در اینترنت دیدم!

رضا صادقیان
 دیر زمانی چند، همان زمانی که نوشته‌های روزنامه‌‌ها و مجلات از اعتبار کافی برخوردار و پژوهشگران به خبرهای تکذیب نشده در نشریات به عنوان یک سند تاریخی نگاه می‌کردند نقل جمله اعجاب‌ انگیز در «روزنامه» خواندم کافی بود تا به طرف بحث نشان دهیم سخن ما بدون منبع معتبر نیست، در دنیای امروز جای آن نقل جادویی را «اینترنت» گرفته است. گویا همین که کسی بگوید در اینترنت دیدم و خواندم کافیست تا طرف مقابل را وادار ‌کند که گفته‌های او را بر اساس سند غیرقابل خدشه بپذیرد.

نقل چنین سخنی نشان دهنده جایگاه غیرواقعی اینترنت در میان ماست، شهروندانی که به اشتباه باور کردند آنچه در شبکه اینترنت منتشر می‌شود از اعتبار کافی برخوردار است، در صورتی که می‌توان به صورت مشخص به مواردی اشاره داشت که دروغ و اشتباه بودن آن عبارت‌ها حکایت دارد. فعالیت هزاران سایت تبلیغات محور، کانال‌هایی که با انتشار عکس و فیلم‌های کوتاه اعضای قابل توجهی دارند با نشر خبرهای جعلی باعث رواج پدیده‌ای عجیب در دنیای اینترنت شدند، صدها هزار انسان به اشتباه خبر و یا محتوای یک فیلم را باور می‌کنند.

 برخلاف کسانی که مشغول وارد ساختن اتهام‌های اشتباه به نیروها و شخصیت‌های سیاسی هستند، نشر این خبرها با ناآگاهی صورت می‌گیرد. در واقع گردانندگان این صفحه‌های مجازی با انتشار اخبار کذب در حال انتقال ناآگاهی خویش به جمعیت کثیری هستند، کلیپ چند دقیقه‌ای را از مراسمی پخش و مدعی می‌شوند این کلیپ مربوط به عزاداری خانواده یکی از‌تروریست‌های حملات اخیر در کردستان است، جعلیات بسیار زیادی را از زبان فلان پزشک مشهور، جراح مغز و اعصاب به نام توصیه‌های مهم دکتر ایکس منتشر می‌کنند و... هر جا نیز لازم آمد از نشر فیلم و عکس‌های خصوصی شهروندان عادی نیز نهایت سودجویی را انجام می‌دهند!           

چندی قبل فیلمی مربوط به عزاداری یکی از خانواده‌های ایرانی در اینترنت منتشر شد، کلیپی که در روزهای نخست با عنوان عزاداری عجیب در سایت‌های تصویر محور قرار گرفت. بعد از وقوع رویداد حمله‌تروریستی به مجلس شورای اسلامی و حرم امام (ره) شاهد دست به دست شدن همان کلیپ ولی این‌بار عنوان آن را به این شکل تغییر داده بودند: فیلم عزاداری خانواده سریاس صادقی با رقص. محتوای آن فیلم نشان می‌دهد این نحوه عزاداری نه مربوط به قوم کُرد که حرکت موزون غم‌انگیز محلی متعلق به مردمان شمال کشورمان است. شیون‌ عزاداران گویای آن است که انجام این حرکات نحوه‌ ابراز غمی جانفرسا و از دست دادن انسانی جوان و ناکام است، اندوهی که به زبان نمی‌آید ولی می‌توان با انجام رفتار عرفی دیگر اوج فراق را نشان داد.

اساسا چنین رفتارهایی براساس فرهنگ همان منطقه جغرافیایی، فرهنگ درونی شده و سبک عزاداری متفاوت معنا پیدا می‌کند و دیدن چنین تصاویری با نگاه تفریحی موفق به درک آن رفتار نخواهد شد. با دیدگاهی سودجویانه، ناآگاه و ساده‌سازی شده نه تنها به درک غم موجود راه پیدا نمی‌کنیم بلکه دائم در تلاش هستیم آن شکل را به شکلی نزدیک در ذهن خودمان مرتبط کنیم و آن قالبی نیست مگر رقص. در صورتی که اندکی به خبرهای خوانده شده و کلیپ‌ها دقت و خود را گرفتار عبارت اندیشه‌سوز «در اینترنت دیدم» نکنیم و شبکه اینترنت، سایت‌های خبری و هزاران کانال و شبکه‌های اجتماعی را به عنوان ابزار نوین اطلاع‌رسانی بنگریم به همراه چنین امواج نابخردانه به این طرف و آن طرف پرتاپ نمی‌شویم. اینترنت ابزاری آسان برای کسب اطلاعات و ارتباطات است، شاید وقت آن رسیده که ابزار اینترنت را از مرتبه فراتر از ذهن خودمان به زیر بکشیم و آن را در جایگاه خودش قرار دهیم. باور بفرمایید اینترنت نه تنها منبع و سند نیست، بلکه وسیله‌ای برای ارتباط و اطلاعات است.