گنج 4.5 هزار میلیاردی در صداوسیما

طبق قانون ضوابط و مقررات پذیرش و پخش آگهی‌های رادیویی و تلویزیونی که در بهمن‌ماه سال گذشته توسط اداره کل بازرگانی سازمان صداوسیما ابلاغ شد و از اول فروردین‌ماه امسال قابل اجرا بود، میزان هزینه آگهی‌های تلویزیونی در ۳۵ طبقه تعریف می‌شود که حداقل هر ثانیه ۷۵ هزار تومان تا حداکثر هر ثانیه سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. اگر نرخ هر ثانیه 75 هزار تومان را تنها برای پنج شبکه تلویزیونی در نظر بگیریم یعنی تلویزیون حداقل ثانیه‌ای ۳۷۵ هزار تومان و ساعتی 1.3 میلیارد تومان به واسطه تبلیغاتش از این پنج شبکه درآمد دارد. آن وقت اگر قرار باشد تنها پنج ساعت در روز هم این شبکه‌ها آگهی داشته باشند، تلویزیون، روزانه بیش از 6.7 میلیارد تومان درآمد دارد. این رقم حاکی از درآمد حدود 2.5 هزار میلیارد تومان در سال (معادل ۳۶۵ روز) است.

در مورد طبقات این تعرفه‌های آگهی‌ها هم در ماده ۱۵ این قانون این توضیح ارائه شده است: «چنانچه براساس عرضه و تقاضا یک بسته آگهی در نیمه اول هر ماه بیش از ۶۰، ۷۵ یا ۹۰ درصد از حجم آن بسته آگهی باشد به ترتیب یک، دو و سه طبقه افزایش خواهد یافت و همچنین چنانچه به ترتیب ۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد حجم را اشغال کند به ترتیب یک، دو و سه طبقه کاهش داده خواهد شد.»

آگهی رادیو؛ حداقل ساعتی یک میلیارد
در بخش تبلیغات رادیویی نیز که تعرفه‌ها در ۲۵ طبقه تعریف می‌شود، از هر ثانیه ۶۵ هزار تومان شروع ‌شده و تا هر ثانیه یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌رسد. اگر این نرخ را تنها برای پنج شبکه رادیویی در نظر بگیریم یعنی رادیو حداقل ثانیه‌ای ۳۲۵ هزار تومان و ساعتی 1.1 میلیارد تومان درآمد دارد. آن وقت اگر قرار باشد تنها پنج ساعت در روز هم این شبکه‌ها آگهی داشته باشند، رادیو روزانه بیش از 5.5 میلیارد تومان درآمد دارد. این رقم حاکی از درآمد حداقل بیش از دو هزار میلیارد تومان در سال از طریق تبلیغات رادیو است. در واقع با احتساب حداقل درآمدهای آگهی رادیو و تلویزیون می‌توان اشاره کرد که رادیو و تلویزیون طبق تعرفه‌های آگهی امسال می‌توانند از طریق تبلیغات حداقل 4.5 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کنند. آن وقت با این حجم پتانسیل درآمدزایی، این بنگاه همچنان ورشکسته تلقی می‌شود.

بزرگ‌ترین بودجه خوار فرهنگی
صداوسیما هرچند پتانسیل درآمدی قابل توجهی دارد اما در آخرین بودجه سالانه کشور جزء ۹ سازمان دولتی زیان‌ده جا داشته است. موضوع قابل توجه آن است که سازمان صداوسیما با بودجه‌ ۹۶۷ میلیارد تومانی در صدر دستگاه‌های مشمول بودجه فعالیت‌های فرهنگی بوده است. بزرگی این رقم را زمانی می‌توان بهتر فهمید که اشاره کرد کل بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال جاری ۶۲۳ میلیارد تومان بوده است. آن وقت در این شرایط که صداوسیما در صدر دستگاه‌های مشمول بودجه فعالیت‌های فرهنگی است، محمدرضا میرتاج الدینی معاون پارلمانی صداوسیما گفته است: «این سازمان غیر از بودجه مندرج در لایحه بودجه سال ۹۳ کل کشور و درآمدهای خود، ۸۰۰ میلیارد تومان کسری بودجه دارد.»

با این حال باید توجه داشت که میزان کل بودجه صداوسیما در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته است. بودجه صداوسیما در امسال در حالی ۹۶۷ میلیارد تومان در نظر گرفته شد که این رقم در سال گذشته ۹۰۵ میلیارد تومان بود. البته در سال ۹۱ این رقم کمی بالا‌تر و معادل ۹۲۰ میلیارد تومان بود که البته آن بودجه نسبت به بودجه ۶۸۹ میلیارد تومانی سال ۹۰ با رشدی قابل توجه همراه شده بود.

افزایش وابستگی به کمک دولتی
هرچند پتانسیل درآمدزایی صداوسیما به بیش از پنج برابر کل بودجه سالانه آن می‌رسد اما در سال‌های اخیر بودجه‌ای که برای آن در نظر گرفته‌اند حاکی از وابستگی بیشتر این نهاد به کمک‌های بودجه‌ای دولت است.

درآمدهای صداوسیما معمولا از سه طریق تامین می‌شود؛ درآمدهای ناشی از تبلیغات، بودجه دولت و طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای. آن اتفاقی که در سال‌های اخیر رخ داده نشان می‌دهد که بیشترین وابستگی صداوسیما در تامین نیازهای مالی‌اش از این سه بخش بیشتر از بودجه کمکی دولت بوده است.

در واقع صداوسیمایی که خودش می‌توانست بنگاهی برای درآمدهای بیشتر باشد، نه‌تنها نتوانسته نیاز‌ها و هزینه‌های مالی خود را پاسخ دهد بلکه مجبور شده از بودجه دولتی نیز بهره ببرد. آخرین گزارش‌ها حاکی از آن است که وابستگی صداوسیما به بودجه عمومی دولت (به صورت کمک از محل منابع معمول بودجه برای جبران زیان صداوسیما) به حدود ۶۰ درصد رسیده است.