ترفندی علیه روحانی كه معكوس شد!

ترجمه: علیرضا طالب‌زاده
هرچه که باشد کلمه دولتی (state) که بر سر رسانه‌ای آورده می‌شود نوعی برچسب است که نشانگر این است که باید با اخبار و اطلاعاتی که یک رسانه وابسته به حکومت یا نهادی دولتی مخابره می‌کند با احتیاط برخورد کرد چرا که ممکن است سوگیرانه، یک‌طرفه، جانبدارانه و یا از زوایه‌ای خاص باشد. نحوه انعکاس اخبار و تصاویر مربوط به اعتراضات اخیر خود شاهدی بر این مدعا است. ظهور رسانه‌ها و خبرگزاری‌های وابسته به حکومت و نهادهای نظامی و امنیتی در سال‌های اخیر روندی رو به رشد داشته است. از طرفی کمبود رسانه‌های بی طرف و خصوصی در داخل به همان نسبت به رونق و گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های برون مرزی برای پیگیری اخبار کمک کرده و باعث رونق آنها شده است. کافی است نحوه مخابره اخبار مربوط به ناآرامی‌های اخیر در رسانه‌های دولتی و برون مرزی را با هم مقایسه کنید. نشریه آنلاین المانیتور، این هفته در مقاله‌ای با عنوان «تولیدکنندگان رسانه‌ای {یك نهاد خاص} جبهه جدیدی را علیه روحانی باز می‌کنند»، نگاهی دارد به تلویزیون اینترنتی آوانت تی‌وی (مخفف آوانتگارد به معنی پیشرو و پیشاهنگ) که نسبتا برای عموم ناشناخته است. برگردان این مقاله را در زیر می‌خوانید:

به سبک و سیاق تلویزیون دولتی، مصاحبه‌کننده جوان در یک پیاده رو در منطقه‌ای شلوغ ایستاده و نظر رهگذران را درباره اعتراضات و ناآرامی‌های ناگهانی اخیر در ایران جویا می‌شود. مردی حدودا 60 ساله با چشمانی خسته جواب می‌دهد: «بنده سه تا بچه دکتر مهندس تو این جامعه دارم که هر سه تاشون بیکارند.» یک رزمنده زمان جنگ ایران و عراق با جمعیتی که اطرافش حلقه زده‌اند با تشر و عصبانیت به مصاحبه‌گر می‌گوید: «من یه جانبازم، به دارو نیاز دارم، اما تو هیچ داروخونه‌ای نیست، آزاد بخرم داروها رو؟ الان کمرم‌ترکش داره، هر زمان احتمال فلج شدنم است... به کی بگم دردمو؟» در یک ویدئوی تند که آوانت تی‌وی تولید کرده گروه هایی از مردم به طور مداوم این پیام را می‌دهند که با اقتصاد بیمار ایران دیگر قادر نیستند از عهده مخارج برآیند و دخلشان جوابگوی خرجشان نیست. آوانت تی وی یک کانال جدید اینترنتی در دورنمای پیچیده رسانه‌ای در ایران است.

ویدئوی آوانت تی‌وی پنج روز بعد از شروع ناگهانی ناآرامی‌ها در ایران که تا زمان حاضر به تعدادی از شهرها و تقریبا همه استان‌ها گسترش یافته است در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این ویدئو به دقت یک سری از مصاحبه‌های احساسی مردمی ناراحت و دلخور را با وضعیت اقتصادی کشور و سیاست‌های دولت روحانی مرتبط و یکی می‌کند. با اطلاعات اندکی که درباره این تلویزیون اینترنتی برای عموم در دسترس است و با تلاش‌های گسترده‌ای که تولیدکنندگان آن برای نشان دادن این شبکه به عنوان یک ایستگاه مستقل کرده‌اند، این ویدئو قصد دارد که شفاف جلوه کند و خود را به عنوان نماینده واقعی اراده مردم ایران نشان دهد. آن چه که به طرز ناشیانه و زننده‌ای از این ویدئو غایب است انتقاد از نظام  سیاسی به عنوان یک کل است که یکی از موضوعات تظاهرات اخیر بود.

در واقع آوانت تی‌وی به هیچ روی مستقل نیست. المانیتور قادر نبوده است که با آن تماس برقرار کند، اما دو رسانه تولید‌کننده حامی نظام تایید کرده‌اند که  این شبکه تنها جدیدترین نمونه از یک رسانه جدید است که توسط ....... {یك نهاد خاص} پشتیبانی می‌شود.  همانند ظهور رسانه‌ها و نشریات بعد از جنبش سبز که به دنبال انتخابات ریاست جمهوری 1388 به وجود آمدند آوانت تی‌وی از جنگ رسانه‌ها در دل جناح‌بندی‌های سیاسی در داخل و خارج نشات می‌گیرد. بعد از اعتراضات عظیم 1388، تولیدکنندگان رسانه‌های نظام متوجه شدند که با بحران مشروعیت مواجه هستند. مسئول یکی از شبکه‌های اصلی صدا و سیما در سال 1389 به من گفت: «ما به خوبی می‌دانیم که مخاطبان زیادی را به کانال‌های ماهواره‌ای خارجی که توسط گروه هاب ایرانی تبعید شده اداره می‌شود باخته ایم  و مردم ما اخبار و سرگرمی را از شبکه‌ها اجتماعی به‌دست می‌آورند. تلویزیون دولتی دیگر جوابگو نیست.

ما نیاز داریم که دنبال راه‌های جدیدی برای تاثیرگذاری بر مخاطب و نحوه خبررسانی باشیم و وضعیت را به نفع خود برگردانیم.» تاکتیکی که تولیدکنندگان استفاده کردند دوری گزیدن از محتوایی است که تنها برای تلویزیون دولتی ساخته می‌شود. محتوایی که به طور بالقوه مخاطبان تقریبا به صورت خودکار آن را پروپاگاندا و تبلیغات نظام قلمداد می‌کنند. شگرد دیگر این تولیدکنندگان ایجاد استودیوهای تولیدی کوچکی است که محتوایی درست می‌کنند که به آسانی قابل شناسایی به عنوان محصول حامی نظام نباشد. این تولیدات استودیویی ویژه بودجه خود را از ... و بودجه فرهنگی حکومت تامین می‌کنند اما به عمد در مقیاس کوچک و غیرقابل شناسایی باقی می‌مانند.

آوانت تی‌وی در 21 آذر 1396 تنها چند روز بعد از اینکه روحانی بودجه سال 97 را ارائه و در جمع مردم از سازمان‌ها و نهادهای متخلف که باعث بی نظمی و مشکل در اقتصاد کشور می‌شوند انتقاد نمود شروع به کار کرد. روحانی در سخنرانی خود در صحن مجلس درباره پیشنهاد لایحه بودجه 97، در 19 آذر 1396 از نهادها و موسسات فرهنگی در دست اصولگرایان و همچنین از بودجه‌‌هایی که سال‌ها است به روحانیون اختصاص داده می‌شود انتقاد کرد. در اصل او از تعدادی از نهادهای فرهنگی و رسانه‌ای که نقش مهمی در کوبیدن جنبش سبز تحت عنوان توطئه خارجی ایفا نموده و به دنبال آن به خود روحانی هم حمله کرده‌اند انتقاد کرد.
در تبیین جزئیات جدیدی از لایحه بودجه، روحانی برای اولین بار از تنوع نهادهای دولتی از جمله مراکز فرهنگی نام برد که بودجه‌های کلان و حمایت‌های بی قید و شرطی را ار نظام می‌گیرند. او این حرکت را به درخواست برای شفافیت و محدود ساختن فساد در بودجه‌های دولتی نسبت داد. واکنش‌ها به این موضوع در شبکه‌های اجتماعی تند و سریع بود. مردم شروع به حمله به .... مراکز اصول گرایان و محافظه‌کاران به خاطر گرفتن بودجه‌های کلان از خزانه دولت کردند.

یک تولید کننده استودیوهای تولید نظام بعد از این که روحانی بودجه جدید را رو کرد گفت: «ما نمی‌توانیم به او اجازه دهیم که شاهرگ حیاتی ما را قطع کند. او و حامیانش می‌خواهند برای ساکت کردن ما بودجه‌مان را قطع کنند. اما ما ساکت نخواهیم نشست. به او نشان خواهیم داد که مردم مخالف او هستند.»
همانطور که روحانی در 19 آذر اظهار داشت: «25 درصد بازار پولی کشور در اختیار شش تعاونی متخلف بود. هر روز اراده می‌کردند و تصمیم می‌گرفتند بازاز ارز را بهم می‌ریختند، بازار سکه و طلا و املاک را به هم می‌زدند، هر جوری می‌خواستند.» او ادامه داد که او با استمداد از مقام معظم رهبری در خدمت ایشان به طور مفصل صحبت کرده است که ما دچار چه معضل بزرگ هستیم و 4-3 میلیون نفر تمام زندگیشان دارد به وسیله این صندوق‌ها تلف می‌شود.

او با تاکید بر اینکه مجلس به تهدیدات این صاحبان منافع وقعی ننهد گفت: «اوه چقدر سخت بود با این صندوق‌ها برخورد کردن! همه جا به ما فشار می‌آوردند از تمام ارگان‌ها به من نامه می‌نوشتند: آقا این آدم به این خوبی، این همه خدمت کرده، چیکارش دارید؟ چرا دارید حسابشو می‌بندید؟ چرا دارید موسسه‌اش را می‌بندید؟» اعتراضات که در 7 دی 1396 از مشهد شروع شد پاسخی از اصول‌گراها به روحانی به خاطر اظهاراتش در خصوص بودجه و همچنین تلاش‌های دیگر او برای محدود ساختن نیروهای تندرو بود. بیشتر تحلیل‌ها درباره علل پشت پرده و منشا اعتراصات ناگهانی به تلاش‌های تندروها برای زمینه‌سازی و سازماندهی راهپیمایی علیه روحانی قبل از راهپیمایی سالگرد نهم دی برمی گردد (به عبات دیگر راهپیمایی‌های قبل از 9 دی را به عنوان مقدمه‌چینی برای تبدیل راهپیمایی حكومتی 9 دی به یک راهپیمایی ضد دولتی  تلقی می‌کردند). راهپیمایی  نهم دی ... در سال 88 برای بزرگداشت سرکوب جنبش سبز پایه گذاری شد. در واقع مشهد مشخصا خانه دو رقیب اصلی روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر یعنی ابراهیم رئیسی و محمدباقر قالبیاف بود. هدف اعتراضات فراهم کردن زمینه برای یک راهپیمایی گسترده در 9 دی بود، اما بر خلاف نیات تندروها زمانی که مردم به خیابان‌ها ریختند سرانجامش به سردادن شعار علیه نظام ختم شد.

تولید کننده مورد اشاره در بالا و همکارانش به سرعت تشخیص دادند که اگر داستان در مسیری که قرار بود جلو برود ممکن است یک بار دیگر کنترل اوضاع از دستشان خارج شود. بنابراین استودیوهای تولیدی نظام شروع به درست کردن ویدئوهایی که معضلات اقتصادی را برجسته می‌کند و حمله به عملکرد دولت روحانی کرده اند. این تولیدات جدید و زیرکانه هدفشان این است که انتقادی جلوه کنند اما در آخر سر این عقیده را تقویت و القا می‌کنند که رهبری و روشنگری رهبری ضروری و در راس امور است. آوانت تی‌وی جدیدترین مثال از روش هایی است که در آنها جناح‌بندی‌ها و گروه‌بندی‌ها در داخل جمهوری اسلامی و گروه‌های مخالف نظام در حیطه رسانه‌ای استفاده می‌کنند. همان‌طور که روحانی با اشاره به بودجه‌های کلان اختصاص داده شده به مراکز قدرت غیرمسئول در سخنرانی اش در مجلس گفت: «اگر روند سال‌های پیش ادامه یابد به فرض محال که دولت دوازدهم نتواند کشور را اداره کند دولت بعد حتما نمی‌تواند و ما در این بن بست قرار می‌گیریم.»