«خودسرها» مقصرند نه «عربستان»

گروه سياسي-رسانه‌ها: روزنامه قانون در گزارشي به بهانه لغو حج تمتع امسال براي ايراني‌ها با تيتر «حماسه خودسرها» نوشت: بعد از چند ماه تاييد و تكذيب هاي منتفي بودن حج 95، بالاخره روز گذشته وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي آب پاكي را روي دست منتظران حج ريخت و رسما اعلام كرد كه «امسال حج نداريم.» علي جنتي تاكيد كرد كه «تعمدی از طرف دولت عربستان وجود دارد برای اینکه زائران ایرانی به طور رسمی نتوانند امسال تمتع را به جای آورند». تعمدي كه به نظر مي رسد پيش از آنكه ناشي از دخالت نگاه‌هاي سياسي سعودي ها بر موضوعي فرهنگي - مذهبي باشد، نتيجه رفتار تندي است كه چند ماه قبل در پاسداران تهران رخ داد. آن روز كه عده اي با رفتار افراطي، از ديوار سفارت عربستان بالا رفته و گلوله آتش به ساختمان انداختند، بايد منتظر اين روز مي بوديم كه سعودي ها كاملا وقيحانه از پاسخ به يك نامه رسمي سرباز زنند تا وزير ارشاد كشور از مهم نبودن رعايت شان و امنيت زائران در سفري زيارتي و وقاحت سعودي ها در پاسخ به خواسته هاي ايراني ها سخن گويد.

نسخه اي كه چند ماه قبل پيچيده شد
آن روز كه در مقابل سفارت تسخير شده عربستان، تندروها سلفي يادگاري گرفتند و به رفتار افراطي خود باليدند، همزمان نسخه حج سال بعد را نيز پيچيدند تا بار ديگر مثل معروف «از ماست كه برماست» جامه عمل پوشد. اگر چه از كنار اهمال و سهل انگاري رفتار سعودي‌ها در حادثه منا و شهيد شدن تعداد زيادي زائر نمي توان گذشت، يا نمي توان رفتار خصمانه سعودي‌ها در اعدام شيخ نمر را توجيه و تفسير كرد، اما رفتار افراطي داخلي در برابر بي درايتي سعودي ها سبب شد تا يك «بازنده» در مقام «برنده» براي اجراي يك حكم الهي خط و نشان كشد. يادمان نمي رود كه پس از فاجعه منا كه خانواده هاي بسياري را در ايران و ساير كشورهاي اسلامي داغدار كرد، دولت بي عرضه سعودي مورد انتقاد فراوان بين المللي در مديريت اعمال حج قرار گرفت.

پس از آن و در اعدام يكباره شيخ نمر رهبر شيعيان در عربستان، بسياري از دولت ها ، رفتار سعودي‌ها را نكوهش و محكوم كردند و خواستي بين المللي براي برخورد با ضعف مفرط دولت سعودي در اداره حج و نيز اعدام شيخ نمر شكل گرفت. واكنش ها و پيگيري هاي حقوقي و ديپلماتيك فاجعه منا و اعدام شيخ نمر از سوي دولت‌ها به خصوص مقامات ايراني دنبال شد و درحالي كه مي رفت تا دولت ايراني، به حقوق خود و خانواده هاي ايراني در اين فاجعه دست يابد و از سويي، دولت سعودي تبعات بين المللي اعدام شيخ نمر را برعهده گيرد، اما افراطي گري عده‌اي، سبب شد تا همه چيز بر عكس شده و دولت طلبكار ايراني، بدهكار شود. سعودي ها كه منتظر فرصتي براي فرار از مهلكه منا و اعدام شيخ نمر بودند، حمله شبانه به ساختمان سفارت شان در ايران را فرصتي مغتنم شمردند تا دست پيش بگيرند و بيشتر بدهكار نشوند. آنها، با مظلوم نمايي در حادثه تسخير سفارت، حمايت هم پيمانان سياسي خود در محكوم كردن رفتار ايراني‌ها را خواستار شدند و با ناامن جلوه دادن فضاي داخلي ايران، روابط سياسي و ديپلماتيك خود را قطع كردند.

سعودي هاي فرصت طلب، عربده هاي افراطي در ايران را به مجالي براي سوء استفاده در ديگر عرصه ها همچون نامه به فدراسيون فوتبال آسيا براي بازي نكردن در ايران به بهانه نبود امنيت تبديل كردند. آنها آنقدر بر سازي كه افراطي هاي ايران كوك كرده بودند، نواختند تا موضوع مطالبه حقوق حادثه منا و اعدام ظالمانه شيخ نمر، كاملا فراموش شده در عرصه بين الملل شود.

داستاني كه آخرش معلوم بود
اما در شرايطي كه نه رابطه ديپلماتيك، نه رابطه فرهنگي و نه حتي رابطه ورزشي ميان دو كشور در ماه‌هاي گذشته وجود داشت، بحث حج 95 و فشار بر دولت براي صدور رواديد حدود 70 هزار زائر ايراني از سوي افراد و گروه ها مطرح شد. موضوعي كه از همان روزهاي طرح در اسفند ماه گذشته، با توجه به آنچه در سابقه روابط دو كشور و تحت الشعاع قرار گرفتن حج زير سايه اختلافات سياسي وجود داشت، قابل پيش‌بيني براي نتيجه بخش نبودن بود اما با اين حال، مقامات ايراني تلاش هايي را براي امكان حج امن 95 آغاز كردند. چند بار مذاكره مستقيم و غير مستقيم با سعودي ها و اعلام رسمي شروط براي اعزام زائر به حج 95 انجام شد اما هيچ كدام از اين تلاش ها به خاطر رفتارهاي تند و افراطي سال قبل كه مشت خالي سعودي ها را پر كرد، نتيجه‌اي در بر نداشت.

در نهايت هم موضوع به اين ختم شد كه وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي از مهيا نبودن شرايط حج امسال و منتفي بودن آن سخن گويد. او گفت كه «آنچه برای دولت ايران مهم بود و بر آن تأکید داشت، بحث تأمین امنیت زائران حج بود؛ با توجه به پیشینه‌ای که دولت عربستان دارد که در سال گذشته منجر به شهادت بسیاری از زائران ایرانی و سایر کشورهای اسلامی شد و در سال‌های قبل‌تر هم دستگیری‌های مختلفی به بهانه‌های واهی از حجاج ایرانی صورت می‌گرفت بنابراین ما هیچ وسیله‌ای برای حمایت کنسولی شهروندان‌مان در عربستان نداریم.» وی ادامه داد: بحث رعایت و حفظ حرمت زائران ایرانی از دیگر مواردی است که بیشتر مورد تأکید ما بوده است که مقامات عربستان برای این هم پاسخی نداشتند. از سويي، در زمینه‌های اجرایی هم عملاً 4 ماه زمان را از دست داده‌ایم و امکان اینکه بتوانیم اماكن اقامتی را برای زائران فراهم کنیم و قراردادهایی که باید ببندیم و... همه این زمان را از دست داده‌ایم.

جنتی خاطرنشان کرد: استنباط من این است که یک تعمدی از طرف دولت عربستان برای اینکه زائران ایرانی به طور رسمی نتوانند امسال حج تمتع را به جای آورند صورت گرفت. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به سؤالی مبنی براینکه معاون وزیر خارجه عربستان ابراز داشته که ایران در ماجرای حج امسال خیلی جدی نبوده است، تصریح کرد: «وزیر خارجه عربستان بی‌خود می‌گوید اینها جوسازی‌های رسانه‌ای است و می‌خواهند کارشکنی‌های خودشان را بپوشانند.» كارشكني هايي كه سال گذشته و در حادثه منا به وضوح براي ايران و ميليون ها نفر در جهان قابل مشاهده شد اما تندروي برخي، هم فرصت پيگيري حقوق شهروندان ايراني در حادثه منا را گرفت و هم امكان سفر حج براي هزاران مشتاق اين سفر را.

حال همچون سه چهار مقطع تاريخي قبل كه سفر حج براي مومنان ايراني از دست رفت، يك بار ديگر حج ابراهيمي دست نيافتني شد تا عاشقان حرم امن الهي، تمتع 95 را با حسرت از قاب دوربين تماشا كنند. حسرتي كه شايد براي برخي عاشقان حج، هميشه بر دل ماند و كهولت سن و بيماري و ... امكان اين را برايشان مهيا نكند تا در صورت بهبودي روابط دوكشور در سال هاي آينده، عازم حج شوند. اكنون حتما بسياري از افراطيوني كه سال گذشته تيشه بر ريشه ديپلماتيك با سعودي ها زدند، از كرده خود نادم نيستند اما حتما نگاهي به چشم هاي منتظر عاشقان حج، آنها را كمي به فكر فرو خواهد برد كه حج 95 ، با هزينه افراطي‌گري از بين رفت.