تلاشهای دولت در برنامهریزی برای بازار مسکن بر این اصل متکی بوده که بازگشت رونق به این بازار آرام باشد و جهش قیمتی بواسطه افزایش تقاضا رخ ندهد آمارهای رسمی نشان میدهد که از ابتدای سال 96 که بازار مسکن رونق تدریجی گرفت با کمترین هیجانات و افزایش قیمتی همراه بود اما از پاییز 96 تحولات بازار ارز، بازار مسکن را تحت تأثیر قرار داد طوری که در پایان این سال قیمت مسکن رشد 26 درصدی را ثبت کرد. بعد از تحولات بازار ارز اکنون موضوعی که تأثیرگذاری آن بر قیمت مسکن مورد توجه قرار گرفته وضعیت برجام، خروج امریکا و بازگشت تحرمها است. کارشناسان اقتصادی و فعالان بازار مسکن اثر نوسانات بازارهای رقیب مانند سکه و ارز، فشار تقاضا و تغییرات قیمتی در نهادههای ساختمانی را مهمترین عوامل اثرگذار بر قیمت مسکن میدانند اما معتقدند خروج امریکا به خودی خود از توافق هستهای تأثیری در این بازار نخواهد داشت.
آنها میگویند ایران در تولید فولاد، آهن، سیمان، گچ، آجر، سرامیک و کاشی کاملاً خودکفا است اما نمیتوان اثر عوامل بیرونی همچون نوسانات نرخ ارز، سکه و شرایط عمومی اقتصاد بر بخش مسکن را انکار کرد. رئیس اتحادیه مشاوران املاک در خصوص نگرانی مردم از تحریمها و احتمال افزایش قیمت مسکن با اشاره به تجربه بازار قبل از صدور قطعنامه 598 میگوید در آن سال هم قبل از صدور قطعنامه 598 مردم روی برخی از بازارها سرمایهگذاری کرده بودند و پیشبینی گرانی در بازارها را داشتند اما پس از صدور این قطعنامه شاهد کاهش قیمت در بازار شدیم و بسیاری از مردم خسارتهای قابل توجهی را متحمل شدند. چندین سال است که بازارهای ایران با این رویدادها مواجه هستند و رویداد اخیر هم در ابتدا به بازار مسکن شوک وارد خواهد کرد اما به طور مستقیم نمیتواند تأثیری بر این بازار داشته باشد. دولتمردان کشور در تلاش هستند که آرامش و ثبات به اقتصاد و بازارها برگردد و مردم هم باید با تصمیمات منطقی دربازارها و پرهیز از رفتارهای عجولانه به دولت کمک کنند.
بازار مسکن وابسته به ثبات ارز
فردین یزدانی کارشناس اقتصاد مسکن و مدیر بازنگری طرح جامع مسکن میگوید که بازگشت تحریمها از طریق بازار ارز بر بازار مسکن اثرگذار است. در واقع بازار ارز تحولات خود را پشت سر گذاشته و بازار مسکن نیز از آن متأثر شد، تحریمها نیز بالنفسه بر مسکن اثری ندارد چون ما در این بازار وابسته به واردات نیستیم مگر اینکه تحریم دوباره در مرحله بعد موجب گرانی ارز شود و مسکن نیز اثرپذیری از این تحولات داشته باشد. یزدانی افزود: البته افزایش قیمت ارز هزینههای تمام شده در بازار مسکن را بالا میبرد و قیمتها در ماههای آینده بهخاطر هزینههای تمام شده بالا میرود اما اگر ثبات در بازار ارز حاکم باشد گرانی مسکن دور از ذهن است چون تحریم بر این بازار اثرگذاری مستقیمی ندارد.
دو عامل اثرگذار بر قیمت مسکن
کمال اطهاری، کارشناس ارشد بخش مسکن تأثیرپذیری مسکن به طور مستقیم از تحریم را رد میکند اما او معتقد است شرایط اقتصادی برخی مشکلات را بر بازار مسکن تحمیل میکند. او میگوید مهمترین موضوع در قفل شدن بازار مسکن مسأله اشتغال است در شرایط فعلی اقتصاد و با بازگشت تحریمها اشتغال به اندازه کافی ایجاد نمیشود و مشاغل موجود در صنایع نیز در خطر هستند متقاضیان بخصوص خانه اولیها در این شرایط نمیتوانند خطر کرده و وارد این بازار شوند. اطهاری رانتی بودن قیمت زمین بهخاطر تراکم فروشی را عامل مهمی در گرانی مسکن عنوان میکند که دو برابر شدن تعداد خانههای خالی از سال 90 تا 96 آن را تشدید کرده بنابراین اگر با بازگشت تحریمها این سیاستهای غلط آن را همراهی کنند باز هم ایجاد شغل به خطر میافتد و بازار مسکن از آن اثر میپذیرد.به گفته اطهاری، وقتی کل اقتصاد دچار مشکل میشود بر مشکلات بازار مسکن هم افزوده میشود. به گفته اطهاری تحریمها از آن بابت بر بازار مسکن اثر میگذارند که ناتوانی دولت برای دانش بنیان کردن اقتصاد موجب از دست دادن اشتغال میشود و تحریم آن را تشدید میکند. وقتی دلار به 7 هزار تومان میرسد مردم دچار رجحان نقدینگی میشوند یعنی ترجیح میدهند طلا و ارز داشته باشند تا پول نقد، بنابراین بازاری مانند مسکن دارایی خود را از دست میدهد. پس اشتغال و رجحان نقدینگی از دو سو بر بازار مسکن فشار وارد میکند.