چرا خرافه‌گرایی در ایران گسترش یافته است؟

گروه جامعه: حسین روازاده از مدعیان طب سنتی است که تا کنون فرزندان آیت‌الله هاشمی شاهرودی و آیت‌الله حائری مدعی‌اند دلیل فوت پدرشان، اقدامات او بوده است. اما روازاده کیست و چه ادعایی دارد؟ سایت رویداد۲۴ در گزارش چهره‌های خود دیدگاه‌های روازاده که عمدتا نزدیک به خرافه هستند را بررسی کرده است.
  «مرحوم پدر، علی‌رغم تاکید همه اطبا بر ضرورت عمل جراحی و برداشتن عضو سرطانی به طبابت طبیب عَلَفی که آیت‌الله هاشمی شاهرودی معرفی کرده بود گردن نهاد این شخص کسی نبود جز همان حکیم روازاده معروف! که بعدا فرزند ارشد مرحوم آیت‌الله محمود شاهرودی ریاست مجمع تشخیص مصلحت با تاسف سبب مرگ زودهنگام پدر خویش را عمل به طبابت همین شخص دانست و تاخیر در عمل به دستور پزشکان جدید.» بخشی از یادداشت حجت‌الاسلام شهاب‌الدین حائری شیرازی فرزند مرحوم حائری شیرازی
 همین یک جمله حائری شیرازی و دیدگاه فرزند آیت‌الله هاشمی شاهرودی، در وصف جایگاه «حسین روازاده» کافی است؛ چهره‌های که حامیان سرسختش و موافقان ایده «طبیبان علفی»، او را پدر طب سنتی در ایران می‌دانند و مخالفانش حتی تهمت «شیادی» نیز به او زده‌اند؛ از جمله حائری شیرازی وقتی گفته بود دلیل فوت هاشمی شاهرودی، اقدامات روازاده بوده، تهدید به شکایت شده و پس از آن جزییات جدیدی از اقداماتش توسط حائری شیرازی منتشر شد: «دکتر کامران باقری لنکرانی به خود بنده گفتند این فرد شیاد است و در صدد شکایت از او هستیم اما پدر، چون به خواست خود به طبابت این فرد تن داده بود مانع شکایت شدند. پدر ما سرطان مثانه خوش خیم داشتند که به گفته اطبا اگر به موقع عمل و جراحی می‌شد، متاستاز (منتشر شدن) نمی‌داد و سالیانی می‌توانستند پس از عمل به زندگی عادی ادامه دهند. افسوس که چنین نشد اما یکی از تجویزهای روازاده را اینجا ذکر می‌کنم تا مایه‌ی عبرت شود، بلکه دستگاه قضاء جلو چنین افرادی را بگیرد. ایشان مایعی که احتمالا اسیدی بود چون اخوی گفت یک بار قطره‌ای از ان مایع بر روی شلوارش افتاد و به من نشان داد که سوراخ شده بود. به هر حال به تجویز ایشان این مایع را پدر با درصدی خاص با آب خالص مخلوط و با کمک بهیار با سوند به درون مثانه تزریق می‌نمود. پس از چندین بار تزریق در فواصل زمانی خاص، روازاده به پدر بشارت داده بود که تومورها نابود شده است اما حال پدر بد و بدتر شد و چنان خونریزی شدت یافت که سریعا به همراه دکتر لنکرانی از تهران به شیراز آمدند و در حالی که رمقی نداشتند در بیمارستان نمازی مورد عمل جراحی قرار گرفتند. دکتر صالحپور جراح اورولوژیستی که عمل را انجام داده بود پس از عمل، عکس مثانه را در موبایل خود به بنده نشان داد که به‌قول ایشان از شدت انباشته شدن تومورهای سرطانی و عدم گنجایش نزدیک بود بترکد.»
روازاده سال‌هاست روحانیون ارشد را به زعم خود درمان می‌کند و البته تا کنون دلیل درگذشت آیت‌الله هاشمی شاهرودی و حائری شیرازی به او نسبت داده شده است و به همین دلیل به سبب نوع طبابتی که خود او مدعی است، شاکیان زیادی دارد. این شکایت‌ها عاقبت باعث شد وزارت بهداشت پروانه درمان او کلا باطل کند.
در نامه «مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت» چنین می‌خوانیم: «مورخ ۱۴۰۲/۵/۲۳ درخصوص آقای دکتر حسین روازاده پزشک عمومی به شماره نظام پزشکی ۵۸۲۹۰ مبنی بر محرومیت دائم از اشتغال به حرف پزشکی و وابسته در سراسر کشور ارسال می‌گردد.»
روازاده پیش از این در سال ۱۴۰۰ یکسال از «اشتغال به حرفه پزشکی و وابسته» محروم شده بود و عاقبت در سال ۱۴۰۲حکم محرومیت دائم او صادر شد. احتمالا اگر دولت رئیسی روزی بخواهد گزارش عملکرد خود را منتشر کند، همین یک فقره در میان درخشان‌ترین و جسورانه‌ترین تصمیم‌های این دولت قرار خواهد گرفت.
تصمیم دولت در حالی انجام شده که صداوسیما بزرگترین نقش را در معرفی و بزرگ کردن نالازم روازاده داشته است؛ چنانکه در دوره‌ای به عنوان کارشناس ثابت تلویزیون و رادیو حضور داشت و دیدگاه‌های خرافی و شبه‌علمی و گاه ضدعلمی خود را بیان می‌کرد.

بیوگرافی حسین روازاده
حسین روازاده در مرداد ۱۳۳۵ دنیا آمد و آنگونه که در سایت شخصی خودش ذکر شده، «پس از اینکه مردک دیپلم گرفت، برای ادامه تحصیل رفت و پس از آشنایی با زبان ایتالیایی به ادامه تحصیل در رشته پزشکی پرداخت.» و در ادامه آمده که «پس از مراجعت از ایتالیا و بازگشت به ایران، دوره‌های در نظر گرفته شده دانشگاه تهران را گذراند و از این دانشگاه مدرک پزشکی گرفت.»
خود روازاده مدعی است کارش «مداوا و درمان بیمارانی که با روش‌های بسیار ساده و متفاوت سنتی است.» و به همین دلیل تحقیقات زیادی درباره خاصیت مواد غذایی کرده و در کنار آن «طب مکمل» هم خوانده و در نهایت «با مطالعه احادیث و روایات طب اسلامی»، به کلام و وحی الهی نیز متصل شده و طب سنتی اسلامی را تکمیل کرده است، به همین دلیل در حالی که همه پزشکان را با لقب «دکتر» می‌شناسیم، روازاده خود را به نام «حکیم» به دیگران می‌شناساند!
استفاده از خواص مواد غذایی البته مورد استفاده همه پزشکان است، اما مشکل از آنجا آغاز می‌شود که با «خرافه» و «جادو و جنبل» ترکیب شوند؛ از جمله اینکه مسواک زدن را باعث خرابی دندان می‌داند و در جایی این نظر عجیب را بیان می‌کند که «آیا حیوانات که مسواک نمی‌زنند اینقدر خرابی دندان دارند؟» یا در نمونه دیگر درباره مضرات «نمک» چنین گفته است «نمک یدداراز طرف انگلستان برای نفود در خانه مراجع تقلید ترویج شده است.» در نمونه دیگر او با تزریق واکسن کزار مخالف کرده بود: «شیطان‌پرست‌ها چقدر خوشحالی می‌کنند از این واکسن‌ها. واکسن کزاز موادی دارد که بچه را نازا می‌کند. اگر ده نفر کزاز بگیرند و بمیرند که بهتر از آن است که همه کشور را نازا کنید.»

دیدگاه حسین روازاده درباره کرونا
به گزارش رویداد۲۴ زمانی که ویروس کرونا تازه به ایران آمده بود، افراد مختلفی سخنان غیرعلمی زیادی درباره آن مطرح می‌کردند؛ از جمله امیرحسین ثابتی که معتقد بود ویروس کرونا وجود ندارد و بزرگ کردن آن کار دشمن است تا مردم پای صندوق‌های رای نروند!
اگر فردی معمولی یا غیر متخصص چنین جملاتی بر زبان بیاورد، شاید چندان عجیب نباشد، اما عجیب آنجا بود که حسین روازاده به عنوان یک پزشک چنین گفته بود: «من پا شدم آمدم قم. هم توی مسجد، هم توی جلسات خصوصی با همه روبورسی می‌کنیم، دیدار می‌کنیم، مرقد هم خدمت خانم خواهم رفت، همه جا می‌پیچیم، همه کاری هم می‌کنیم، به همه هم نشان خواهیم داد که این‌ها داستانه. این‌ها می‌خواهند دین ما را از ما بگیرند، می‌خواهند صدمه به ما بزنند.» روازاده همچنین ضدعفونی با «الکل» را غلط می‌دانست و تنها جوش شیرین و سرکه را برای ضدعفونی به منظور از بین بردن ویروس کرونا پیشنهاد می‌کرد و بخور جوش شیرین را هم برای درمان قطعی و سریع کرونا تجویز کرده بود!
زمانی که دکتر علویان سازمان پزشکی تهران از حسین روازاده خواسته بود برای ادعا‌هایش درباره «مرگ‌ومیر ناشی از تزریق واکسن کرونا» و «ارتباط درمان کرونا با بخور جوش شیرین» مستند علمی بدهد، او نظام پزشکی را به فاسد بودن متهم کرد و گفت: «نظریه ما درباره ساختار‌ها و بدنه معیوب سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها کاملاً درست از آب درآمده است. هرچند روسا تغییر می‌کنند، ولی درب بر همان پاشنه می‌چرخد. نامه‌ها و احکام سازمان نظام پزشکی کار بدنه فاسد است.»
روازاده همچنین گفته بود «کرونا سلاح بیولوژیک در ادامه فشار حداکثری علیه ایران است و طبق نظر کارشناسان کرونا هم مانند ایدز و سارس سلاح بیولوژیک ساخته دست انسان است.» حسین دلاوری مجری تلویزیون در واکنش به این اظهارات گفته بود بهتر است او را به میان بیماران کرونایی ببرند و با آنها روبوسی کند تا مشخص شود ویروس کرونا واقعی است یا خیر.
عجیب‌تر آنکه در مقطعی که «سازمان پزشکان بدون مرز» قصد کمک به بیماران کرونایی در ایران را داشت، روازاده گفته بود «برخى چه زود پشت پرده کثیف آلوده کردن مردم ایران به ایدز را توسط فرانسه از یاد برده‌اند! حال به کمک‌هاى تجهیزات پزشکى و بهداشتی فرانسه از قبیل ماسک و... دل خوش کرده‌اند!»
زمانی که روازاده گفته بود مردم نباید مسواک بزنند، دکتر علی مرسلی دندانپزشک درباره او گفته بود: «هر دیدگاهی که با دانش پزشکی از هر کسی مطرح می‌شود، نوعی آشکار از تلاش برای گمراه کردن افکار عمومی است.» دکتر پیمان عشقی استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفته «دیدگاه روازاده در کنار اینکه نوعی عوام‌فریبی است، می‌تواند آثار مخرب و نگران‌کننده‌ای داشته باشد. به همین دلیل هر کاری که برای خنثی‌سازی این تحرک خطرناک لازم است باید انجام شود، بلکه مردم از اهمیت طب علمی غافل نشوند.»
آنچه درباره روازاده اهمیت دارد، رشد خرافه در ایران است؛ این یعنی حکم محرومیت مادام‌العمر روازاده هم نخواهد توانست ریشه خرافه را بکند و چهره‌هایی همچون روازاده و تبریزیان همچنان در فضای آماده رشد خرافه، جولان می‌دهند. اگر نگاهی به تاریخچه رشد شخصی حسین روازاده بیندازیم، مشخص است که او تا سال‌های پیش فردی ناشناس بوده اما آنچنانکه گفته شد به مدد حضور در تلویزیون رسمی کشور، یک‌شبه معروف شد. با این حال از همان زمان چهره‌های مختلفی درباره دیدگاه‌های غیرعلمی او هشدار داده بودند؛ از جمله دکتر پیمان عشقی استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که سال ۸۸ در هفته نامۀ سپید در مقاله‌ای با عنوان «جدال سفیر امید با نعل اسب»، عقاید او را مالیخولیایی نامیده و سخنان خرافی روازاده را رد کرده بود.
چرا خرافه در ایران گسترش یافته است؟
نشریه اکونومیست مطلبی درباره «افزایش طب سنتی در ایران» نوشته که در آن مدعیان آن را کلاهبردار خوانه و گفته «این افراد با سوءاستفاده از باور‌های مردم دارو‌های بی‌مصرف و تقلبی را تبلیغ می‌کنند و با این کار در واقع راه را برای شیوع هرچه بیشتر ویروس کرونا در کشور باز کرده‌اند.» حامیان روازاده و اساسا طرفداران خرافات دو گروه بودند؛ یکی افراد که سود مالی داشتند و از فروختن داورهایی مثل داروی امام کاظم و شیاف گل بنفشه و ... پول خوبی به جیب می‌زدند و در فقدان نظارت از هر طریقی که می‌توانستند مردم را سرکیسه می‌کردند. دسته دوم افرادی ساده‌دل هستند که واقعا تصور می‌کنند امثال روازاده به «حکمت الهی» و «ائمه معصوم» متصل هستند و با استعانت از آنها درمان می‌کنند. تا پیش از دوران مدرن، وضعیت جسمانی افراد بر اساس چهار مزاج «دم»، «سودا»، «صفرا» و «بلغم» سنجیده می‌شد و تمام بیماری‌ها بر پایه این چهار مزاج تعریف می‌شد اما از دوره‌ای به بعد با پیشرفت پزشکی و تبدیل آن به یک علم، بررسی شرایط جسمانی دیگر نه بر اساس دیدگاه‌های سنتی مزاج‌ها که با آزمایش‌های مدرن انجام می‌شد، اما مشکل از آنجا آغاز شد که برخی با استناد به شبه‌علم و خرافه، همچنان در پی آن بودند تا به راهکارهای هزاران سال پیش انسان‌ها درمان کنند؛ حال آنکه بسیاری از بیماری‌ها اساسا در دوره مدرن شکل گرفته‌اند و علم گذشته طبیعتا پاسخگوی آنها نیست، با این حال طبیعی است وقتی صداوسیمای رسمی یک کشور شبانه‌روز خرافه را بسط می‌دهد و در جامعه رشد می‌دهد، تمایل به خرافه نیز روز به روز بیشتر شود.
چهره‌هایی همچون حسین روازاده، مرتضی کهنسال یا عباس تبریزیان که معتقدند «برای جلوگیری از سرطان کبوتر نگاه دارید» یا می‌گویند «برای دفع اجنه لخت بخوابید» در حقیقت محصول همان نگاه رسمی حاکمیت هستند که در سال‌های اخیر بیشترین آسیب را به مردم زده‌اند و خودشان در گریزان شدن مردم از طب مدرن بیشترین نقش و اثرگذاری را داشته‌اند.
اگرچه روازاده از طبابت محروم شده، اما واقعیت این است که او نماد دیدگاه رسمی جمهوری اسلامی درباره «تقابل علم پزشکی و طب سنتی» است و در واقع او تا کنون همان چیزهایی را گفته که بارها توسط مقامات رسمی ایران بیان شده است؛ اگر به خاطر بیاوردید حسینعلی حاجی دلیگانی عضو هیات رئیسه مجلس از کسانی بود که خرافه را تبلیغ می‌کرد و می‌گفت: «حسینعلی حاجی‌دلیگانی در خصوص ابتلا به بیماری کرونا و شکست این بیماری محنوس گفت: برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، از داروی امام کاظم (ع) استفاده کردم، این دارو در جهت پیشگیری بسیار موثر بود همچنین باعث شد به نوع سخت کرونا مبتلا نشوم.»

سردیسی نیز برای او ساخته شد!

شهریور ۱۳۹۸ کنفرانسی با نام «اولین کنفرانس طب اسلامی ایرانی»، با حمایت و پوشش همه‌جانبه صداوسیما برگزار شد که در آن «حکیم طبیب دکتر حسین روازاده» به عنوان «پدر طب اسلامی ایرانی» معرفی شد و سردیسی نیز برای او ساخته شد! خود را به جای مخاطب ساده‌دل بگذارید، آیا در مقابل اینهمه تعریف و تبلیغ وسوسه نمی‌شوید؟ تفاوت روازاده با بسیاری از مسئولان در این بود که آنها فقط حرف می‌زدند اما روازاده عمل می‌کرد و تجویز؛ حال این «تجویزهای» او تا کنون چه نتایجی را در پی داشته و دامان چقدر از مردم را گرفته، سوالی است که باید وزارت بهداشت آن را بررسی کند و پاسخ بدهد.