عواقب بداخلاقی نامزدهای انتخابات

رضا صادقیان
رفتار برخی از نامزدهای ریاست جمهوری قبل از آنکه مبتنی بر رویکرد نقد کارشناسانه دولت وقت، ارایه برنامه و بیان راهکارهای عملی باشد، گویا حاصل جمع یک تسویه حساب شخصی است. مثل اینکه کسب قدرت ریاست جمهوری در میان کاندیدای اصولگرا آنچنان از کشش فوق‌العاده خاصی برخوردار بوده و هست که به فردای بعد از انتخابات اندیشه نکرده و تنها در پی انکار کارنامه دولت یازدهم‌اند. طی چند روز گذشته به همان میزانی که شاهد غیبت برنامه در میان کاندیدای اصولگرا بودیم، در عوض بیش از آنکه تصور می‌شد ناظر زیرسوال برده شدن کلیه کارهای دولت یازدهم هستیم، حمله‌هایی که گاه نه تنها به دولت وقت یا دولت‌های گذشته ارتباط پیدا می‌کند، بلکه تمام ساختار نظام را به پرسش می‌گیرد.

هنگامی که بحث سیاسی تنها به نقد و بیان کم‌کاری‌های گذشته دولت‌ها محدود نماند و کاندیدا در پی کینه‌جوی شخصی برآیند، لاجرم ادبیات به کار گرفته شده در سخنان کاندیدای ریاست جمهوری در مقابل هر موضع‌گیری درباره کاندیدای دیگر آتشین مزاج‌تر خواهد شد. دیگر بحث رعایت انصاف و اخلاق در ادبیات مورد استفاده نیست. ادامه چنین ادبیاتی و یا طرح کردن پرسش‌هایی که جواب‌های فرضی را در درون خودش دارد، فضای گفتگوها را به صحنه مجادله تبدیل خواهد کرد. جدلی که حتی تا روزهای بعد از اعلام نتایج انتخابات ادامه خواهد یافت و هیچ‌وقت از یاد مناظره کنندگان بیرون نخواهد رفت، امکان ورود از یک جدل فرسایشی و تنش‌زا به آرامش و اعلام آتش‌بس به سادگی انجام شدنی نخواهد بود. خرمندانه‌ترین کار ممکن دوری جستن از تنش است، دامن زدن به گفته‌های نامعتبر و دروغ، تکرار شنیده شده‌ها و طرح ادعاهای بی اساس زایش تندخویی و کج‌رفتاری در عرصه عمومی را به همراه خواهد داشت. به نظر می‌رسد گمان آقای میرسلیم از ادامه به راه انداختن طوفان در مناظرات نادرست باشد، شاید به راه انداختن باد و طوفان در دستان ما باشد، ولی کنترل آن دیگر به دست ما انجام شدنی نخواهد بود.
بخشی از اصولگرایان قبل از ورود به عرصه رقابت‌ها، پیش از آنکه فضای فعلی کشور را برای مخاطب‌ترسیم نمایند یا با کمک آمار و ارقام ایرادهای مربوط به دولت فعلی را در زمینه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی برای شهروندان روشن کنند و بهترین روش را برای رفع آن گرفتاری‌ها بگویند با استفاده از چند کلید واژه تکراری مانند تورم، رکورد، بیکاری، ناتوانی، از دست رفتن عزت کشور، اقتدار فروخته شده به بیگانگان و عبارت‌هایی از این دست به همگان وعده دادند دولت روحانی یک‌دوره‌ای خواهد بود. ارسال چنین پیامی از دل یک تحلیل نادرست و سطحی به مخاطبان رسانه‌های اصولگرا ارایه شده است، تحلیلی که طرف مقابل را به واکنش خواهد کشاند و اعضای دولت وقت و همراهان آن سیاست‌ها‌ترجیح خواهند داد در مقابل این سخنان ایستادگی نشان دهند. واکنشی که صرفا به نقد و یا رد همان گفته‌ها ختم نخواهد شد، برابر کسی که برای شما شاخ و شانه کشیده است، جان سالم به در بردن از مهلکه و گلاویز شدن را می‌توان بیشتر انتظار داشت نه ایستادن و خیره نگاه کردن به شاخ‌ها را.
به عنوان مثال؛ طی دو ماه گذشته بسیاری از شخصیت‌های نزدیک به اصولگرایان که دل‌خوشی از برجام ندارند، وقتی دیدند راهی جزء پذیرش آن ندارند به یکباره از موضع دلواپسان هسته‌ای به سوی خبرهای حاشیه‌ای دیگر کشیده شدند. جستجو در زندگی اعضای درجه اول خانواده هر کدام از شخصیت‌های سیاسی و خصوصا رئیس جمهور و یا پرسش از موضوعاتی که براساس مصالح سیاسی در رسانه‌ها مطرح نشده است، با بدترین واکنش‌ها همراه خواهد بود. نمی‌توان بیش از چندماه به مخاطبان خود وعده رفتن رئیس دولت یازدهم را داد و حمله‌های بی‌امان به کارهای کرده و ناکرده دولت کرد و توقع داشت رئیس جمهور و اعضای هیات دولت سکوت اختیار کنند. متاسفانه رفتاری که برخی از کاندیدای اصولگرا در پیش گرفته‌اند همانند همان روایت پندآمیز است، یکی بر شاخه نشست و بن می‌برید. محتملا به راه انداختن این نقدها و یا افشاگری‌ها در دستان بخشی از اصولگرایان و طرفداران برخی از کاندیدای ریاست جمهوری است، اینکه‌ترمز این انکارها تا انتهای رقابت‌های انتخاباتی در اختیار خودشان باشد و به جاهای دیگر و حتی خودشان کشیده نشود جای‌تردید جدی است.
سال‌ها قبل، در دوره دولت دوم خرداد، یکی از آقایان با حرارتی خاص به دولت وقت حمله و برخی از اعضای کابینه را به افشاگری و ریختن آبروی وزار در میان مردم تهدید می‌کرد، یکی از وزیران بعد از پاسخ به نقدها بخشی از شعر ابوسعید ابوالخیر را برای آن شخصیت نوشت: چون پرده در افتد نه تو مانی و نه من. کاندیدای محترم و هواداران آنها چنانچه دغه‌غه ساختن دارند، راهش تخریب دولت وقت و سرک کشیدن در زندگی شخصی برخی‌ها نیست، هیچ فردی در جهان یافت نمی‌شود که در مقابل تجاوز به حریم خصوصی خانوادگی‌اش سکوت پیشه کند. از یاد نبریم دولت وقت ریشه در دل کارهای گذشته دارد، کارهایی که سال‌های قبل و قبل‌تر نیز انجام شده و یا نشد ریشه در تصمیم‌های مسئولان دیگر دارد و... با چنین روشی نمی‌توان صرفا یک دولت را متهم به ایجاد تمام ناملایمتی‌ها کرد و چشم‌ها را بر روی سال‌های گذشته و سیاست‌های دیگر دولت‌ها و کلیت ساختار فروبست. اندکی بیشتر دقت کنید.