تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۶/۰۸ ساعت ۱۰:۵۳
کد مطلب : ۱۳۵۸۵۷
تحصیل حق همه است، حتی کودکان مهاجر افغانستانی؛
#از مهرجا نمانند؛تحصیل مرز‌بندی ندارد
می‌گل هشترودی - روزنامه بهار
هرسال با نزدیک شدن به سال تحصیلی همان اندازه که خانواده‌ها در تکاپوی ثبت نام کودکانشان در مدارس هستند، اتباع خارجی به ویژه افغان‌های مهمان کشورمان هم در گیرو دار ثبت نام فرزندانشان در مدارس دولتی کشور هستند اما این کار به همین آسانی انجام نمی‌پذیرد. گذشته از کودکان افغانی که حتی شناسنامه هم ندارند و در واقع بی‌هویت محسوب می‌شوند اما باید به یاد داشته باشیم این کودکان هم رویای پرواز دارند حتی اگر شناسنامه ندارند.
تحصیل مرز‌بندی ندارد
سال‌های زیادی است که از حضور مهاجران افغانستانی در ایران می‌گذرد و همواره موانع و مشکلاتی برای تحصیل کودکان افغان وجود داشته است. از مهمترین موانع برای تحصیل این کودکان، می‌توان به اخذ شهریه از آنها اشاره کرد، همچنین بسیاری از این کودکان به دلیل این که مدارک هویتی ندارند یا معتبر نیستند، مدارس از ثبت‌نام آنها خودداری می‌کنند. اردیبهشت ماه سال ۹۴ بود که مقام معظم رهبری دستوری دادند مبنی بر این که هیچ دانش‌آموز افغانستانی – حتی آنها که غیرقانونی اطلاق می‌شوند-، از تحصیل بازنماند و چند ماه بعد، وزارت کشور گزارشی از اجرای این طرح ارائه داد. بر این اساس سال ۹۵ بود که بخشنامه‌ای به تمام ادارات اتباع خارجی کشور ابلاغ شد که مقامات وزارت کشور اعلام کردند از این به بعد بابت ثبت‌نام در مدارس ایران هیچ هزینه‌ای از کودکان مهاجر افغانستانی دریافت نمی‌شود. با این حال همچنان گزارش‌هایی درباره ثبت‌نام نکردن این کودکان به دلیل نداشتن امکان پرداخت شهریه و یا مدارک هویتی به گوش می‌رسد.
فرق نمی‌کند در ایران زندگی کنی یا انگلیس یا افغانستان، در همه جای جهان کودکان حق تحصیل در یک شرایط عادلانه را دارند و تحصیل برای آنها در جمله مسائل مرز‌بندی قرار نمی‌گیرد. کودکان پویا و جویای تحصیل هستند پس فرقی نمی‌کند که خاکی که در آن قرار دارند خاک آبا و اجدادی آنها است یا هزاران دلیل آنها را مجاب به مهاجرت به آن مرز و بوم کرده است. کودک خلاق است و تحصیل اندک سهم طبیعی او از زندگی در یک جامعه مدرن محسوب می‌شود. اما وقتی پای تبعیض نژادی و هزینه‌های تحصیلی و سایر موارد پیش کشیده می‌شود خط کشی‌ها شروع می‌شود. کودکان افغان معمولا جزو مواردی هستند که در همه خط کشی‌ها جدا گذاشته می‌شوند. این در حالی است که طبق طرح فرمان، اتباع خارجی می‌توانند در مدارس دولتی به صورت رایگان تحصیل کنند اما شواهد حاکی از آن است که در حال حاضر حتی شهریه‌ای که در مدارس دولتی از کودکان اتباع بیگانه به ویژه افغان‌ها دریافت می‌کنند هم پول‌های گزافی است که به اسم کمک به مدرسه دریافت می‌شود.
این روند حتی در آموزش و پرورش هم رسوخ کرده و کماکان شاهد تناقضاتی در این باب هستیم. برای مثال بار‌ها دیده شده که مسئولان ذیربط درباره شهریه‌های مرسوم مدارس که در قالب کمک به مدرسه گرفته می‌شود گفته‌اند «هیچ مدرسه دولتی‌ای نباید از اتباع خارجی و ایرانی پول بگیرد و دریافت هزینه تنها محدود به کمک‌های مردمی می‌شود که آن هم اجباری نیست» ولی شاهد هستیم که از طرف دیگر مسئولی شهریه دانش‌آموزان افغان را در دوره‌های مختلف مشخص و اعلام کرده برای هر پایه چقدر باید پرداخت کنند اما در مقابل همه این‌ها طرحی به نام «طرح فرمان» وجود دارد که از سوی مقام معظم رهبری دستور داده شده که هیچ‌کدام از اتباع خارجی نباید پولی بابت مدرسه پرداخت کنند.
اجبار یا اختیار؟
این در حالی است که در عمل، دانش‌آموزان افغان باید در سه مرحله شهریه پرداخت کنند؛ ابتدا برای اسم‌نویسی، سپس هزینه شهریه و در آخر کمک‌های مردمی و این هزینه‌ها در مجموع به بیشتر از 350 هزار تومان می‌رسد، چندی پیش علی حسینی، معاون سرپرست مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه امسال فرآیند ثبت نام نسبت به سال‌های گذشته بهبود پیدا کرده، گفته بود: «علت این امر آن است که هماهنگی وزارت کشور و آموزش و پرورش بیشتر بود و شکایات کمتری هم به دست ما رسیده است. بسیاری اختلالات و مشکلات به صورت سیستمی در داخل وزارتخانه حل شده است و درباره دریافت وجه در مدراس نیز باید گفت همان کمک داوطلبانه‌ای که همه اولیاء می‌پردازند برای دانش آموزان اتباع هم صادق است اما اگر نتوانند کمکی هم داشته باشند، اجبار و اصراری نداریم.» فاطمه اشرفی، رئیس هیأت مدیره انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده «حامی» ، نیز درباره روند ثبت نام دانش آموزان اتباع گفته است: «امسال به نسبت سال‌های گذشته، آرامش و رضایت نسبی در جریان ثبت نام‌ها حاکم است و اطلاع رسانی‌های مناسب و اختصاص زمان بیشتر برای دریافت کارت‌های حمایت تحصیلی می‌تواند از دلایل آن باشد.»اما آنچه که مشخص است این است که سخن مسئولان با واقعیت جاری در جامعه زمین تا آسمان فرق دارد. مدارس دولتی حتی در صورت پرداخت نکردن کمک به مدرسه به قول مسئولان اختیاری دانش آموزان تبعه هم با بد‌ترین لحن ممکن صحبت می‌کنند و معمولا کارنامه آخر سال را به خانواده‌های این دانش آموزان تحویل نمی‌دهند چه برسد به اینکه پای اتباع خارجی در میان باشد.
افغان‌ها «اولویت آخر»
افغانی‌ها همیشه در اولویت آخر قرار دارند حتی برای ثبت نام مدارس، باید همه دانش‌آموزان ثبت نام کنند و اگر جایی باقی ماند و نیمکتی خالی بود می‌تواند یک کودک افغان روی آن بنشیند و تحصیل کند اما در صورتی که جایی باقی نمانده باشد تنها در صورت پرداخت مبلغ گزافی صندلی خالی در اختیار آنها قرار می‌گیرد. اما رئیس هیأت مدیره انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده می‌گوید اگر هم گزارشاتی مبنی بر مشکلاتی بخصوص در حاشیه شهرهای بزرگ مبنی بر عدم ظرفیت ثبت نام به گوش می‌رسد بیشتر به زیرساخت‌ها باز می‌گردد زیرا شهرهای بزررگ مناطق پرجمعیتی هستند و اگر در ثبت نام اختلال وجود دارد برای دانش آموزان ایرانی هم هست؛ به هر حال حجم داوطلبان بالا است و از آن سو امکانات فیزیکی و سخت‌افزاری و تجهیزات اندک است. نمی‌توان گفت کدام یک را باید باور کرد. چیزهایی که این روز به هنگام ثبت نام دانش آموزان در مدارس میبینی یا صحبت هایی که مسئولان آموزش و پرورش بیان می‌کنند اما هر چه هست به جدیت می‌توان گفت این روز‌ها حق اتباع افغان کشور دور ماندن از تحصیل نیست و برای این کار نیاز به عما داریم نه صرفا صحبت کردن درباره این موضوع
.
#از مهرجانمانند
با نزدیک شدن به مهرماه و بازگشایی مدارس یکشنبه شب بود که به قول توئیتری‌ها طوفان توئیتری در راستای حمایت از اتباع خارجی به خصوص افغان‌ها با هشتگ #ازمهرجانمانند ایجاد شد که به مسئولان یادآوری کنند که همچنان مرز‌بندی‌ها و خط کشی‌ها برای کودکان افغانستانی وجود دارد و به دلیل همه این خط کشی‌ها است که بسیاری از آنها هنوز هم نمی‌توانند مدرسه بروند. بسیاری از کاربران افغانستانی که خود نیز به توفان توییتری پیوسته‌اند خواستار رفع تبعیض تحصیلی هستند و می‌خواهند کودکان افغانستانی هم همانند کودکان ایرانی رایگان تحصیل کنند، در مدارس نمونه دولتی ثبت‌نام شوند وحتی در المپیادهای علمی شرکت کنند. سیدمحمد بطحایی نیز که چندی پیش توانست به عنوان وزیر آموزش و پرورش از مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد بگیرد، نخستین واکنشش نسبت به درخواستها این بود: «تحصیل علم و دانش در هر شرایطی حق تمام افراد است، تلاش می‌کنم تا دانش‌آموزان هیچ ملیتی #از مهر جا نمانند.» در همین رابطه، مهناز افشار، نیز در صفحه توئیتری خود نوشت: «کودکان همسایه به ما پناه آورده‌اند حداقل بهشون فرصت آموختن و خواندن بدهیم تا بتوانند تاریخ سرزمینشان را بخوانند #ازمهرجانمانند» اما از معروف‌ترین توئیت‌ها که بازخورد بسیاری در فضای مجازی داشت مربوط به محمد شریفی بود که با اشاره به ماجرای فرزندان مسئولان کشور که با توجه به ارتباطات خود به سمت‌های خوبی می‌رسند، نوشته بود: «در شهر پورشه‌سواران و ژن‌های خوب، عده‌ای شهریه ثبت‌نام فرزندشان در مدرسه را ندارند.
این درحالی است که رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، چهارم شهریورماه گفته بود: تابستان امسال با همکاری وزارت کشور امکانی فراهم شده تا کودکان فاقد شناسنامه بتوانند با دریافت کارت حمایت تحصیلی در مدارس ثبت‌نام شوند. مصوبه‌ای از دولت رسیده بود که طی آن وزارت کشور موظف شد با همکاری وزارت آموزش و پرورش برای تسهیل دسترسی آموزشی به همه کودکانی که مشکلات شناسنامه‌ای و اوراق هویتی دارند، اقدام کند. بر اساس این ابلاغیه تمامی کودکان فاقد شناسنامه که اوراق هویتی ندارند، می‌توانند به فرمانداری‌ها مراجعه کنند و بر اساس خوداظهاری کارت حمایت تحصیلی دریافت کنند. مدارس موظف هستند با ارائه کارت حمایت تحصیلی، دانش‌آموزان را ثبت‌نام کنند. وی در عین حال گفته که هنوز آمار ثبت‌نامی کودکان بدون هویت احصاء نشده است!
هرسال با نزدیک شدن به سال تحصیلی همان اندازه که خانواده‌ها در تکاپوی ثبت نام کودکانشان در مدارس هستند، اتباع خارجی به ویژه افغان‌های مهمان کشورمان هم در گیرو دار ثبت نام فرزندانشان در مدارس دولتی کشور هستند اما این کار به همین آسانی انجام نمی‌پذیرد. گذشته از کودکان افغانی که حتی شناسنامه هم ندارند و در واقع بی‌هویت محسوب می‌شوند اما باید به یاد داشته باشیم این کودکان هم رویای پرواز دارند حتی اگر شناسنامه ندارند.
تحصیل مرز‌بندی ندارد
سال‌های زیادی است که از حضور مهاجران افغانستانی در ایران می‌گذرد و همواره موانع و مشکلاتی برای تحصیل کودکان افغان وجود داشته است. از مهمترین موانع برای تحصیل این کودکان، می‌توان به اخذ شهریه از آنها اشاره کرد، همچنین بسیاری از این کودکان به دلیل این که مدارک هویتی ندارند یا معتبر نیستند، مدارس از ثبت‌نام آنها خودداری می‌کنند. اردیبهشت ماه سال ۹۴ بود که مقام معظم رهبری دستوری دادند مبنی بر این که هیچ دانش‌آموز افغانستانی – حتی آنها که غیرقانونی اطلاق می‌شوند-، از تحصیل بازنماند و چند ماه بعد، وزارت کشور گزارشی از اجرای این طرح ارائه داد. بر این اساس سال ۹۵ بود که بخشنامه‌ای به تمام ادارات اتباع خارجی کشور ابلاغ شد که مقامات وزارت کشور اعلام کردند از این به بعد بابت ثبت‌نام در مدارس ایران هیچ هزینه‌ای از کودکان مهاجر افغانستانی دریافت نمی‌شود. با این حال همچنان گزارش‌هایی درباره ثبت‌نام نکردن این کودکان به دلیل نداشتن امکان پرداخت شهریه و یا مدارک هویتی به گوش می‌رسد.
فرق نمی‌کند در ایران زندگی کنی یا انگلیس یا افغانستان، در همه جای جهان کودکان حق تحصیل در یک شرایط عادلانه را دارند و تحصیل برای آنها در جمله مسائل مرز‌بندی قرار نمی‌گیرد. کودکان پویا و جویای تحصیل هستند پس فرقی نمی‌کند که خاکی که در آن قرار دارند خاک آبا و اجدادی آنها است یا هزاران دلیل آنها را مجاب به مهاجرت به آن مرز و بوم کرده است. کودک خلاق است و تحصیل اندک سهم طبیعی او از زندگی در یک جامعه مدرن محسوب می‌شود. اما وقتی پای تبعیض نژادی و هزینه‌های تحصیلی و سایر موارد پیش کشیده می‌شود خط کشی‌ها شروع می‌شود. کودکان افغان معمولا جزو مواردی هستند که در همه خط کشی‌ها جدا گذاشته می‌شوند. این در حالی است که طبق طرح فرمان، اتباع خارجی می‌توانند در مدارس دولتی به صورت رایگان تحصیل کنند اما شواهد حاکی از آن است که در حال حاضر حتی شهریه‌ای که در مدارس دولتی از کودکان اتباع بیگانه به ویژه افغان‌ها دریافت می‌کنند هم پول‌های گزافی است که به اسم کمک به مدرسه دریافت می‌شود.
این روند حتی در آموزش و پرورش هم رسوخ کرده و کماکان شاهد تناقضاتی در این باب هستیم. برای مثال بار‌ها دیده شده که مسئولان ذیربط درباره شهریه‌های مرسوم مدارس که در قالب کمک به مدرسه گرفته می‌شود گفته‌اند «هیچ مدرسه دولتی‌ای نباید از اتباع خارجی و ایرانی پول بگیرد و دریافت هزینه تنها محدود به کمک‌های مردمی می‌شود که آن هم اجباری نیست» ولی شاهد هستیم که از طرف دیگر مسئولی شهریه دانش‌آموزان افغان را در دوره‌های مختلف مشخص و اعلام کرده برای هر پایه چقدر باید پرداخت کنند اما در مقابل همه این‌ها طرحی به نام «طرح فرمان» وجود دارد که از سوی مقام معظم رهبری دستور داده شده که هیچ‌کدام از اتباع خارجی نباید پولی بابت مدرسه پرداخت کنند.
اجبار یا اختیار؟
این در حالی است که در عمل، دانش‌آموزان افغان باید در سه مرحله شهریه پرداخت کنند؛ ابتدا برای اسم‌نویسی، سپس هزینه شهریه و در آخر کمک‌های مردمی و این هزینه‌ها در مجموع به بیشتر از 350 هزار تومان می‌رسد، چندی پیش علی حسینی، معاون سرپرست مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه امسال فرآیند ثبت نام نسبت به سال‌های گذشته بهبود پیدا کرده، گفته بود: «علت این امر آن است که هماهنگی وزارت کشور و آموزش و پرورش بیشتر بود و شکایات کمتری هم به دست ما رسیده است. بسیاری اختلالات و مشکلات به صورت سیستمی در داخل وزارتخانه حل شده است و درباره دریافت وجه در مدراس نیز باید گفت همان کمک داوطلبانه‌ای که همه اولیاء می‌پردازند برای دانش آموزان اتباع هم صادق است اما اگر نتوانند کمکی هم داشته باشند، اجبار و اصراری نداریم.» فاطمه اشرفی، رئیس هیأت مدیره انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده «حامی» ، نیز درباره روند ثبت نام دانش آموزان اتباع گفته است: «امسال به نسبت سال‌های گذشته، آرامش و رضایت نسبی در جریان ثبت نام‌ها حاکم است و اطلاع رسانی‌های مناسب و اختصاص زمان بیشتر برای دریافت کارت‌های حمایت تحصیلی می‌تواند از دلایل آن باشد.»اما آنچه که مشخص است این است که سخن مسئولان با واقعیت جاری در جامعه زمین تا آسمان فرق دارد. مدارس دولتی حتی در صورت پرداخت نکردن کمک به مدرسه به قول مسئولان اختیاری دانش آموزان تبعه هم با بد‌ترین لحن ممکن صحبت می‌کنند و معمولا کارنامه آخر سال را به خانواده‌های این دانش آموزان تحویل نمی‌دهند چه برسد به اینکه پای اتباع خارجی در میان باشد.
افغان‌ها «اولویت آخر»
افغانی‌ها همیشه در اولویت آخر قرار دارند حتی برای ثبت نام مدارس، باید همه دانش‌آموزان ثبت نام کنند و اگر جایی باقی ماند و نیمکتی خالی بود می‌تواند یک کودک افغان روی آن بنشیند و تحصیل کند اما در صورتی که جایی باقی نمانده باشد تنها در صورت پرداخت مبلغ گزافی صندلی خالی در اختیار آنها قرار می‌گیرد. اما رئیس هیأت مدیره انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده می‌گوید اگر هم گزارشاتی مبنی بر مشکلاتی بخصوص در حاشیه شهرهای بزرگ مبنی بر عدم ظرفیت ثبت نام به گوش می‌رسد بیشتر به زیرساخت‌ها باز می‌گردد زیرا شهرهای بزررگ مناطق پرجمعیتی هستند و اگر در ثبت نام اختلال وجود دارد برای دانش آموزان ایرانی هم هست؛ به هر حال حجم داوطلبان بالا است و از آن سو امکانات فیزیکی و سخت‌افزاری و تجهیزات اندک است. نمی‌توان گفت کدام یک را باید باور کرد. چیزهایی که این روز به هنگام ثبت نام دانش آموزان در مدارس میبینی یا صحبت هایی که مسئولان آموزش و پرورش بیان می‌کنند اما هر چه هست به جدیت می‌توان گفت این روز‌ها حق اتباع افغان کشور دور ماندن از تحصیل نیست و برای این کار نیاز به عما داریم نه صرفا صحبت کردن درباره این موضوع
.
#از مهرجانمانند
با نزدیک شدن به مهرماه و بازگشایی مدارس یکشنبه شب بود که به قول توئیتری‌ها طوفان توئیتری در راستای حمایت از اتباع خارجی به خصوص افغان‌ها با هشتگ #ازمهرجانمانند ایجاد شد که به مسئولان یادآوری کنند که همچنان مرز‌بندی‌ها و خط کشی‌ها برای کودکان افغانستانی وجود دارد و به دلیل همه این خط کشی‌ها است که بسیاری از آنها هنوز هم نمی‌توانند مدرسه بروند. بسیاری از کاربران افغانستانی که خود نیز به توفان توییتری پیوسته‌اند خواستار رفع تبعیض تحصیلی هستند و می‌خواهند کودکان افغانستانی هم همانند کودکان ایرانی رایگان تحصیل کنند، در مدارس نمونه دولتی ثبت‌نام شوند وحتی در المپیادهای علمی شرکت کنند. سیدمحمد بطحایی نیز که چندی پیش توانست به عنوان وزیر آموزش و پرورش از مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد بگیرد، نخستین واکنشش نسبت به درخواستها این بود: «تحصیل علم و دانش در هر شرایطی حق تمام افراد است، تلاش می‌کنم تا دانش‌آموزان هیچ ملیتی #از مهر جا نمانند.» در همین رابطه، مهناز افشار، نیز در صفحه توئیتری خود نوشت: «کودکان همسایه به ما پناه آورده‌اند حداقل بهشون فرصت آموختن و خواندن بدهیم تا بتوانند تاریخ سرزمینشان را بخوانند #ازمهرجانمانند» اما از معروف‌ترین توئیت‌ها که بازخورد بسیاری در فضای مجازی داشت مربوط به محمد شریفی بود که با اشاره به ماجرای فرزندان مسئولان کشور که با توجه به ارتباطات خود به سمت‌های خوبی می‌رسند، نوشته بود: «در شهر پورشه‌سواران و ژن‌های خوب، عده‌ای شهریه ثبت‌نام فرزندشان در مدرسه را ندارند.
این درحالی است که رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، چهارم شهریورماه گفته بود: تابستان امسال با همکاری وزارت کشور امکانی فراهم شده تا کودکان فاقد شناسنامه بتوانند با دریافت کارت حمایت تحصیلی در مدارس ثبت‌نام شوند. مصوبه‌ای از دولت رسیده بود که طی آن وزارت کشور موظف شد با همکاری وزارت آموزش و پرورش برای تسهیل دسترسی آموزشی به همه کودکانی که مشکلات شناسنامه‌ای و اوراق هویتی دارند، اقدام کند. بر اساس این ابلاغیه تمامی کودکان فاقد شناسنامه که اوراق هویتی ندارند، می‌توانند به فرمانداری‌ها مراجعه کنند و بر اساس خوداظهاری کارت حمایت تحصیلی دریافت کنند. مدارس موظف هستند با ارائه کارت حمایت تحصیلی، دانش‌آموزان را ثبت‌نام کنند. وی در عین حال گفته که هنوز آمار ثبت‌نامی کودکان بدون هویت احصاء نشده است!
