بحران کم‌آبی مهار می‌شود

متوسط بارش در ایران ۲۵۰‬ میلیمتر است که تقریبا یک سوم میانگین جهانی است. از کل منابع استحصالی آب که حدود 98 میلیارد متر مکعب است 92 درصد در بخش کشاورزی، 2 درصد در صنعت و 6 درصد در شرب و خدمات استفاده می‌شود. ایران 8.2 میلیون هکتار مزارع آبی دارد که غالب مصرف کنندگان بخش کشاورزی، از شبکه‌های نیمه مدرن و سنتی برای آبیاری استفاده می کنند. در جهان، مصرف آب در بخش کشاورزی 80 درصد، بخش بهداشت و شرب 8 درصد و صنعت 22 درصد کل آب استحصال را مصرف می‌کنند و در ایران بخش کشاورزی باید به نفع بخش صنعت مصرف خود را بهینه کند تا بتوانیم به استانداردهای جهانی نزدیک‌تر شویم.

به گفته کارشناسان باید برای بهینه سازی مصرف آب، از سیستم های نرم افزاری و سخت افزاری استفاده شود. در سیستم سخت‌افزاری، توسعه شبکه آب‌رسانی، توسعه و ترویج شیوه‌های مدرن آبیاری و در سیستم‌های نرم افزاری، آموزش و فرهنگ‌سازی باید در دستور کار قرار گیرد. آشناسازی کشاورزان با مفاهیم راندمان تولید و آبیاری در این خصوص ضروری است. یکی دیگر از روشهای بهینه سازی مصرف آب در کشور اصلاح و تعمیر سیستم‌های آب‌رسانی و انتقال آب است.

شواهد نشان می‌دهد متاسفانه در ایران به هدررفت و صادرات آب‌های مجازی توجه چندانی نمی‌شود؛ به طوری که طی پنج ماهه نخست امسال بیش از 95 درصد (720 هزار تن) محصولاتی که به عراق صادر شده‌ محصولات آب‌بر بوده است. اصلاح الگوی مصرف در کشور، خصوصا در بخش کشاورزی می‌تواند به پیشرفت و توسعه در صنعت بینجامد و با توجه با میزان محدود و نسبتا اندک بارش سالانه، اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی و استفاده از سیستم‌های مدرن آبیاری تاثیر بسزایی در اقتصاد کشور خواهد داشت.

هم‌اکنون بهای آبهای زیرزمینی در بخش کشاورزی تقریبا رایگان است که به دلیل خشکسالی و کم‌آبی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. آبهای زیرزمینی شرایط خشکسالی از حساسیت فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند که مورد استفاده بی‌رویه قرار می‌گیرند، لذا باید بر نحوه مصرف آن نظارت شود. وضعیت آبهای زیرزمینی در سند برنامه پنجم توسعه اقتصادی اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است.

در جریان کم‌آبی تابستان امسال اعلام شد که 25 درصد صرفه‌جویی در شرب و خدمات می‌تواند ما را از بحران کم‌آبی خارج کند؛ در حالی که اگر همین میزان صرفه‌جویی (25 درصد) در بخش کشاورزی انجام شود 23 درصد به حجم آب‌های ذخیره کشور افزوده خواهد شد. با توجه به اهداف سند چشم‌انداز 1404 پیشرفت صنایع ایران نیازمند کنترل بحران کم‌آبی است. در گسترش صنعت پتروشیمی موفقیت‌هایی داشته‌ایم که باید تا سال 1404 به همین منوال پیش برویم تا ضمن حفظ جایگاه خود در منطقه، بتوانیم از کشورهایی همچون عربستان که از رقبای اصلی ما در این صنعت محسوب می‌شوند پیشی بگیریم.

صادرات پتروشیمی ایران تا سال 1404 مشروط به حل بحران کم‌آبی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند به رقم 80 تا 90 میلیارد دلار برسد. به اعتقاد کارشناسان تا سال 1404 بحران کم‌آبی می‌تواند شرایط اجتماعی ایران را از نظر شاخص‌هایی همچون سلامت و بهداشت دچار چالش کند که اگر برای مساله کم‌آبی چاره‌اندیشی نشود احتمالا شاهد افزایش آسیب‌های اجتماعی از جمله خشونت خواهیم بود.