تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۴/۱۱ ساعت ۱۲:۳۴
کد مطلب : ۱۳۲۷۲۴
«بیل» در برابر «پیل»!
امیر راعی فرد- روزنامه بهار:
سالهاست که‌تریبون‌های رسمی کشور در اختیار گروهی خاص قرار دارد که بدون توجه به تغییر دولتها و تفاوت خواست مردمی در زمان‌های مختلف، همچنان عقبه‌ای قدرتمند از لحاظ سیاسی بر چگونگی مدیریت این‌تریبون‌ها احاطه کامل دارند. تجربه سالیان گذشته در راستای نحوه موضع گیری‌های صاحبان رسانه رسمی در کشور به خوبی نشان می‌دهد که رفتار هدایت شده و هدفمند این نوع رسانه‌ها به هیچ وجه تابعی از خواست جامعه نیست. صداوسیما، خطیبان نماز جمعه، سخنرانان پیش از خطبه‌ها و. . . در زمره نهادهایی قرار دارند که بدون توجه به خواست عمومی مردم و با پافشاری بر ایدوئولوژی مشخص خود، در راستای اهدافی‌ترسیم شده گام بر میدارند.
البته نباید از نظر دور داشت که در بعضی مواقع این پافشاری با نحوه نتایج رقم خورده در انتخابات نیز هم آوایی داشته است اما آنچه از اهمیت برخوردار است، عدم وجود یک نماینده از طیف منتقد شرایط در این گونه رسانه‌ها می‌باشد. این تک صدایی حاکم بر رسانه‌های رسمی حکومتی همان چیزیست که شاید بیش از پیش از اهمیتی ویژه برخوردار می‌باشد. حال فارغ از جستجوی چرایی وجود این دیدگاه و البته بدون قضاوت درباره درستی یا نادرستی سازمانی این رفتار در عالم سیاست، نگاه را به نتایج برخی از اینگونه رفتارهای سازمانی معطوف می‌کنیم.
گزافه گویی نخواهد بود که اگر مدعی شویم، نتایج اصلی مواضع تندی که از‌تریبونهایی رسمی در کشور منتشر می‌شوند قطعا به تاثیرگذاری آنی آن پیامها در مخاطبان خاص محدود نخواهد بود. به این معنا که، هر پیام حاوی دو بخش مجزای، گوینده یا منتشر کننده پیام و دیگری، مخاطب یا گیرنده پیام می‌باشد. در بسیاری مواقع تکلیف منتشر کننده یک پیام مشخص است. سالیان متمادی این دسته پیام‌های تند سیاسی و فرهنگی که اتفاقا نتیجه‌ای جز بر هم زدن آرامش توده‌های اجتماعی مردم را در بر ندارد همچنان در حال انتشار می‌باشد. حال، شاید مخاطبان اینگونه پیامها که حاوی تفکری خاص با منشی خاص‌تر در اجرا می‌باشند، از اهمیتی بیشتر جهت تحلیل نتایج سیاسی اجتماعی این رفتارهای سازمان یافته برخوردار باشند.
با نگاهی اجمالی به تاریخچه حملات هدفمند از‌تریبون‌های رسمی، می‌توان به این نتیجه رسید که هر چه خواست عمومی جامعه برای تغییر در روال‌های اجرایی و عقیدتی حاکم بر نهادهای حکومتی پررنگ‌تر می‌شود، اینگونه صف آرایی‌های کلامی نیز با شدت بیشتر و توالی نزدیک‌تر انجام می‌پذیرد. نکته مهمتر را می‌توان در نتایج حاصل از این صف آرایی‌ها جستجو کرد.
نتایجی که قطعا به یک سخنرانی یا مصاحبه یا یادداشت ختم نخواهد شد و مخاطبان خاص اینگونه پیامها با استفاده از محدوده امن همین اجتماعات رسمی، برای اجرای منویات موجود در لایه‌های مختلف پیام، دست به اجتهاد کلامی و عملی می‌زنند. البته لازم به یادآوری می‌باشد که رفتارهای ثانویه در رابطه با این نوع مواضع را نیز می‌توان به فراخور زمان مورد بررسی قرار داد که در هر حال باید به هدفمند بودن این رفتارهای بعضا سازمان یافته اشاره نمود.
در واقع نمی‌توان اراده معطوف به قدرت را در ریشه‌های رفتارهای سازمانی نهادهای رسمی نادیده گرفت. به گونه‌ای که این اراده آهنین گاهی در تعارض با خواست عمومی جامعه قرار می‌گیرد. جامعه‌ای که قاعدتا باید بر مبنای خواست اکثریت نسبت به تغییرات ماهوی در مناسبات داخلی خود اقدام کند و این امر خود دارای مواهب و مضراتی خواهد بود، با چالشی بزرگ که همانا مقاومت فعال لایه سخت و نفوذ ناپذیری از بدنه حاکمیت می‌باشد مواجه خواهد گردید. مقاومتی که در برخی موارد اهدافی را در داخل محدوده حاکمیت، نشانه می‌رود. اهدافی که با توجه به جنس رفتار سیاسی‌تریبون‌ها و افراد خاص ذی‌نفع، بیشتر نهادهای انتخابی نظام را در معرض چالشی اجتماعی قرار می‌دهند.
از حمله‌های کلامی برخی صاحبان قدرت سیاسی گرفته تا تهدیدهای علنی برخی جریانات فرهنگی و یا برخوردهای خیابانی و هتاکی‌های هدایت شده، جملگی نشان دهنده مقاومت فعال لایه‌ای از حاکمیت در برابر خواست عمومی مردم است که در برهه‌های مختلف زمانی با نمودهایی متفاوت قابل رویت می‌باشد. آنچه نگاه را به خود جلب می‌نماید، نتایج اجتماعی و سیاسی این نوع جنگ‌های لفظی میان طرفین یک مجادله سیاسی می‌باشد. برهم خوردن نظم اجتماعی که خود سبب آرامش زدایی سیاسی از بستر جامعه می‌گردد. در سالیان متمادی، گسترده شدن دامنه فعالیت‌های جامعه ستیز از سوی معدودی از کنشگران خیابانی شعار زده، به‌عنوان شفاف‌ترین دستاورد اینگونه فعالیت‌های تبلیغی همواره به‌عنوان یکی از چالش‌های جامعه مدنی رو به پیشرفت در ایران مطرح بوده است.
کوتاه سخن اینکه هر زمان ندای تغییر رفتار در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی از سوی اکثریتی قاطع بلند شده است، فعالیت‌های لایه نام برده با قدرتی بیشتر و شفافیتی قاطع‌تر قابل رویت بوده است. به عبارتی، این بیل برای مقابله با پیلی به صحنه آمده است که راهش را با حضور مردمی برای رسیدن به اهداف دموکراسی خواهانه اش طی خواهد نمود، با تاکید بر این نکته که راه انتخاب شده از سوی ملت، این بیل مقاوم را نیز همراه با خود به دنیای دموکراسی خواهد برد.
سالهاست که‌تریبون‌های رسمی کشور در اختیار گروهی خاص قرار دارد که بدون توجه به تغییر دولتها و تفاوت خواست مردمی در زمان‌های مختلف، همچنان عقبه‌ای قدرتمند از لحاظ سیاسی بر چگونگی مدیریت این‌تریبون‌ها احاطه کامل دارند. تجربه سالیان گذشته در راستای نحوه موضع گیری‌های صاحبان رسانه رسمی در کشور به خوبی نشان می‌دهد که رفتار هدایت شده و هدفمند این نوع رسانه‌ها به هیچ وجه تابعی از خواست جامعه نیست. صداوسیما، خطیبان نماز جمعه، سخنرانان پیش از خطبه‌ها و. . . در زمره نهادهایی قرار دارند که بدون توجه به خواست عمومی مردم و با پافشاری بر ایدوئولوژی مشخص خود، در راستای اهدافی‌ترسیم شده گام بر میدارند.
البته نباید از نظر دور داشت که در بعضی مواقع این پافشاری با نحوه نتایج رقم خورده در انتخابات نیز هم آوایی داشته است اما آنچه از اهمیت برخوردار است، عدم وجود یک نماینده از طیف منتقد شرایط در این گونه رسانه‌ها می‌باشد. این تک صدایی حاکم بر رسانه‌های رسمی حکومتی همان چیزیست که شاید بیش از پیش از اهمیتی ویژه برخوردار می‌باشد. حال فارغ از جستجوی چرایی وجود این دیدگاه و البته بدون قضاوت درباره درستی یا نادرستی سازمانی این رفتار در عالم سیاست، نگاه را به نتایج برخی از اینگونه رفتارهای سازمانی معطوف می‌کنیم.
گزافه گویی نخواهد بود که اگر مدعی شویم، نتایج اصلی مواضع تندی که از‌تریبونهایی رسمی در کشور منتشر می‌شوند قطعا به تاثیرگذاری آنی آن پیامها در مخاطبان خاص محدود نخواهد بود. به این معنا که، هر پیام حاوی دو بخش مجزای، گوینده یا منتشر کننده پیام و دیگری، مخاطب یا گیرنده پیام می‌باشد. در بسیاری مواقع تکلیف منتشر کننده یک پیام مشخص است. سالیان متمادی این دسته پیام‌های تند سیاسی و فرهنگی که اتفاقا نتیجه‌ای جز بر هم زدن آرامش توده‌های اجتماعی مردم را در بر ندارد همچنان در حال انتشار می‌باشد. حال، شاید مخاطبان اینگونه پیامها که حاوی تفکری خاص با منشی خاص‌تر در اجرا می‌باشند، از اهمیتی بیشتر جهت تحلیل نتایج سیاسی اجتماعی این رفتارهای سازمان یافته برخوردار باشند.
با نگاهی اجمالی به تاریخچه حملات هدفمند از‌تریبون‌های رسمی، می‌توان به این نتیجه رسید که هر چه خواست عمومی جامعه برای تغییر در روال‌های اجرایی و عقیدتی حاکم بر نهادهای حکومتی پررنگ‌تر می‌شود، اینگونه صف آرایی‌های کلامی نیز با شدت بیشتر و توالی نزدیک‌تر انجام می‌پذیرد. نکته مهمتر را می‌توان در نتایج حاصل از این صف آرایی‌ها جستجو کرد.
نتایجی که قطعا به یک سخنرانی یا مصاحبه یا یادداشت ختم نخواهد شد و مخاطبان خاص اینگونه پیامها با استفاده از محدوده امن همین اجتماعات رسمی، برای اجرای منویات موجود در لایه‌های مختلف پیام، دست به اجتهاد کلامی و عملی می‌زنند. البته لازم به یادآوری می‌باشد که رفتارهای ثانویه در رابطه با این نوع مواضع را نیز می‌توان به فراخور زمان مورد بررسی قرار داد که در هر حال باید به هدفمند بودن این رفتارهای بعضا سازمان یافته اشاره نمود.
در واقع نمی‌توان اراده معطوف به قدرت را در ریشه‌های رفتارهای سازمانی نهادهای رسمی نادیده گرفت. به گونه‌ای که این اراده آهنین گاهی در تعارض با خواست عمومی جامعه قرار می‌گیرد. جامعه‌ای که قاعدتا باید بر مبنای خواست اکثریت نسبت به تغییرات ماهوی در مناسبات داخلی خود اقدام کند و این امر خود دارای مواهب و مضراتی خواهد بود، با چالشی بزرگ که همانا مقاومت فعال لایه سخت و نفوذ ناپذیری از بدنه حاکمیت می‌باشد مواجه خواهد گردید. مقاومتی که در برخی موارد اهدافی را در داخل محدوده حاکمیت، نشانه می‌رود. اهدافی که با توجه به جنس رفتار سیاسی‌تریبون‌ها و افراد خاص ذی‌نفع، بیشتر نهادهای انتخابی نظام را در معرض چالشی اجتماعی قرار می‌دهند.
از حمله‌های کلامی برخی صاحبان قدرت سیاسی گرفته تا تهدیدهای علنی برخی جریانات فرهنگی و یا برخوردهای خیابانی و هتاکی‌های هدایت شده، جملگی نشان دهنده مقاومت فعال لایه‌ای از حاکمیت در برابر خواست عمومی مردم است که در برهه‌های مختلف زمانی با نمودهایی متفاوت قابل رویت می‌باشد. آنچه نگاه را به خود جلب می‌نماید، نتایج اجتماعی و سیاسی این نوع جنگ‌های لفظی میان طرفین یک مجادله سیاسی می‌باشد. برهم خوردن نظم اجتماعی که خود سبب آرامش زدایی سیاسی از بستر جامعه می‌گردد. در سالیان متمادی، گسترده شدن دامنه فعالیت‌های جامعه ستیز از سوی معدودی از کنشگران خیابانی شعار زده، به‌عنوان شفاف‌ترین دستاورد اینگونه فعالیت‌های تبلیغی همواره به‌عنوان یکی از چالش‌های جامعه مدنی رو به پیشرفت در ایران مطرح بوده است.
کوتاه سخن اینکه هر زمان ندای تغییر رفتار در زمینه‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی از سوی اکثریتی قاطع بلند شده است، فعالیت‌های لایه نام برده با قدرتی بیشتر و شفافیتی قاطع‌تر قابل رویت بوده است. به عبارتی، این بیل برای مقابله با پیلی به صحنه آمده است که راهش را با حضور مردمی برای رسیدن به اهداف دموکراسی خواهانه اش طی خواهد نمود، با تاکید بر این نکته که راه انتخاب شده از سوی ملت، این بیل مقاوم را نیز همراه با خود به دنیای دموکراسی خواهد برد.
