تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۷/۱۷ ساعت ۱۳:۵۶
کد مطلب : ۱۱۸۱۴۴
والدین امروزی هستند و نیستند
نگرانی ها از افزایش کودکان مطلقه
گروه جامعه: اگرچه امروز کودک است و معصوم اما فردا بزرگ است و مسئول و خود تربیت کننده نسلی جدید خواهد بود؛ کودک امروز بین ته مانده ارزشهای قدیمی، گرایشهای امروزی و تمدن ماشینی گرفتارشده است حال آنکه مقدمه کنوانسیون حقوق کودک تاکید دارد: «کودک باید در فضایی سرشار از خوشبختی و محبت و تفاهم بزرگ شود».
دوره کودکی به خصوص 8 سال اول بسیار بحرانی و حساس است؛ به طوریکه همه کشورها برای این دوره برنامه ریزی داشته و برنامه آینده کشورشان را طبق سرمایه گذاری ویژه‌ای که در طول این دوران که رشد جسمی، ذهنی، عقلی و روانی هر شخص طی این مدت شکل می‌گیرد، متمرکز می کنند و مهمترین حمایت‌های آموزشی، پژوهشی، تغذیه‌ای، بهداشتی، نگهداری و ... را برای این گروه سنی در نظر می گیرند.
لذا به بهانه «هفته ملی کودک» که از 15 مهرماه آغاز شده، چالش‌های پیش روی کودکان در جامعه امروز ایران را از منظر سیاست گذاران، فعالان و روانشناسان حوزه کودک بررسی شده که مشروح آن در پی می‌آید:
پژوهش، عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک: تاکنون هیچ کاندید ریاست جمهوری حتی یک بار اعلام نکرده است که برای کودکان این مملکت چه برنامه‌ای دارد
طاهره پژوهش، عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک از عدم توجه به قشر کودک و نوجوان در کشور به شدت انتقاد کرد و گفت: متاسفانه به‌علت آنکه کودکان حق رای ندارند و هیچ کجا نامی از آنها برده نمی‌شود و حتی هیچ کاندید ریاست جمهوری یک بار اعلام نکرده است که برای کودکان این مملکت چه برنامه‌ای دارد. کودکان حتی در حد شعار نیز مطرح نمی‌شوند و به حساب نمی‌آیند.
وی در ادامه در خصوص «تبعیض» نیز عنوان کرد: متاسفانه در حوزه عدم تبعیض در کشور به شدت دچار مشکل هستیم به گونه‌ای که کودکان از ابتدای کودکی با تبعیض به دنیا می‌آیند؛ چنانچه بتوانیم با ارائه آموزش‌های لازم به جای تبعیض، مشارکت را به آنها بیاموزیم، بسیاری از مسائل حل خواهد شد، زیرا باید بدانیم همه کودکان در شرایط یکسان قرار ندارند و همین مسئله موجب می‌شود تا در ارائه مشوق‌ها نیز ملاحظاتی را رعایت کنیم.
لزوم ورود آموزش حقوق کودک به کتب درسی
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک در ادامه ضمن بیان آنکه بر اساس پیمان نامه حقوق کودک «کودک از روز تولد فارغ از نوع نژاد ، جنسیت، رنگ، غنی و فقیر و ... دارای تمام حقوق خواهد بود»گفت: آشنایی کودکان با حقوق خود نیز از جمله مسائلی است که کودکان در ایران از آن محروم هستند؛ به این ترتیب آموزش حقوق کودک باید از مقطع ابتدایی و از کتاب‌های درسی آغاز شود.
پژوهش همچنین با تاکید برآنکه اگر بتوانم مفاد پیمان‌نامه حقوق کودک را در متون کتاب‌های درسی بگنجانیم کمک بزرگی به کودکان در جهت آشنایی و آموزش حقوق آنها انجام داده‌ایم افزود: حق بقاء و رشد همه جانبه کودک بر اساس پیمان نامه حقوق کودک جزء حقوق اصلی کودکان است که متاسفانه حتی در ارتباط با کودکان نخبه نیز رشد همه جانبه را فراموش می‌کنیم در حالیکه مدارس ما باید محل کشف توانمندی و پرورش آنها در کودکان باشند تا کودک رشد همه جانبه داشته باشد، به مسائل زندگی مسلط شود و ابزارهای لازم برای زندگی در جامعه مدرن را به شکل سالم در اختیار داشته باشد تا با تکیه بر استعدادها و توانمندی‌ها، خود را به شکل صحیح در جامعه نشان دهد.
خانواده‌ها به دنبال آن هستند تا تمامی اشتباهات خود را در کودکشان جبران کنند
وی ادامه داد: این در حالیست که متاسفانه برخی مواقع حتی در خانواده‌های موفق شاهد سخت گیری‌های بیش از اندازه نسبت به کودکان هستیم تا جائیکه خانواده‌ها به دنبال آن هستند تا تمامی اشتباهات خود را در کودکشان جبران کنند و به همین خاطر فشار مضاعفی به کودک وارد می‌کنند در حالیکه خانواده‌ای موفق است که کودک وی بتواند مستقل از خانواده زندگی سالمی داشته باشد.
بیاتی، یک روانشناس: دور کردن کودک از کودکی، بزرگترین مشکل کودکان امروز ایران
مهدی بیاتی، روان شناس کودک نیز مهمترین چالشی که امروز کودکان ایرانی با آن گریبان گیر هستند را «خانواده‌ها» دانست و گفت: نگرش خانواده‌ها به کودک، فشار مضاعف به آنها و دور کردن کودک از کودکی کردن و تسریع رشد آنها از حالت عادی و واقعی بزرگترین مشکلی است که امروزه کودکان کشور با آن گریبان گیر هستند.
وی در ادامه ضمن بیان آنکه تمام روان شناسان اذعان دارند که ریشه تمام مشکلات بزرگسالی در کودکی است.ادامه داد: «دور کردن کودک از کودکی» یکی از مهمترین علل بروز مسائل متعدد در بزرگسالی است. در واقع والدین به علت آنکه نگران آینده کودک خود هستند با انجام رفتارهایی چون ثبت نام کودک در کلاس‌های متعدد و ... به علت نداشتن آگاهی درست، در ایجاد برنامه ریزی منطقی باعث بروز مشکلات متعدد در فرزند خود می‌شوند.
آیتم‌های ارزیابی کودک در مهدهای کودک و پیش دبستانی صرفا براساس حفظیات است
این روانشناس حوزه کودک همچنین توجه نکردن به نیازهای همه جانبه کودک در سطح اجتماع را نیز یکی دیگر از مشکلات کودکان در ایران دانست و گفت: در مقاطع پیش از دبستان و مهدهای کودک انتظارات از کودک بالاتر از حد عادی بوده و آیتم‌های ارزیابی آنها صرفا براساس حفظیات است، این درحالیست که حفظیات اولین مرحله یادگیری در حوزه روانی _ شناختی بوده و جزء مراحل یادگیری مقدماتی است که متاسفانه در ایران به عنوان هدف نهایی آموزش در نظر گرفته می‌شود.
بیاتی ادامه داد: در دنیا کودکان طوری تربیت می‌شوند که متفکر و اندیشه ورز باشند اما در کشور ما کودک به سمت حفظیات سوق داده شده و به این ترتیب از تفکر دور می شود، علاوه برآن با آموزش های نادرست باعث شکل گیری تفکر تک بعدی در کودکان می‌شویم و این باعث می‌شود که کودک در آینده نیز در فعالیت‌های شغلی و ... ناکام باشد.
والدین امروزی هستند و نیستند/تک فرزندی یک آسیب‌اجتماعی
وی همچنین به «نبود والدین» اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از مشکلات و چالش‌های کودکان به ویژه گروه سنی کمتر از 6 سال«نبود والدین» است زیرا امروزه والدین «هستند و نیستند» به طوریکه حوصله و وقت کافی برای کودک خود را ندارند، دچار گرفتاریهای متعدد بوده و به این ترتیب اندک والدینی هستند که در ساعات مناسب در خانه حضور داشته ، حوصله و وقت کافی را نیز به کودک خود اختصاص می‌دهند ؛ در چنین شرایطی کودک دچار احساس طرد شدگی و سپس آسیب دیدگی و انزوا می‌شود.
این روان شناس ادامه داد: «تک فرزندی» نیز از دیگر مسائلی است که می‌توان به عنوان آسیب اجتماعی در نظر گرفت اما این به آن معنا نیست که خانواده‌ها ناآگاهانه اقدام به تولد کودکان بیشترکنند زیرا در آن صورت نیز با چالش‌های جدی‌تری روبه رو خواهیم شد اما مسئله تک فرزند بودن و عدم وقت کافی والدین برای کودک خود یک آسیب اجتماعی است.
بیاتی همچنین عنوان کرد: گرایش کودکان به تکنولوژیهای روزدنیا همچون تبلت، بازی‌های کامپیوتری فردی و ... از موضوعات مبتلابه اجتماعی است به طوریکه بعضا خانواده‌ها حتی برای تشویق به کودکان خود تبلت می‌دهند که این مسئله نیز یکی از چالش‌ها است.
تنبیه و تشویق‌های کودکان دهه‌های قبل امروز دیگر جواب نمی‌دهد
وی در ادامه خاطر نشان کرد: کودکان امروزی بسیار متفاوت از کودکان دیروز هستند و به همین دلیل نوع برخورد والدین با آنها نیز مسئله‌ای است که باید به آن توجه شود و به نظر می‌آید خانواده‌ها در این خصوص به خوبی توجیه نشده و عملکرد صحیحی ندارند .خانواده ها باید بدانند تنبیه و تحریم‌هایی که در دهه‌های قبل برای کودکان کارساز بود امروزه جواب نمی‌دهد و این ناآگاهی باعث عدم تربیت صحیح کودکان ،تقابل کودک با جامعه و خانواده و در نهایت باعث شکست فضای ذهنی خانواده‌ها می شود.
این روان شناس در ادامه با بیان آنکه امروزه مسائل اقتصادی ،آموزش های نادرست، ناآگاهی والدین ،استفاده از کودک به عنوان پز اجتماعی توسط خانواده و ... همگی دست در دست هم دادند تا کودکان امروز جامعه دچار سردرگمی و گمراهی شوند افزود: اگر این شرایط ادامه یابد نمی‌توانیم به آینده امیدوار باشیم و رفته رفته روابط بین کودک و والدین نیز گسسته تر شده و در آینده با نوجوانانی روبه رو خواهیم شد که با والدین و جامعه بیگانه‌اند و از حوزه تربیت خانواده و جامعه به دور هستند و این آسیب و بزه اجتماعی جدیدی را به دنبال خواهد داشت. بیاتی ادامه داد: به این ترتیب با افرادی که مسئولیت پذیر نیستند، تک بعدی رشد کردند، تعهد ندارند، وابسته اند و... روبه رو خواهیم شد.
نفریه، مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور: سند «رشد و تکامل یکپارچه کودکان» درگیر اختلافات مسوولان
نفریه، مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه ضمن بیان آنکه در کشور قوانین مختلفی در حوزه کودک وجود دارد اما دچار عدم هماهنگی هستیم و به علت همین عدم هماهنگی میان دستگاه‌ها، قوانین به طور صحیح به اجرا در نمی‌آیند افزود: برای مثال چند سال گذشته 3 دستگاه اصلی از جمله بهزیستی، وزارت بهداشت و آموزش و پرورش بر اساس برنامه «رشد و تکامل یکپارچه کودکان» سندی را تهیه کردند اما در روز جهانی کودک که قرار بود این سند به امضاء وزراء و رئیس وقت سازمان بهزیستی برسد ،به علت اختلاف بین دستگاهی این اتفاق رخ نداد و تا امروز هم به انجام نرسیده، این در حالیست که در آن سند وظایف هرسازمان و وزارت خانه به درستی پیش بینی شده بود و وظایف هر نهاد بر اساس توان آن برای گروه‌های مختلف کودک معین شده بود.
نفریه در ادامه ضمن تاکید برآنکه نباید فکر کنیم خدمت به کودک متمرکز در یک دستگاه و وزارت خانه است زیرا مقوله کودک بسیار فراتر از آنها است افزود: تمام قوا اعم از قوه قضائیه، مجریه و مقننه باید در حوزه کودک وارد شوند زیرا مسئله «کودک» موضوعی حکومتی است و هم چنین تمامی وزارتخانه‌ها نیز باید نقش خود را در امور کودک در نظر گرفته و نسبت به انجام آن متکلف شوند برای مثال حتی وزارت صنایع و معادن نیز در امور کودک نقش دارد و باید ساخت و سازها، امکانات، صنایع و ... همه و همه با منافع کودک همخوانی داشته باشد.
وی در ادامه ضمن بیان آنکه اگر کودک را فقط از دید آموزشی، بهداشتی و ... نگاه کنیم و نسبت به آن نگاه تقلیل گرا و تک بعدی داشته باشیم کاملا اشتباه است گفت: باید 5 رکن تغذیه، بهداشت، نگهداری، ایمنی و آموزش کودکان در فرآیند رشد و تکامل یکپارچه کودکان در کنار هم در نظر گرفته شده و پیگیری شود؛ در این بین نیز وزارتخانه‌های بهداشت ، آموزش و پرورش، رفاه و سازمان بهزیستی نیز از جمله دستگاه‌های محور در حوزه کودک هستند.
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه تاکید کرد: معتقدم مشکل بزرگ کشور در حوزه کودکان عدم هماهنگی دستگاه‌هایی است که در امر خدمت رسانی به کودکان فعال بوده و همچنین نگاه تک بعدی به مسئله کودک است؛ برای مثال آموزش و پرورش فقط به کودک از جنبه آموزشی نگاه می‌کند در حالیکه در 8 سال اول زندگی آموزش در رکن پنجم اهمیت قرار می گیرد و مسائلی چون نگهداری،ایمنی،تغذیه و بهداشت اهمیت بسیار بالاتری دارند.
ضرورت هماهنگی دستگاه‌ها در حوزه کودک
این درحالیست که بیاتی، روان شناس کودک نیزبر عدم هماهنگی دستگاه‌ها انتقاد و اظهار کرد: ممکن است بهزیستی مدعی تولی امور کودک در کشور باشد اما باید بدانیم سازمان بهزیستی به تنهایی نمی‌تواند مسئله کودک را در ایران پیگیری کند و باید سایر نهادها نیز با آن همکاری کنند.
وی ادامه داد: متاسفانه هنوز در جامعه وقتی می‌خواهیم به کسی فحش دهیم می‌گوییم «بچه» و آن را بعضا مترادف با نادانی می دانیم و به این ترتیب به علت آنکه این گروه سنی را باور نداریم برای آنها سرمایه گذاری هم نمی‌کنیم.
بیاتی افزود: اگر شرایط همینگونه ادامه یابد و عقل مسئولان در این حوزه رشد نکند، هیچ اتفاقی در کشور رخ نمِ‌دهد و 20 سال دیگر اوضاع بسیار بدتر از امروز خواهد بود.
پژوهش، عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک نیز بر هم افزایی و همکاری تمام دستگاه‌های کشور در راستای تحقق حقوق کودکان تاکید کرد و گفت: اگر امروز به مسائل کودکان اهمیت دهیم و برای آنها برنامه ریزی داشته باشیم در آینده هزینه های بسیار کمتری را برای مبارزه با اعتیاد ، فحشا ،فساد و ... هزینه خواهیم کرد و جامعه سالم تری خواهیم داشت.
تاکید بر تشکیل «شورای عالی کودک» در کشور و تقسیم وظایف حوزه کودک بین دستگاه‌ها
نفریه مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه بر تشکیل «شورای عالی کودک» در کشور تاکید کرد و گفت: چنانچه بتوانیم این شورا را در کشور فعال و نهادهای درگیر را دور هم جمع و در آنجا تقسیم کار را انجام دهیم به طوریکه هر دستگاه مکلف بر انجام وظایف خود شود، می‌توان بسیاری از مشکلات حوزه کودک را حل کرد.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: کشوری دارای آینده و موفق است که کودکان خود را دریابد، بیشترین خدمات را به کودکان خود ارائه و سهم قابل توجهی از بودجه و درآمد خود را به کودکان اختصاص دهد، این در حالیست که درحال حاضر همین هزینه اندکی هم که برخی دستگاه‌های کشور برای حوزه کودک اختصاص داده‌اند سرجای خود هزینه نمی‌شود یا بهره وری لازم را ندارد.
نفریه تاکید کرد: معتقدم باید تنگ نظری‌ها را کنار بگذاریم و مصالح و منافع عالی کودک را در اولویت خود قرار دهیم، در حالیکه در حال حاضر برخی این منافع را نادیده گرفته و مصالح نهادی ، جناحی ، گروهی و سیاسی را به آن ترجیح می‌دهند و این درست نیست؛ اگر همه مصالح عالی کودک را مورد تاکید و تشکیل شورای عالی کودک را در دستور کار قرار دهیم می‌توان بسیاری از مشکلات این حوزه را حل کرد.
بیاتی: تصمیمات در خصوص کودکان در بهزیستی و آموزش و پرورش صرفا برای سلب مسوولیت است این درحالیست که مهدی بیاتی، روان شناس کودک نیز با بیان آنکه مسئولان اجتماعی کشور هنوز کودک را به عنوان محور تصمیمات خود قبول نکردند و پشتیبانی از این گروه سنی در ایران در حوزه تصمیم گیری‌ها و سیاست‌گذاری محقق نشده است گفت: تمام دنیا به این نتیجه رسیدند که باید نسبت به کودکان زیر 6 سال همت بلندی داشته باشند اما متاسفانه به علت آنکه در کشورما همواره به دنبال سرمایه گذاری‌های زودبازده هستیم و سرمایه گذاری برای کودکان دیربازده تلقی می‌شود، به این گروه سنی توجه نمی کنیم و حتی در آموزش و پرورش و بهزیستی نیز تصمیم گیری ها صرفا برای سلب مسئولیت انجام می شود.
این روانشناس با تاکید برآنکه باید از الگوهای موفق دنیا با بومی سازی ایرانی_اسلامی استفاده کنیم افزود: متاسفانه هنوز در کشور «شورای عالی کودک» نداریم و هیچ نهادی به معنای واقعی متولی امور کودکان نیست.
نفریه: برخی با اصل مهدکودک مخالف و آن را نهادی غربی می‌دانند. عده‌ای می‌گویند مهدهای کودک باعث خروج زنان از خانه شده است
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه در خصوص وضعیت مهد های کودک در کشور نیز اظهار کرد: در سند توسعه پایدار که تمامی کشورهای جهان باید از آن تبعیت کنند بر آموزش‌های پیش از دبستان تاکید شده و کشورهایی پیشرو تلقی می‌شوند که بیش از 70 درصد کودکان آنها تحت خدمات مهدهای کودک باشند.
نفریه ادامه داد: لازم نیست که کودک حتما در مرکزی حضور داشته باشد و حتی برخی کشورها با وجود بیش از 99 درصد پوشش خدمات مهد های کودک تنها 30 درصد کودکانشان در مراکز حاضر هستند و حدود 70 درصد دیگر آنها خدمات پیش از دبستان را به طرق مختلف دریافت می‌کنند.
وی تصریح کرد: درحال حاضر حتی در کشورهای پیشرفته هم پیش دبستانی اجباری نیست اما با این حال دولت‌ها برای حضور کودک در مهدها و دریافت آموزش‌های پیش از دبستان مشوق‌هایی در نظر می گیرند که خانواده ها ترغیب می‌شوند کودکان خود را از 3 سالگی تا 6 سالگی در مراکز ثبت نام کنند.
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد: معتقدم آنچه کشور ما را در حوزه آموزش‌های پیش از دبستان و مهدهای کودک با مشکل مواجه کرده برخی از افرادی هستند که از اصل با مهد کودک مخالفند و آن را نهادی کاملا غربی می‌دانند در حالیکه باید با مقتضیات زمان پیش برویم و نمی‌توانیم این طور به مسائل نگاه کنیم.
نفریه افزود: در حال حاضر زنان ما در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی نقش پررنگی دارند و باید این مسئله را بپذیریم. به این ترتیب در ساعاتی از روز که پدر و مادر در خانه نیستند باید مکان مناسب و امنی برای آموزش و نگهداری از کودکان در کشور وجود داشته باشد این در حالیست که عده‌ای همواره با اصل وجود مهدهای کودک در کشور مخالفت می‌کنند و حتی بعضی اوقات مدعی می‌شوند که این مراکز باعث خروج زنان از خانه شده است.
وی ادامه داد: با وجود آنکه هم اکنون عصر جهاد اقتصادی و اقتصاد مقاومتی است، چه طور می‌توانیم بگوییم زنان که 50 درصد جامعه را تشکیل داده اند باید از دور این جهاد خارج شوند؟ باید بپذیریم نمی‌توان زنان را از حضور در اجتماع منع کنیم و به این ترتیب کودکان برای رشد و تربیت مناسب نیاز به حضور در مراکز مهد کودک دارند.
در هیچ کجای دنیا آموزش رسمی و اجباری برای مقطع پیش دبستانی پیش بینی نمی‌شود
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور افزود: علاوه بر وجود این تفکرات متاسفانه شاهد آن هستیم که برخی مراکز و نهادهای ارائه کننده خدمات پیش از دبستان «آموزش» را رکن اصلی خدمات خود به این گروه سنی می‌دانند در حالیکه این طرز فکر کاملا اشتباه بوده و در هیچ کجای دنیا آموزش رسمی و اجباری برای مقطع پیش دبستانی پیش بینی نمی‌شود.
پژوهش: در ایران مهد کودک اغلب به کودکانی محدود شده است که دارای مادران شاغل هستند
پژوهش،عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک نیز به پوشش 11 درصدی مهدهای کودک در ایران انتقاد کرد و با تاکید برآنکه حضور در مهد کودک برای رشد همه جانبه کودک از سه سالگی به بعد الزامی است گفت: در کشور کوبا به علت آنکه بودجه لازم برای تامین هزینه های مهدهای کودک را نداشتند مادران هر روستایی را آموزش دادند و سپس همان افراد نسبت به برگزاری مهد کودک در آن منطقه اقدام و فرآیند جامعه پذیری کودکان را پیگیری کردند و به این ترتیب کودکان حس مشارکت ، هم دلی و ... را فرا گرفته و با دست آوردهای خوب وارد محیط آموزشی می‌شدند.
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک ادامه داد: این درحالیست که در ایران مهد کودک اغلب به کودکانی محدود شده است که دارای مادران شاغل هستند و همین امر نیز معضلاتی را به دنبال داشته است.
پژوهش در ادامه با بیان آنکه یکی از مواد پیمان نامه حقوق کودک به اختصاص بالاترین استاندارد آموزشی به کودکان تاکید می‌کند افزود: متاسفانه درایران آموزش‌ها و اطلاعات لازم به کودکان ارائه نمی‌شود به این ترتیب کودک آموزش‌های نیمه تمام ،ناقص و بعضا غلطی را از راه‌های مختلف کسب می‌کند که این خود آسیب زاست، در حالی که کودک باید به عنوان یک فرد صاحب ایده و مستقل در خانواده به رسمیت شناخته شده و حقوق وی تامین و آزادی آن نیز از سوی خانواده و اجتماع پذیرفته شود.
بیاتی: پوشش 11 درصدی مهدهای کودک در ایران
بیاتی، روان شناس کودک نیز در این خصوص گفت: پوشش مهدهای کودک در ایران 11 درصد اما در کشورهای توسعه یافته بیش از 90 درصد است زیرا حوزه کودک به واسطه دولت پشتیبانی و هزینه‌های آن از سوی دولت تامین می‌شود.برای مثال سوئد که پوشش بیش از 95 درصدی مهدهای کودک را دارد شهرداری‌ها بخش عمده‌ای از هزینه‌های مهد کودک را پرداخت می کنند این در حالیست که در کشور ما بسیاری از خانواده‌ها حتی در صورت تمایل حضور فرزندشان در مهد های کودک توان اقتصادی ثبت نام کودک در این مراکز را ندارند. نفریه: با تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان خلاءهای حوزه کودک پر می‌شود
پژوهش: مجلس برای تصویب لایحه حمایت از کودکان اقدام کند
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه با بیان آنکه قوانین خوبی از جمله قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بدسرپرست و بی سرپرست در کشور داریم، در خصوص تصویب «لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان» در مجلس شورای اسلامی گفت: درحال حاضر خلاء‌هایی در حوزه حمایت از کودکان و نوجوانان در کشور داریم برای مثال چنانچه پدر و مادری از فرزند خود سوء استفاده کنند برای آن ها جرم انگاری نشده در حالیکه در این لایحه تمامی این مسائل در نظر گرفته شده است.
نفریه ادامه داد: نمی‌توان مدعی بود که با تصویب این لایحه تمامی مشکلات و خلاءهای این حوزه حل خواهد شد؛بلکه می‌توان مدعی بود که در صورت تصویب و اجرایی شدن این قانون بسیاری از خلاءهای موجود رفع خواهد شد.
وی تصریح کرد: برای مثال در چرخه حمایت از کودکان کار و خیابان، بهزیستی مسئولیت جذب این کودکان را دارد اما پس از مدتی به علت آن که اکثر آنها دارای پدر و مادر هستند با حکم قاضی به خانواده بازگردانده شده و مجددا شاهد حضور آنها بر سر چهارراه‌ها خواهیم بود؛ این درحالیست که معتقدم با تصویب این قانون بسیاری از مشکلات این چنینی تا حدی مرتفع خواهد شد.
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور افزود: تا زمانیکه بهزیستی بعنوان متولی و مجری رسیدگی به وضعیت کودکان کار و خیابان به علت خلاءهای موجود نتواند کاری کند از بقیه چه انتظاری می‌توان داشت؟ در حالیکه در «لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان» حتی خلع ید خانواده‌ها و واگذاری فرزندان بدسرپرست به خانواده‌های صالح جهت سرپرستی در نظر گرفته شده است.
پژوهش، عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک نیز در این خصوص به ایسنا گفت: درخواست امسال سازمان های مردم نهاد و NG های فعال در حوزه کودک در روز جهانی کودک با شعار «همه با هم برای تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان» آنست که مجلس شورای اسلامی نسبت به تصویب این لایحه اقدام کند.
وی در ادامه ضمن بیان آنکه خواهان تصویب این لایحه در مجلس و تغییر شرایط به نفع کودکان هستیم گفت: در این لایحه سن کودکی 18 سالگی به رسمیت شناخته شده و با توجه به پیمان نامه حقوق کودک مواردی را در جهت تامین منافع عالی کودک در نظر گرفته است.
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک ادامه داد: در صورت تصویب این لایحه می توان با توسل به آن قانون فعالیت‌هایی را برای بهبود شرایط کودکان به انجام برسانیم و معتقدیم در صورت تصویب این لایحه و اجرایی شدن آن در کشور هزینه های درمان و رفع معضلات ناشی از آسیب‌های اجتماعی به شدت کاهش خواهند یافت.
پژوهش ادامه داد: در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان که در حال حاضر در انتظار تصویب مجلس است بیش از همه بر آموزش کودکان تاکید شده و چنانچه بتوانیم بودجه مناسبی را به آموزش کودکان اختصاص دهیم ، پس از آن بتوانیم حقوق و مسئولیت‌های کودک را به او بیاموزیم و بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم که کسی حق دیگری را تضعیف نکند، حتما جامعه سالم‌تری خواهم داشت.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: چندین سال است که برگزاری جشن روز کودک در کشور مرسوم شده است و اگر بتوانیم بعنوان NGOهای فعال در حوزه کودک با شعار «همه با هم برای تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان» خواستار تصویب این لایحه شویم، بیشترین کمک را برای از بین بردن خلاء قانونی و تغییر شرایط به نفع کودکان انجام داده‌ایم؛ این درحالیست که لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان چندین سال است که تنظیم و چندین بار مورد بررسی قرار گرفت و خلاهای آن توسط سمن‌ها بررسی و مرتفع شده اما متاسفانه نتوانسته در صحن علنی مجلس مطرح و تصویب شود.
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک در ادامه افزود: پیشنهاد ما به مجلس شورای اسلامی آنست که با توجه به ضرورت اهمیت دوران کودکی، تصویب این لایحه را در دستور کار خود قرار دهند تا بتوانیم جامعه سالم‌تری برای کودکان داشته باشیم.
پژوهش خاطر نشان کرد: در حال حاضر در خصوص بسیاری موارد در کشور قانون هم داریم اما متاسفانه قوانین اجرایی نمی‌شوند برای مثال ایران در کنوانسیون منع بدترین اشکال کار کودکان عضو و به آن متعهد شده و آئین نامه آن در سال 82 توسط هیات وزیران تدوین، امضاء و ابلاغ شده است و در آن آمده که برای تمامی کودکانی که دارای شرایط سخت هستند کمک هزینه‌ای در نظر گرفته و بیشترین هزینه را به آموزش آنها اختصاص دهیم. هم چنین در آن قانون برای پدر و مادرانی که مانع تحصیل فرزند خود می‌شوند پیگردهای قانونی در نظر گرفته شده که عملا هیچ کدام از این موارد در کشور اجرایی نمی‌شوند.
نهادی برای پیگیری کودک‌آزاری در کشور نداریم
وی در ادامه عنوان کرد: مشکلات در خصوص کودک آزاری هم چنان وجود دارند و هیچ جایی برای پیگیری این مسائل در کشور وجود ندارد تا بتوان کودک را به طور موقت به آن ارجاع دهیم و فاقد مکان‌های امنی هستیم که کودک در شرایط خطر کودک آزاری در آن حضور یابد تا پس از تامین شرایط مطلوب در خانواده ،کودک را به آنها بر گردانیم.
ازدواج کودکان و مشکلات تعریف سن قانونی کودکی در ایران/ 9 و 15 سال قمری سن کودکی برای دختران و پسران
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک در ادامه اظهار کرد: اولین ماده پیمان نامه حقوق کودک در ارتباط با سن کودکی است که در آن 18 سال در نظر گرفته شده و این در حالیست که در ایران هنوز این مسئله به رسمیت شناخته نشده و هم چنان در قوانین ما سن کودکی 9 سال قمری برای دختران و 15 سال قمری برای پسران بوده و همین مسئله مشکلات عدیده‌ای چون ازدواج در سنین کودکی را به دنبال داشته است.
افزایش تعداد کودکان مطلقه
پژوهش در خصوص «سن ازدواج» و «ازدواج در کودکی» گفت: در حال حاضر شاهد افزایش تعداد کودکان مطلقه هستیم به طوریکه گفته می‌شود 36 هزار کودک مطلقه در کشور داریم که زیر 18 سال هستند، این در حالیست که ازدواج در سن کودکی خود نوعی خشونت است و دختر به گونه‌ای به کار اجباری در خانه محکوم و مانع رشد استعدادش می شود و ما شاهد افسردگی در بسیاری از این دختران هستیم.
این در حالیست که بیاتی، روان شناس کودک در خصوص تصویب لایحه حمایت از حقوق کودک گفت: سال‌های زیادی است که در انتظار تصویب لایحه حمایت از حقوق کودک و نوجوانان هستیم اما باید به یاد داشته باشیم که مشکل ما تصویب لایحه و قانون نیست و در صورت تصویب هم هیچ اتفاقی نمی‌افتد؛ به این ترتیب نباید درگیر تصویب باشیم بلکه باید به دنبال تغییر باشیم.
بیاتی: کاندیداها در شعارهای انتخاباتی آینده برنامه‌های خود برای کودکان را اعلام کنند. گرفتاریهای روحی و روانی دهه هشتادیها حاصل بی‌تدبیری 20 سال پیش مسوولان در حوزه کودک است
این روانشناس در ادامه اظهار کرد: کاش در شعارهای انتخاباتی آینده لااقل کاندیدا برنامه‌های خود را برای کودکان مطرح کنند تا شاید بتوان فکری به حال آنها کرد تا مثل امروز با جمعیتی از دهه هشتادی‌هایی روبه رو نباشیم که هیچ شناختی نسبت به آنها نداریم، نمی‌توانیم با آنها مقابله کنیم و عمدتا دچار گرفتاریهای روحی و روانی، آسیب، اعتیاد، انحرافات رفتاری و ... شده و خانواده ها را دچار بحران کردند و علت آن نیز فقط بی تدبیری 20 سال پیش مسئولان در حوزه کودک است.
چالش های کودکان در ایران تنها بر عدم هماهنگی میان دستگاه ها،فقدان شورای عالی کودک در کشور، نابسامانی مهدهای کودک و روش های غلط آموزشی و...محدود نمی‌شود؛ بلکه در این بین عدم آگاهی و شناخت صحیح والدین از کودک امروز و همچنین درگیری بیش از حد کودکان با تکنولوژیهای روز دنیا نیز از جمله عواملی است که دست به دست همدیگر داده تا رشد و پرورش کودکان امروز سرزمینمان را با چالش ها و موانع متعدد روبه رو کند، از این رو نیاز است علاوه بر توجه ویژه سیاست مداران به حوزه کودک و نوجوان در کشور، خانواده ها نیز در باورها و روش‌های تربیتی خود به منظور تربیت نسلی بهتر و شایسته‌تر با افزایش آگاهی‌های خود، تجدید نظر کنند.
لذا به بهانه «هفته ملی کودک» که از 15 مهرماه آغاز شده، چالش‌های پیش روی کودکان در جامعه امروز ایران را از منظر سیاست گذاران، فعالان و روانشناسان حوزه کودک بررسی شده که مشروح آن در پی می‌آید:
پژوهش، عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک: تاکنون هیچ کاندید ریاست جمهوری حتی یک بار اعلام نکرده است که برای کودکان این مملکت چه برنامه‌ای دارد
طاهره پژوهش، عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک از عدم توجه به قشر کودک و نوجوان در کشور به شدت انتقاد کرد و گفت: متاسفانه به‌علت آنکه کودکان حق رای ندارند و هیچ کجا نامی از آنها برده نمی‌شود و حتی هیچ کاندید ریاست جمهوری یک بار اعلام نکرده است که برای کودکان این مملکت چه برنامه‌ای دارد. کودکان حتی در حد شعار نیز مطرح نمی‌شوند و به حساب نمی‌آیند.
وی در ادامه در خصوص «تبعیض» نیز عنوان کرد: متاسفانه در حوزه عدم تبعیض در کشور به شدت دچار مشکل هستیم به گونه‌ای که کودکان از ابتدای کودکی با تبعیض به دنیا می‌آیند؛ چنانچه بتوانیم با ارائه آموزش‌های لازم به جای تبعیض، مشارکت را به آنها بیاموزیم، بسیاری از مسائل حل خواهد شد، زیرا باید بدانیم همه کودکان در شرایط یکسان قرار ندارند و همین مسئله موجب می‌شود تا در ارائه مشوق‌ها نیز ملاحظاتی را رعایت کنیم.
لزوم ورود آموزش حقوق کودک به کتب درسی
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک در ادامه ضمن بیان آنکه بر اساس پیمان نامه حقوق کودک «کودک از روز تولد فارغ از نوع نژاد ، جنسیت، رنگ، غنی و فقیر و ... دارای تمام حقوق خواهد بود»گفت: آشنایی کودکان با حقوق خود نیز از جمله مسائلی است که کودکان در ایران از آن محروم هستند؛ به این ترتیب آموزش حقوق کودک باید از مقطع ابتدایی و از کتاب‌های درسی آغاز شود.
پژوهش همچنین با تاکید برآنکه اگر بتوانم مفاد پیمان‌نامه حقوق کودک را در متون کتاب‌های درسی بگنجانیم کمک بزرگی به کودکان در جهت آشنایی و آموزش حقوق آنها انجام داده‌ایم افزود: حق بقاء و رشد همه جانبه کودک بر اساس پیمان نامه حقوق کودک جزء حقوق اصلی کودکان است که متاسفانه حتی در ارتباط با کودکان نخبه نیز رشد همه جانبه را فراموش می‌کنیم در حالیکه مدارس ما باید محل کشف توانمندی و پرورش آنها در کودکان باشند تا کودک رشد همه جانبه داشته باشد، به مسائل زندگی مسلط شود و ابزارهای لازم برای زندگی در جامعه مدرن را به شکل سالم در اختیار داشته باشد تا با تکیه بر استعدادها و توانمندی‌ها، خود را به شکل صحیح در جامعه نشان دهد.
خانواده‌ها به دنبال آن هستند تا تمامی اشتباهات خود را در کودکشان جبران کنند
وی ادامه داد: این در حالیست که متاسفانه برخی مواقع حتی در خانواده‌های موفق شاهد سخت گیری‌های بیش از اندازه نسبت به کودکان هستیم تا جائیکه خانواده‌ها به دنبال آن هستند تا تمامی اشتباهات خود را در کودکشان جبران کنند و به همین خاطر فشار مضاعفی به کودک وارد می‌کنند در حالیکه خانواده‌ای موفق است که کودک وی بتواند مستقل از خانواده زندگی سالمی داشته باشد.
بیاتی، یک روانشناس: دور کردن کودک از کودکی، بزرگترین مشکل کودکان امروز ایران
مهدی بیاتی، روان شناس کودک نیز مهمترین چالشی که امروز کودکان ایرانی با آن گریبان گیر هستند را «خانواده‌ها» دانست و گفت: نگرش خانواده‌ها به کودک، فشار مضاعف به آنها و دور کردن کودک از کودکی کردن و تسریع رشد آنها از حالت عادی و واقعی بزرگترین مشکلی است که امروزه کودکان کشور با آن گریبان گیر هستند.
وی در ادامه ضمن بیان آنکه تمام روان شناسان اذعان دارند که ریشه تمام مشکلات بزرگسالی در کودکی است.ادامه داد: «دور کردن کودک از کودکی» یکی از مهمترین علل بروز مسائل متعدد در بزرگسالی است. در واقع والدین به علت آنکه نگران آینده کودک خود هستند با انجام رفتارهایی چون ثبت نام کودک در کلاس‌های متعدد و ... به علت نداشتن آگاهی درست، در ایجاد برنامه ریزی منطقی باعث بروز مشکلات متعدد در فرزند خود می‌شوند.
آیتم‌های ارزیابی کودک در مهدهای کودک و پیش دبستانی صرفا براساس حفظیات است
این روانشناس حوزه کودک همچنین توجه نکردن به نیازهای همه جانبه کودک در سطح اجتماع را نیز یکی دیگر از مشکلات کودکان در ایران دانست و گفت: در مقاطع پیش از دبستان و مهدهای کودک انتظارات از کودک بالاتر از حد عادی بوده و آیتم‌های ارزیابی آنها صرفا براساس حفظیات است، این درحالیست که حفظیات اولین مرحله یادگیری در حوزه روانی _ شناختی بوده و جزء مراحل یادگیری مقدماتی است که متاسفانه در ایران به عنوان هدف نهایی آموزش در نظر گرفته می‌شود.
بیاتی ادامه داد: در دنیا کودکان طوری تربیت می‌شوند که متفکر و اندیشه ورز باشند اما در کشور ما کودک به سمت حفظیات سوق داده شده و به این ترتیب از تفکر دور می شود، علاوه برآن با آموزش های نادرست باعث شکل گیری تفکر تک بعدی در کودکان می‌شویم و این باعث می‌شود که کودک در آینده نیز در فعالیت‌های شغلی و ... ناکام باشد.
والدین امروزی هستند و نیستند/تک فرزندی یک آسیب‌اجتماعی
وی همچنین به «نبود والدین» اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از مشکلات و چالش‌های کودکان به ویژه گروه سنی کمتر از 6 سال«نبود والدین» است زیرا امروزه والدین «هستند و نیستند» به طوریکه حوصله و وقت کافی برای کودک خود را ندارند، دچار گرفتاریهای متعدد بوده و به این ترتیب اندک والدینی هستند که در ساعات مناسب در خانه حضور داشته ، حوصله و وقت کافی را نیز به کودک خود اختصاص می‌دهند ؛ در چنین شرایطی کودک دچار احساس طرد شدگی و سپس آسیب دیدگی و انزوا می‌شود.
این روان شناس ادامه داد: «تک فرزندی» نیز از دیگر مسائلی است که می‌توان به عنوان آسیب اجتماعی در نظر گرفت اما این به آن معنا نیست که خانواده‌ها ناآگاهانه اقدام به تولد کودکان بیشترکنند زیرا در آن صورت نیز با چالش‌های جدی‌تری روبه رو خواهیم شد اما مسئله تک فرزند بودن و عدم وقت کافی والدین برای کودک خود یک آسیب اجتماعی است.
بیاتی همچنین عنوان کرد: گرایش کودکان به تکنولوژیهای روزدنیا همچون تبلت، بازی‌های کامپیوتری فردی و ... از موضوعات مبتلابه اجتماعی است به طوریکه بعضا خانواده‌ها حتی برای تشویق به کودکان خود تبلت می‌دهند که این مسئله نیز یکی از چالش‌ها است.
تنبیه و تشویق‌های کودکان دهه‌های قبل امروز دیگر جواب نمی‌دهد
وی در ادامه خاطر نشان کرد: کودکان امروزی بسیار متفاوت از کودکان دیروز هستند و به همین دلیل نوع برخورد والدین با آنها نیز مسئله‌ای است که باید به آن توجه شود و به نظر می‌آید خانواده‌ها در این خصوص به خوبی توجیه نشده و عملکرد صحیحی ندارند .خانواده ها باید بدانند تنبیه و تحریم‌هایی که در دهه‌های قبل برای کودکان کارساز بود امروزه جواب نمی‌دهد و این ناآگاهی باعث عدم تربیت صحیح کودکان ،تقابل کودک با جامعه و خانواده و در نهایت باعث شکست فضای ذهنی خانواده‌ها می شود.
این روان شناس در ادامه با بیان آنکه امروزه مسائل اقتصادی ،آموزش های نادرست، ناآگاهی والدین ،استفاده از کودک به عنوان پز اجتماعی توسط خانواده و ... همگی دست در دست هم دادند تا کودکان امروز جامعه دچار سردرگمی و گمراهی شوند افزود: اگر این شرایط ادامه یابد نمی‌توانیم به آینده امیدوار باشیم و رفته رفته روابط بین کودک و والدین نیز گسسته تر شده و در آینده با نوجوانانی روبه رو خواهیم شد که با والدین و جامعه بیگانه‌اند و از حوزه تربیت خانواده و جامعه به دور هستند و این آسیب و بزه اجتماعی جدیدی را به دنبال خواهد داشت. بیاتی ادامه داد: به این ترتیب با افرادی که مسئولیت پذیر نیستند، تک بعدی رشد کردند، تعهد ندارند، وابسته اند و... روبه رو خواهیم شد.
نفریه، مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور: سند «رشد و تکامل یکپارچه کودکان» درگیر اختلافات مسوولان
نفریه، مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه ضمن بیان آنکه در کشور قوانین مختلفی در حوزه کودک وجود دارد اما دچار عدم هماهنگی هستیم و به علت همین عدم هماهنگی میان دستگاه‌ها، قوانین به طور صحیح به اجرا در نمی‌آیند افزود: برای مثال چند سال گذشته 3 دستگاه اصلی از جمله بهزیستی، وزارت بهداشت و آموزش و پرورش بر اساس برنامه «رشد و تکامل یکپارچه کودکان» سندی را تهیه کردند اما در روز جهانی کودک که قرار بود این سند به امضاء وزراء و رئیس وقت سازمان بهزیستی برسد ،به علت اختلاف بین دستگاهی این اتفاق رخ نداد و تا امروز هم به انجام نرسیده، این در حالیست که در آن سند وظایف هرسازمان و وزارت خانه به درستی پیش بینی شده بود و وظایف هر نهاد بر اساس توان آن برای گروه‌های مختلف کودک معین شده بود.
نفریه در ادامه ضمن تاکید برآنکه نباید فکر کنیم خدمت به کودک متمرکز در یک دستگاه و وزارت خانه است زیرا مقوله کودک بسیار فراتر از آنها است افزود: تمام قوا اعم از قوه قضائیه، مجریه و مقننه باید در حوزه کودک وارد شوند زیرا مسئله «کودک» موضوعی حکومتی است و هم چنین تمامی وزارتخانه‌ها نیز باید نقش خود را در امور کودک در نظر گرفته و نسبت به انجام آن متکلف شوند برای مثال حتی وزارت صنایع و معادن نیز در امور کودک نقش دارد و باید ساخت و سازها، امکانات، صنایع و ... همه و همه با منافع کودک همخوانی داشته باشد.
وی در ادامه ضمن بیان آنکه اگر کودک را فقط از دید آموزشی، بهداشتی و ... نگاه کنیم و نسبت به آن نگاه تقلیل گرا و تک بعدی داشته باشیم کاملا اشتباه است گفت: باید 5 رکن تغذیه، بهداشت، نگهداری، ایمنی و آموزش کودکان در فرآیند رشد و تکامل یکپارچه کودکان در کنار هم در نظر گرفته شده و پیگیری شود؛ در این بین نیز وزارتخانه‌های بهداشت ، آموزش و پرورش، رفاه و سازمان بهزیستی نیز از جمله دستگاه‌های محور در حوزه کودک هستند.
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه تاکید کرد: معتقدم مشکل بزرگ کشور در حوزه کودکان عدم هماهنگی دستگاه‌هایی است که در امر خدمت رسانی به کودکان فعال بوده و همچنین نگاه تک بعدی به مسئله کودک است؛ برای مثال آموزش و پرورش فقط به کودک از جنبه آموزشی نگاه می‌کند در حالیکه در 8 سال اول زندگی آموزش در رکن پنجم اهمیت قرار می گیرد و مسائلی چون نگهداری،ایمنی،تغذیه و بهداشت اهمیت بسیار بالاتری دارند.
ضرورت هماهنگی دستگاه‌ها در حوزه کودک
این درحالیست که بیاتی، روان شناس کودک نیزبر عدم هماهنگی دستگاه‌ها انتقاد و اظهار کرد: ممکن است بهزیستی مدعی تولی امور کودک در کشور باشد اما باید بدانیم سازمان بهزیستی به تنهایی نمی‌تواند مسئله کودک را در ایران پیگیری کند و باید سایر نهادها نیز با آن همکاری کنند.
وی ادامه داد: متاسفانه هنوز در جامعه وقتی می‌خواهیم به کسی فحش دهیم می‌گوییم «بچه» و آن را بعضا مترادف با نادانی می دانیم و به این ترتیب به علت آنکه این گروه سنی را باور نداریم برای آنها سرمایه گذاری هم نمی‌کنیم.
بیاتی افزود: اگر شرایط همینگونه ادامه یابد و عقل مسئولان در این حوزه رشد نکند، هیچ اتفاقی در کشور رخ نمِ‌دهد و 20 سال دیگر اوضاع بسیار بدتر از امروز خواهد بود.
پژوهش، عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک نیز بر هم افزایی و همکاری تمام دستگاه‌های کشور در راستای تحقق حقوق کودکان تاکید کرد و گفت: اگر امروز به مسائل کودکان اهمیت دهیم و برای آنها برنامه ریزی داشته باشیم در آینده هزینه های بسیار کمتری را برای مبارزه با اعتیاد ، فحشا ،فساد و ... هزینه خواهیم کرد و جامعه سالم تری خواهیم داشت.
تاکید بر تشکیل «شورای عالی کودک» در کشور و تقسیم وظایف حوزه کودک بین دستگاه‌ها
نفریه مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه بر تشکیل «شورای عالی کودک» در کشور تاکید کرد و گفت: چنانچه بتوانیم این شورا را در کشور فعال و نهادهای درگیر را دور هم جمع و در آنجا تقسیم کار را انجام دهیم به طوریکه هر دستگاه مکلف بر انجام وظایف خود شود، می‌توان بسیاری از مشکلات حوزه کودک را حل کرد.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: کشوری دارای آینده و موفق است که کودکان خود را دریابد، بیشترین خدمات را به کودکان خود ارائه و سهم قابل توجهی از بودجه و درآمد خود را به کودکان اختصاص دهد، این در حالیست که درحال حاضر همین هزینه اندکی هم که برخی دستگاه‌های کشور برای حوزه کودک اختصاص داده‌اند سرجای خود هزینه نمی‌شود یا بهره وری لازم را ندارد.
نفریه تاکید کرد: معتقدم باید تنگ نظری‌ها را کنار بگذاریم و مصالح و منافع عالی کودک را در اولویت خود قرار دهیم، در حالیکه در حال حاضر برخی این منافع را نادیده گرفته و مصالح نهادی ، جناحی ، گروهی و سیاسی را به آن ترجیح می‌دهند و این درست نیست؛ اگر همه مصالح عالی کودک را مورد تاکید و تشکیل شورای عالی کودک را در دستور کار قرار دهیم می‌توان بسیاری از مشکلات این حوزه را حل کرد.
بیاتی: تصمیمات در خصوص کودکان در بهزیستی و آموزش و پرورش صرفا برای سلب مسوولیت است این درحالیست که مهدی بیاتی، روان شناس کودک نیز با بیان آنکه مسئولان اجتماعی کشور هنوز کودک را به عنوان محور تصمیمات خود قبول نکردند و پشتیبانی از این گروه سنی در ایران در حوزه تصمیم گیری‌ها و سیاست‌گذاری محقق نشده است گفت: تمام دنیا به این نتیجه رسیدند که باید نسبت به کودکان زیر 6 سال همت بلندی داشته باشند اما متاسفانه به علت آنکه در کشورما همواره به دنبال سرمایه گذاری‌های زودبازده هستیم و سرمایه گذاری برای کودکان دیربازده تلقی می‌شود، به این گروه سنی توجه نمی کنیم و حتی در آموزش و پرورش و بهزیستی نیز تصمیم گیری ها صرفا برای سلب مسئولیت انجام می شود.
این روانشناس با تاکید برآنکه باید از الگوهای موفق دنیا با بومی سازی ایرانی_اسلامی استفاده کنیم افزود: متاسفانه هنوز در کشور «شورای عالی کودک» نداریم و هیچ نهادی به معنای واقعی متولی امور کودکان نیست.
نفریه: برخی با اصل مهدکودک مخالف و آن را نهادی غربی می‌دانند. عده‌ای می‌گویند مهدهای کودک باعث خروج زنان از خانه شده است
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه در خصوص وضعیت مهد های کودک در کشور نیز اظهار کرد: در سند توسعه پایدار که تمامی کشورهای جهان باید از آن تبعیت کنند بر آموزش‌های پیش از دبستان تاکید شده و کشورهایی پیشرو تلقی می‌شوند که بیش از 70 درصد کودکان آنها تحت خدمات مهدهای کودک باشند.
نفریه ادامه داد: لازم نیست که کودک حتما در مرکزی حضور داشته باشد و حتی برخی کشورها با وجود بیش از 99 درصد پوشش خدمات مهد های کودک تنها 30 درصد کودکانشان در مراکز حاضر هستند و حدود 70 درصد دیگر آنها خدمات پیش از دبستان را به طرق مختلف دریافت می‌کنند.
وی تصریح کرد: درحال حاضر حتی در کشورهای پیشرفته هم پیش دبستانی اجباری نیست اما با این حال دولت‌ها برای حضور کودک در مهدها و دریافت آموزش‌های پیش از دبستان مشوق‌هایی در نظر می گیرند که خانواده ها ترغیب می‌شوند کودکان خود را از 3 سالگی تا 6 سالگی در مراکز ثبت نام کنند.
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد: معتقدم آنچه کشور ما را در حوزه آموزش‌های پیش از دبستان و مهدهای کودک با مشکل مواجه کرده برخی از افرادی هستند که از اصل با مهد کودک مخالفند و آن را نهادی کاملا غربی می‌دانند در حالیکه باید با مقتضیات زمان پیش برویم و نمی‌توانیم این طور به مسائل نگاه کنیم.
نفریه افزود: در حال حاضر زنان ما در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی نقش پررنگی دارند و باید این مسئله را بپذیریم. به این ترتیب در ساعاتی از روز که پدر و مادر در خانه نیستند باید مکان مناسب و امنی برای آموزش و نگهداری از کودکان در کشور وجود داشته باشد این در حالیست که عده‌ای همواره با اصل وجود مهدهای کودک در کشور مخالفت می‌کنند و حتی بعضی اوقات مدعی می‌شوند که این مراکز باعث خروج زنان از خانه شده است.
وی ادامه داد: با وجود آنکه هم اکنون عصر جهاد اقتصادی و اقتصاد مقاومتی است، چه طور می‌توانیم بگوییم زنان که 50 درصد جامعه را تشکیل داده اند باید از دور این جهاد خارج شوند؟ باید بپذیریم نمی‌توان زنان را از حضور در اجتماع منع کنیم و به این ترتیب کودکان برای رشد و تربیت مناسب نیاز به حضور در مراکز مهد کودک دارند.
در هیچ کجای دنیا آموزش رسمی و اجباری برای مقطع پیش دبستانی پیش بینی نمی‌شود
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور افزود: علاوه بر وجود این تفکرات متاسفانه شاهد آن هستیم که برخی مراکز و نهادهای ارائه کننده خدمات پیش از دبستان «آموزش» را رکن اصلی خدمات خود به این گروه سنی می‌دانند در حالیکه این طرز فکر کاملا اشتباه بوده و در هیچ کجای دنیا آموزش رسمی و اجباری برای مقطع پیش دبستانی پیش بینی نمی‌شود.
پژوهش: در ایران مهد کودک اغلب به کودکانی محدود شده است که دارای مادران شاغل هستند
پژوهش،عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک نیز به پوشش 11 درصدی مهدهای کودک در ایران انتقاد کرد و با تاکید برآنکه حضور در مهد کودک برای رشد همه جانبه کودک از سه سالگی به بعد الزامی است گفت: در کشور کوبا به علت آنکه بودجه لازم برای تامین هزینه های مهدهای کودک را نداشتند مادران هر روستایی را آموزش دادند و سپس همان افراد نسبت به برگزاری مهد کودک در آن منطقه اقدام و فرآیند جامعه پذیری کودکان را پیگیری کردند و به این ترتیب کودکان حس مشارکت ، هم دلی و ... را فرا گرفته و با دست آوردهای خوب وارد محیط آموزشی می‌شدند.
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک ادامه داد: این درحالیست که در ایران مهد کودک اغلب به کودکانی محدود شده است که دارای مادران شاغل هستند و همین امر نیز معضلاتی را به دنبال داشته است.
پژوهش در ادامه با بیان آنکه یکی از مواد پیمان نامه حقوق کودک به اختصاص بالاترین استاندارد آموزشی به کودکان تاکید می‌کند افزود: متاسفانه درایران آموزش‌ها و اطلاعات لازم به کودکان ارائه نمی‌شود به این ترتیب کودک آموزش‌های نیمه تمام ،ناقص و بعضا غلطی را از راه‌های مختلف کسب می‌کند که این خود آسیب زاست، در حالی که کودک باید به عنوان یک فرد صاحب ایده و مستقل در خانواده به رسمیت شناخته شده و حقوق وی تامین و آزادی آن نیز از سوی خانواده و اجتماع پذیرفته شود.
بیاتی: پوشش 11 درصدی مهدهای کودک در ایران
بیاتی، روان شناس کودک نیز در این خصوص گفت: پوشش مهدهای کودک در ایران 11 درصد اما در کشورهای توسعه یافته بیش از 90 درصد است زیرا حوزه کودک به واسطه دولت پشتیبانی و هزینه‌های آن از سوی دولت تامین می‌شود.برای مثال سوئد که پوشش بیش از 95 درصدی مهدهای کودک را دارد شهرداری‌ها بخش عمده‌ای از هزینه‌های مهد کودک را پرداخت می کنند این در حالیست که در کشور ما بسیاری از خانواده‌ها حتی در صورت تمایل حضور فرزندشان در مهد های کودک توان اقتصادی ثبت نام کودک در این مراکز را ندارند. نفریه: با تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان خلاءهای حوزه کودک پر می‌شود
پژوهش: مجلس برای تصویب لایحه حمایت از کودکان اقدام کند
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در ادامه با بیان آنکه قوانین خوبی از جمله قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بدسرپرست و بی سرپرست در کشور داریم، در خصوص تصویب «لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان» در مجلس شورای اسلامی گفت: درحال حاضر خلاء‌هایی در حوزه حمایت از کودکان و نوجوانان در کشور داریم برای مثال چنانچه پدر و مادری از فرزند خود سوء استفاده کنند برای آن ها جرم انگاری نشده در حالیکه در این لایحه تمامی این مسائل در نظر گرفته شده است.
نفریه ادامه داد: نمی‌توان مدعی بود که با تصویب این لایحه تمامی مشکلات و خلاءهای این حوزه حل خواهد شد؛بلکه می‌توان مدعی بود که در صورت تصویب و اجرایی شدن این قانون بسیاری از خلاءهای موجود رفع خواهد شد.
وی تصریح کرد: برای مثال در چرخه حمایت از کودکان کار و خیابان، بهزیستی مسئولیت جذب این کودکان را دارد اما پس از مدتی به علت آن که اکثر آنها دارای پدر و مادر هستند با حکم قاضی به خانواده بازگردانده شده و مجددا شاهد حضور آنها بر سر چهارراه‌ها خواهیم بود؛ این درحالیست که معتقدم با تصویب این قانون بسیاری از مشکلات این چنینی تا حدی مرتفع خواهد شد.
مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور افزود: تا زمانیکه بهزیستی بعنوان متولی و مجری رسیدگی به وضعیت کودکان کار و خیابان به علت خلاءهای موجود نتواند کاری کند از بقیه چه انتظاری می‌توان داشت؟ در حالیکه در «لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان» حتی خلع ید خانواده‌ها و واگذاری فرزندان بدسرپرست به خانواده‌های صالح جهت سرپرستی در نظر گرفته شده است.
پژوهش، عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک نیز در این خصوص به ایسنا گفت: درخواست امسال سازمان های مردم نهاد و NG های فعال در حوزه کودک در روز جهانی کودک با شعار «همه با هم برای تصویب لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان» آنست که مجلس شورای اسلامی نسبت به تصویب این لایحه اقدام کند.
وی در ادامه ضمن بیان آنکه خواهان تصویب این لایحه در مجلس و تغییر شرایط به نفع کودکان هستیم گفت: در این لایحه سن کودکی 18 سالگی به رسمیت شناخته شده و با توجه به پیمان نامه حقوق کودک مواردی را در جهت تامین منافع عالی کودک در نظر گرفته است.
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک ادامه داد: در صورت تصویب این لایحه می توان با توسل به آن قانون فعالیت‌هایی را برای بهبود شرایط کودکان به انجام برسانیم و معتقدیم در صورت تصویب این لایحه و اجرایی شدن آن در کشور هزینه های درمان و رفع معضلات ناشی از آسیب‌های اجتماعی به شدت کاهش خواهند یافت.
پژوهش ادامه داد: در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان که در حال حاضر در انتظار تصویب مجلس است بیش از همه بر آموزش کودکان تاکید شده و چنانچه بتوانیم بودجه مناسبی را به آموزش کودکان اختصاص دهیم ، پس از آن بتوانیم حقوق و مسئولیت‌های کودک را به او بیاموزیم و بتوانیم شرایطی را فراهم کنیم که کسی حق دیگری را تضعیف نکند، حتما جامعه سالم‌تری خواهم داشت.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: چندین سال است که برگزاری جشن روز کودک در کشور مرسوم شده است و اگر بتوانیم بعنوان NGOهای فعال در حوزه کودک با شعار «همه با هم برای تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان» خواستار تصویب این لایحه شویم، بیشترین کمک را برای از بین بردن خلاء قانونی و تغییر شرایط به نفع کودکان انجام داده‌ایم؛ این درحالیست که لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان چندین سال است که تنظیم و چندین بار مورد بررسی قرار گرفت و خلاهای آن توسط سمن‌ها بررسی و مرتفع شده اما متاسفانه نتوانسته در صحن علنی مجلس مطرح و تصویب شود.
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک در ادامه افزود: پیشنهاد ما به مجلس شورای اسلامی آنست که با توجه به ضرورت اهمیت دوران کودکی، تصویب این لایحه را در دستور کار خود قرار دهند تا بتوانیم جامعه سالم‌تری برای کودکان داشته باشیم.
پژوهش خاطر نشان کرد: در حال حاضر در خصوص بسیاری موارد در کشور قانون هم داریم اما متاسفانه قوانین اجرایی نمی‌شوند برای مثال ایران در کنوانسیون منع بدترین اشکال کار کودکان عضو و به آن متعهد شده و آئین نامه آن در سال 82 توسط هیات وزیران تدوین، امضاء و ابلاغ شده است و در آن آمده که برای تمامی کودکانی که دارای شرایط سخت هستند کمک هزینه‌ای در نظر گرفته و بیشترین هزینه را به آموزش آنها اختصاص دهیم. هم چنین در آن قانون برای پدر و مادرانی که مانع تحصیل فرزند خود می‌شوند پیگردهای قانونی در نظر گرفته شده که عملا هیچ کدام از این موارد در کشور اجرایی نمی‌شوند.
نهادی برای پیگیری کودک‌آزاری در کشور نداریم
وی در ادامه عنوان کرد: مشکلات در خصوص کودک آزاری هم چنان وجود دارند و هیچ جایی برای پیگیری این مسائل در کشور وجود ندارد تا بتوان کودک را به طور موقت به آن ارجاع دهیم و فاقد مکان‌های امنی هستیم که کودک در شرایط خطر کودک آزاری در آن حضور یابد تا پس از تامین شرایط مطلوب در خانواده ،کودک را به آنها بر گردانیم.
ازدواج کودکان و مشکلات تعریف سن قانونی کودکی در ایران/ 9 و 15 سال قمری سن کودکی برای دختران و پسران
عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک در ادامه اظهار کرد: اولین ماده پیمان نامه حقوق کودک در ارتباط با سن کودکی است که در آن 18 سال در نظر گرفته شده و این در حالیست که در ایران هنوز این مسئله به رسمیت شناخته نشده و هم چنان در قوانین ما سن کودکی 9 سال قمری برای دختران و 15 سال قمری برای پسران بوده و همین مسئله مشکلات عدیده‌ای چون ازدواج در سنین کودکی را به دنبال داشته است.
افزایش تعداد کودکان مطلقه
پژوهش در خصوص «سن ازدواج» و «ازدواج در کودکی» گفت: در حال حاضر شاهد افزایش تعداد کودکان مطلقه هستیم به طوریکه گفته می‌شود 36 هزار کودک مطلقه در کشور داریم که زیر 18 سال هستند، این در حالیست که ازدواج در سن کودکی خود نوعی خشونت است و دختر به گونه‌ای به کار اجباری در خانه محکوم و مانع رشد استعدادش می شود و ما شاهد افسردگی در بسیاری از این دختران هستیم.
این در حالیست که بیاتی، روان شناس کودک در خصوص تصویب لایحه حمایت از حقوق کودک گفت: سال‌های زیادی است که در انتظار تصویب لایحه حمایت از حقوق کودک و نوجوانان هستیم اما باید به یاد داشته باشیم که مشکل ما تصویب لایحه و قانون نیست و در صورت تصویب هم هیچ اتفاقی نمی‌افتد؛ به این ترتیب نباید درگیر تصویب باشیم بلکه باید به دنبال تغییر باشیم.
بیاتی: کاندیداها در شعارهای انتخاباتی آینده برنامه‌های خود برای کودکان را اعلام کنند. گرفتاریهای روحی و روانی دهه هشتادیها حاصل بی‌تدبیری 20 سال پیش مسوولان در حوزه کودک است
این روانشناس در ادامه اظهار کرد: کاش در شعارهای انتخاباتی آینده لااقل کاندیدا برنامه‌های خود را برای کودکان مطرح کنند تا شاید بتوان فکری به حال آنها کرد تا مثل امروز با جمعیتی از دهه هشتادی‌هایی روبه رو نباشیم که هیچ شناختی نسبت به آنها نداریم، نمی‌توانیم با آنها مقابله کنیم و عمدتا دچار گرفتاریهای روحی و روانی، آسیب، اعتیاد، انحرافات رفتاری و ... شده و خانواده ها را دچار بحران کردند و علت آن نیز فقط بی تدبیری 20 سال پیش مسئولان در حوزه کودک است.
چالش های کودکان در ایران تنها بر عدم هماهنگی میان دستگاه ها،فقدان شورای عالی کودک در کشور، نابسامانی مهدهای کودک و روش های غلط آموزشی و...محدود نمی‌شود؛ بلکه در این بین عدم آگاهی و شناخت صحیح والدین از کودک امروز و همچنین درگیری بیش از حد کودکان با تکنولوژیهای روز دنیا نیز از جمله عواملی است که دست به دست همدیگر داده تا رشد و پرورش کودکان امروز سرزمینمان را با چالش ها و موانع متعدد روبه رو کند، از این رو نیاز است علاوه بر توجه ویژه سیاست مداران به حوزه کودک و نوجوان در کشور، خانواده ها نیز در باورها و روش‌های تربیتی خود به منظور تربیت نسلی بهتر و شایسته‌تر با افزایش آگاهی‌های خود، تجدید نظر کنند.
مرجع : ایسنا
