ادامه همراهی اروپا با ایران یا ...؟

سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این باره می‌گوید این دو موضوع ارتباطی با یکدیگر ندارند و اروپا با جدیت مسئله مطرح شده از سوی مقامات دانمارکی را پیگیری کرده و سازوکار ویژه مالی برای حفظ برجام را نیز اجرایی می‌کند. آنچه خانم سخنگو می‌گوید با واقعیت کمی فاصله دارد؛ همان گونه که در موضوعات دیگر دنیای سیاست نیز در داخل و خارج می‌توان این فاصله را مشاهده کرد. حقیقت آن است که در دیپلماسی، اعتماد میان کشورها همانطور که ذره ذره به وجود می‌آید ممکن است در فاصله زمانی طولانی و اندک اندک از بین رفته و از هم فروبپاشد. کاهش ارتفاع دیوار بی اعتمادی میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا که با نتیجه‌بخش شدن مذاکرات هسته‌ای در تابستان۹۴ چشم‌انداز مثبتی را از آینده روابط اقتصادی  و سیاسی ایران و اروپا نشان می‌داد اندک اندک به سمت بی اعتمادی در حرکت بوده است.

بی رغبتی ایران برای آغاز مذاکرات حقوق بشری و مسائل مرتبط با منطقه با کشورهای دیگر از جمله اتحادیه اروپا فضایی را ایجاد کرد  که اروپایی‌ها در یک موقعیت متناقض قرار گرفتند. آنان از یک سو تمایل داشتند تا با استفاده از فضای ایجاد شده در پسابرجام منافع اقتصادی خود را در بازار ایران به دست بیاورند و از طرف دیگر نسبت به بی تمایلی ایران برای رفع نگرانی‌های سیاسی جامعه جهانی در حوزه‌های مختلف از‌تروریسم تا حقوق بشر ابراز نگرانی می‌کردند. با حضور دونالد‌ترامپ در کاخ سفید آن نگرانی‌ها به واقعه‌ای ناگوار برای ایران و اروپا ختم شد و رئيس‌جمهور ایالات متحده با کنار گذاشتن توافق هسته‌ای تمامی تحریم‌هایی که برای رفع آن‌ها چندین سال مذاکره شده بود را با یک امضا برگرداند؛ به طوری که مهم‌ترین بخش تحریم‌ها یعنی تحریم نفتی و بانکی نیز از چند روز آینده اجرایی می‌شوند. حال در چنین شرایطی موضوع دانمارک پیش آمده است.

موضوعی که از نگاه غربی‌ها ذیل عنوان «تروریسم» تقسیم‌بندی می‌شود و می‌تواند سبب اثرگذاری منفی بر همه تلاش‎ها برای باقی ماندن برجام بشود. قاعدتا کسی انتظار ندارد که از فردا تمامی ارتباطات و مذاکرات مثبت میان ایران و اتحادیه اروپا از بین رفته و اروپایی‌ها تمام قد در کنار دونالد‌ترامپ بایستند اما این موضوع امری بدیهی است که اتفاقاتی مانند آنچه در دانمارک رخ داده است می‌تواند اندک اندک فضای بی اعتمادی میان جامعه جهانی و ایران را از بین برده و ادعای «انزوای آمریکا» که به عنوان دستاورد دولت در ماه‌های اخیر در بوق و کرنا شده است از بین برود.

واکنش‌های انفعالی مقامات ایرانی از جمله توییت وزیر امور خارجه که پای اسرائیل و آمریکا را در این موضوع به میان کشیده است حکایت از آن دارد که ظاهرا مقامات ایران آنطور که باید و شاید آماده مواجهه با چنین اتفاقی نبوده‌اند و هنوز نقشه راه درستی برای روبرو شدن با آنچه رخ داده است ندارند. حال باید منتظر ماند و دید که در روزهای آینده و پس از فرونشستن غبارها از ادعای مسئولان دانمارکی واکنش‌های اتحادیه اروپا، ایالات متحده و ایران چه خواهد بود. تصور اینکه این ماجرا بخشی از یک پازل باشد تصوری به دور از واقعیت‌های موجود نیست!