خبر مهم پنهان شده میان اخبار انتخابات

محمد توکلی
در چند روز اخیر خبر بسیار مهمی لابلای اخبار داغ انتخاباتی پنهان ماند و کمتر به آن توجهی نشان داده شد؛ خبر توافق نهایی میان ایران و چین برای بازطراحی راکتور آب سنگین اراک. با نگاهی به نقدهای «دلواپسان» به برجام یکی از مهمترین آن‌ها را می‌توان همین موضوع راکتور آب سنگین اراک دانست. این دسته از منتقدان برجام با وارونه‌سازی مفاد مندرج در توافق برجام در خصوص راکتور آب سنگین اراک این گونه وانمود می‌کردند که ایران در این حوزه دست به عقب نشینی‌های گسترده‌ای زده است و تیم مذاکره کننده بارها از سوی افرادی بی اطلاع یا مغرض و رسانه هایی که از بودجه عمومی دولتی استفاده می‌کنند و ضد دولت منتخب اکثریت فعالیت می‌کنند متهم به سازش و  وادادگی در برابر غرب و از بین بردن تلاش‌ها برای راه‌اندازی راکتور آب سنگین اراک شده است. اما واقعیت چیست؟

 آیا در برجام شاهد عقب نشینی ایران در این موضوع بوده‌ایم و به قول برخی بر روی تلاش‌های فعالان صنعت هسته‌ای  بتن و سیمان ریخته شده است؟ برای پاسخی دقیق‌تر به این موضوع ابتدا می‌بایست به خواست طرف مقابل در خصوص راکتور آب سنگین اراک نگاهی بیندازیم. واقعیت آن است که امریکا و دیگر طرف‌ها از ابتدای مذاکرات هسته‌ای این خواسته را چندین بار به شکل علنی مطرح کرده‌اند که راکتور اراک می‌بایست با تمام اجزایش از بین برود و از رده خارج گردد. با ادامه مذاکرات به این بسنده کردند که این راکتور از ماهیت آب سنگین خود تهی شود و با تولید آب سبک به کار خود ادامه دهد و در نهایت در برجام همه طرف‌ها راکتور اراک را با ماهیت آب سنگین پذیرفتند. می‌توان گفت که یکی از مصداق‌های جمله رهبری نظام خطاب به تیم مذاکره کننده که فرمودند «در برابر حرف زور طرف مقابل خوب ایستادگی کرده اید» می‌تواند همین موضوع راکتور اراک باشد که با ایستادگی تیم سیاست خارجی دولت اعتدال طرفهای مقابل وادار به عقب نشینی شده اند.

 از طرف دیگر طراحی اولیه راکتور اراک با وجود آن که در روزگار تحریم‌ها با تلاش‌های بسیاری از سوی متخصصان داخلی انجام گرفته بود با نمونه‌های مشابهش هم از منظر ایمنی و هم از جهت اقتصادی قابل مقایسه نبود و این هم کاملا امری طبیعی است که در آن شرایط و اقدامی که گام اول در این عرصه است این چنین باشد. در خصوص ایمنی راکتور آب سنگین اراک حتی صحبت هایی مبنی بر احتمال وقوع فاجعه‌ای همچون چرنوبیل هم از سوی علی اکبر صالحی به عنوان مسئول سازمان انرژی اتمی و فردی که بیش از چهار دهه در این عرصه مشغول تحصیل و تدریس و فعالیت است شنیده شد که بر نگرانی‌ها می‌افزود.

اما امروز به واسطه برجام که دستاوردی بزرگ برای نظام سیاسی مستقر است و با دستان توانمند دیپلمات‌های کشور به سرانجام رسیده است شاهد انعقاد توافق با کشوری هستیم که بیش از نیم قرن سابقه فعالیت در حوزه تخصصی آب سنگین را دارد. بر اساس این قرار داد طراحی فعالان صنعت هسته‌ای ایران برای راکتور آب سنگین اراک به تایید چینی‌ها که تجربه‌ای بسیار بیشتر از ما در این زمینه دارند خواهد رسید و مشورت‌های لازم برای اصلاح اشکالاتی که وجود دارد ارائه خواهد شد.

چنین توافقی از دو جنبه اقتصادی و ایمنی به سود کشور است. از زاویه دیگر هم می‌توان به توافق ایران و چین در خصوص راکتور اراک نگریست و آن اینکه برخی از سر دغدغه هایی واقعی و برخی به دلیل تمایلات کور جناحی بر این آتش می‌دمیدند که برجام باعث عقب ماندگی علمی در حوزه هسته‌ای شده است. حال با چنین توافقی و دیگر مسیرهای همکاری که به واسطه برجام بر روی کشور در این حوزه گشوده شده است مشخص می‌شود که توافق هسته‌ای نه تنها مانعی بر سر پیشرفت‌های علمی کشور نیست بلکه می‌توان با استفاده از فرصت هایی که این ظرفیت عظیم در اختیار کشور قرار می‌دهد به سرعت نرخ رشد علمی کشور در حوزه‌های گوناگون افزود.