست.»
پاسخ وزارت خارجه چین به سقوط اسد محتاطانه بوده است و بر امنیت اتباع چینی و درخواست برای «حل سیاسی» برای بازگرداندن ثبات به سوریه در اسرع وقت متمرکز شده است.
مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه این کشور سیگنالهایی برای تعامل با دولت آینده سوریه ارسال کرد و گفت: «روابط دوستانه چین با سوریه برای همه مردم سوریه است.»
کارشناسان و دیپلماتهای چینی میگویند پکن قبل از به رسمیت شناختن دولت جدید در دمشق، صبر خواهد کرد. آنها میگویند چین میتواند از تخصص و قدرت مالی خود برای حمایت از بازسازی استفاده کند، اما تعهدات آن احتمالاً محدود خواهد بود زیرا چین در سالهای اخیر به دنبال کاهش ریسکهای مالی در خارج از کشور بوده است.
بیل فیگوئرا، استاد دانشگاه خرونینگن هلند و کارشناس روابط چین و خاورمیانه با اشاره به اینکه: چین قادر نیست به عنوان یک شریک اقتصادی یا نیروی دیپلماتیک یا نظامی در منطقه جایگزین غرب شود، میگوید: «چین در سال ۲۰۲۴ پول بسیار کمتری نسبت به چین در سالهای ۲۰۱۳-۲۰۱۴ دارد، زمانی که طرح کمربند-جاده راهاندازی شد.»
او در ادامه میگوید: «تجدیدنظر آشکاری در جهت سرمایهگذاریهای ایمنتر و کاهش ریسکهای کلی چین در حال انجام است.»