اوتیست‌ها ناتوان نیستند

روزنامه بهار: به دنبال حواشی اخیر جشنواره فیلم فجر و رفتار عجیب یکی از بازیگران فیلم «شعله‌ور»، توجه بسیاری از کاربران فضای مجازی به بیماری اوتیسم جلب شد؛ گذشته از این موضوع که « مژگان صابری»از این بیماری رنج مي‌برد یا به گفته برخی تنها تم رفتاری او باعث ایجاد چنین رفتار هایی شده که حالا به اشتباه او را یک بیمار اوتیسم مي‌خوانند، باید به این موضوع توجه داشت که به گفته سینا توکلی، مسئول آموزش، پژوهش و توانبخشی انجمن اوتیسم ایران؛ افراد مبتلا به اوتیسم سطح یک می‌توانند مشغول به کار شوند و بازیگر شدن آن‌ها دور از انتظار نیست.
***
بازیگر مبتلا به اوتیسم!
بعد از برگزاری نشست خبری فیلم شعله‌ور با بازی مژگان صابری توجه افراد به شیوه رفتاری خانم صابری در این نشست جلب شد. برخی، رفتارهای او را نشانه اوتیسم توصیف کردند. کاربران شبکه‌های اجتماعی نام بازیگر فیلم شعله‌ور را به هشتگ تبدیل کردند و همین ماجراها باعث شد گفت‌وگوهای زیادی درباره اختلال اوتیسم و نشانه‌های آن شکل بگیرد. همزمان با این موضوع، اخباری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد که اوتیستیک بودن مژگان صابری را رد می‌کند. هانیه زاهد، عکاس، یکی از منابع این خبر است. او در پستی اینستاگرامی تصریح می‌کند که صابری به اوتیسم مبتلا نیست و آنچه در نشست خبری از او دیده شده، «تم رفتاری» صابری است، او نوشته بود: «بنده شخصا سوال کردم از عوامل و کارگردان، حتی خواستم با خودش تماس بگیرن که گرفتن و به من گفتن خودش هم گفته نه همچین چیزی نیست، تم رفتاری ایشون شخصی و متعلق به خودش هست. حتی دوستان و هم کلاسی‌های ایشان که او را میشناسند هم گفتن به من تم خودش به این شکل است.»این در حالی است که حمید نعمت‌اله کارگردان فیلم شعله‌ور در این باره گفته است که مژگان صابری بازیگر فیلمش برخلاف آنچه برخی می‌گویند اوتیستیک نیست. آقای نعمت‌اله گفت آنچه مورد توجه قرار گرفته و واکنش ایجاد کرده، مدل رفتار شخصی این بازیگر است. او با انتقاد از فضایی که درباره خانم صابری ایجاد شده، گفت که دنیای امروز به سمتی می‌رود که هر چه بیشتر به افراد اجازه داده شود خودشان باشند. او گفت که نمی‌داند چرا روزنامه‌نگاران به چنین چیزی توجه ویژه نشان داده‌اند و چنین فضایی ایجاد کرده‌اند. به گفته کارگردان فیلم شعله‌ور، خانم صابری وقتی در این فیلم بازی می‌کرده، مشکلی برای کنترل رفتار خود نداشته و همان کاری را می‌کرده که کارگردان از او می‌خواسته است.از سوی دیگر، در پی واکنش رضا رشیدپور به نظر می‌رسد که رفتار مژگان صابری منشا دیگری داشته باشد تا اینکه «تم رفتاری» او باشد. این مجری شامگاه یکشنبه در برنامه «هفت» ویژه سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر با انتقاد از «استهزای» مژگان صابری و «قضاوت زودهنگام» درباره او، به صورت سربسته از دلایلی گفت که شاید در آینده آنها را توضیح دهد.

اوتیسم چیست؟
اوتیسم، نوعی اختلال رشدی است که برخلاف باور بسیاری از مردم، با معلولیت ذهنی تفاوت دارد. اوتیسم معمولا حوالی سه تا چهار سالگی، خودش را کم‌کم نشان می‌دهد و می‌تواند شدت‌های متفاوتی داشته باشد. برخی کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند با دریافت حمایت‌ها و آموزش‌های لازم، به مدرسه عادی بروند و عملکرد قابل‌قبولی در زندگی داشته باشند. شاید بتوان گفت محوریت اختلال اوتیسم، تفاوت این افراد در درک ضمیرها، روابط اجتماعی، احساسات، عواطف و البته توانایی تحمل بسیاری از محرک‌هایی است که شاید ما متوجه آن‌ها نشویم. اوتیسمی‌ها اغلب ارتباط چشمی برقرار نمی‌کنند، دوست ندارند لمس شوند، رفتارهای معمول در روابط اجتماعی را نه درک می‌کنند و نه خودشان به کار می‌برند. نورها و صداهایی که شاید برای دیگران عادی باشد، ممکن است آن‌ها را به هم بریزد و دچار پریشانی شوند. گاهی روی چیزهایی مثل حرکت پره‌های پنکه یا چرخش لباس‌ها در ماشین لباس‌شویی تمرکز می‌کنند و ساعت‌ها به آن خیره می‌شوند که برای افراد عادی قابل‌فهم و درک نیست.

البته همین توانایی در تمرکز و دقت به جزئیات، گاه در آن‌ها استعدادهای شگفت‌انگیزی را آشکار می‌کند که در صورت وجود فرصت و امکانات مناسب، می‌تواند شکوفا شود؛ برای مثا ل استفن ویلتشایر، نقاش معروفی که نقاشی‌های حیرت‌انگیز و از جزئیاتی را از شهرها می‌کشد به اوتیسم مبتلا بود و تمرکز او توانست استعداد‌هاي درونی او را آشکار کند. روانشناسان بر این باورند که افراد مبتلا به اوتیسم، نه بیمارند و نه ضرورتا ناتوان؛ آن‌ها فقط با اکثریت ما در برخی توانمندی‌ها متفاوتند. این تفاوت، نباید به معنای حذف یا نادیده گرفتن آن‌ها باشد. با توجه به آمار اوتیسم و افزایش احتمال ابتلا به آن در زندگی مدرن امروزی، وقت آن رسیده است به آن‌ها فرصت برابر زندگی را با امکاناتی بدهیم که تأمین‌کننده نیازها و تفاوت‌های آن‌ها است. افراد مبتلا به اوتیسم می‌توانند درمان شوند، یا دست‌کم به سطح قابل قبولی از عملکرد برسند، از عهده خودشان بربیایند، مهارتی کسب کنند و گاه به کمک رفتاردرمانی یا دارو، سطح عملکردی خود را حفظ کنند.

درمان اوتیسم، درمان توانبخشی است
سینا توکلی مسئول آموزش، پژوهش و توانبخشی انجمن اوتیسم،  درباره بیماران اوتیسم مي‌گوید: اوتیسم اختلال نافذ رشدی است که نشانه‌های آن در ۳ سال اول زندگی بروز می‌یابد. به نوعی می‌توان اوتیسم را اختلال عصب رشدی دانست. افراد مبتلا به اوتیسم در تعاملات خود و نحوه ارتباط گیری با مشکل مواجه هستند و رفتار‌های کلیشه‌ای انجام می‌دهند. این کودکان رفتار‌های حرکتی و کلامی محدودی دارند و این افراد در زمان نوزادی ارتباط چشمی ضعیفی با مادران و سایر افراد برقرار می‌کنند. کودکان مبتلا به بیماری اوتیسم تعامل اجتماعی ندارند و با اسباب بازی‌های خود به درستی بازی نمی‌کنند. این کودکان علاوه بر اینکه درک درستی از اسباب بازی‌ها ندارند، با هم سن و سالان خود نیز بازی نمی‌کنند. برخی از کودکان مبتلا به طیف اوتیسم مشکلات یکپارچه حسی دارند، به نوعی که نسبت به نور، صدا و لمس کردن حساسیت نشان داده و یا بر عکس جذب نور، صدا و... می‌شوند.

توکلی با اشاره به تقسیم بندی بیماری اوتیسم به ۳ سطح می‌گوید: بیماران اوتیسم به ۳ سطح تقسیم می‌شوند. سطح ۳ اوتیسم، شدید‌ترین علائم را داشته و با عقب ماندگی مواجه هستند. سطح ۲ اکثر کودکان اوتیسم را شامل می‌شود و سطح یک اوتیسم کودکانی هستند که مهارت‌های خاصی را می‌توانند کسب کنند و در برخی از حوزه‌ها از جمله حوزه هنر عالی ظاهر می‌شوند. تقریبا ۳۰ درصد از افراد طیف اوتیسم در بزرگسالی کلام ندارند و با مشکلاتی مانند عقب ماندگی همراه هستند. کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند در نقاشی، موسیقی، تئاترو... توانمندی‌هایی را کسب کنند و بسیاری از این افراد قادر هستند دیالوگ‌های بسیار بلند را به خاطر بسپارند و تکرار کنند. افرادی که در طیف اوتیسم با عملکرد بالا هستند، می‌توانند زندگی نرمال داشته باشند و بازیگر شدن آن‌ها نیز ممکن است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در کشور‌های پیشرفته دنیا، ۱۲ درصد از افراد مبتلا به طیف‌های مختلف اوتیسم، مستقل زندگی کنند و ۳ درصد از آن‌ها دارای شغل هستند.وی در خصوص حاشیه‌های مطرح شده در رابطه با ابتلای «مژگان صابری» نیز گفته بود: بعد از حضور این بازیگر در جمع خبرنگاران، مطرح شد که وی مبتلا به بیماری اوتیسم است. نمی‌توان نظر داد که این بازیگر مبتلا به اوتیسم هست یا خیر و لازم است خانواده این بازیگر و یا روانپزشکان احتمالی که از قبل با وی در ارتباط بوده‌اند در این زمینه اظهارنظر کنند. افراد مبتلا به اوتیسم سطح یک عملکرد بالایی دارند. این افراد هوش بالای ۹۰ درصد داشته و قادر به انجام بسیاری از کار‌ها هستند. درمان اوتیسم، درمان توانبخشی است، بیماری اوتیسم درمان دارویی ندارد و تنها از طریق اقدمات توانبخشی می‌توان مهارت افراد مبتلا به اوتیسم را افزایش داد.

اطلاعات در باره اوتیسم نا کافی است
انجمن اوتیسم ایران این عارضه را در زمره اختلالات عصب رشدی دسته‌بندی می‌کند. اوتیسم عارضه‌ای پیچیده است و وجود یک یا مجموعه‌ای از این نشانه‌ها در فرد برای تشخیص آن کافی نیست. بنا بر اعلام این انجمن، نه تنها مردم عادی، بلکه گروهی از متخصصان و دانشجویان هم تعریف و تصویر روشنی از اوتیسم ندارند. در اخبار مربوط به راین پدیده در ایران از والدینی سخن به میان می‌آید که دیگران کودکان اوتیستیک آنها حتی مبتلا به اوتیسم خفیف را مبتلا به سندرم داون و خطرناک می‌دانند. این ناآگاهی در قضاوت کاربران نسبت به رفتار مژگان صابری نیز آشکار است.