تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۰۶/۱۰ ساعت ۱۲:۵۶
کد مطلب : ۱۵۸۶۷۹
ظریف:
در را به روی مذاکره با عربستان نبسته‌ایم
گروه سیاسی: محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشور، در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی دولت به سؤالاتی درباره برخی مسائل سیاست خارجی پاسخ داد. این مصاحبه را که موضوعاتی از کنوانسیون خزر تا رابطه با عربستان و موضوع استفاده از توییتر را دربر می‌گیرد، در ادامه می‌خوانید.
(درباره کنوانسیون خزر) اولا وجود دیدگاه‌های مختلف در ایران یک امر طبیعی و خیلی هم امر مبارکی است؛ اینکه صاحب‌نظران هم به این راحتی‌ها راضی نشوند این هم خوب است، اما آنچه لازم است این است که اطلاعات با دقت ارائه و بررسی شود. اولا کنوانسیون را باید با دقت بخوانند، من فکر می‌کنم اکثر دوستانی که خیلی با دیده انتقادی افراطی نگاه می‌کنند، کنوانسیون را نخوانده‌اند. بعضی‌ها هم توقعات عجیبی دارند. درواقع حتی بعضی از طرفداران رژیم گذشته خیلی سروصدای تبلیغاتی کردند. با اینکه در رژیم گذشته یک سابقه و رویه‌ای البته به ناحق ایجاد شده بود که اجازه نمی‌دادند ایران از آن محیط حالا به قول خودشان ۱۱ درصدی یا خط موهوم آستارا- حسینقلی خارج شود، امروز می‌گویند ۵۰ درصد خزر مال ما بوده است.
این اتفاقاتی است که هیچ‌وقت نیفتاده است. ۷۰ سال است در باکو نفت استخراج می‌شده و در دوران رژیم گذشته یک قطره‌اش را هم به ایران ندادند. در دولت جمهوری اسلامی بوده که ما توانستیم آن خط موهوم را بشکنیم و این کنوانسیون آن خط موهوم را کاملا می‌شکند. این ما بودیم که توانستیم بسیار خارج از خط موهوم حتی خارج از محدوده ۲۰ درصدی با کشورهای همسایه توافق‌های بهره‌برداری مشترک داشته باشیم. در این کنوانسیون امکانات خوبی برای ما درنظر گرفته شده است که در آینده برای ترسیم خط مبدأ از آن استفاده کنیم. این واقعیت‌ها دیده نمی‌شود و یک شرایط فرضی را در نظر می‌گیرند که کاملا غیرواقعی است، ولی می‌تواند افکار عمومی را تهییج کند... . معمولا آن‌قدر که در ایران سیاست خارجی موضوع بحث کوچه‌وبازار است در سایر کشورها نیست. این هم یک نقطه قوت است و هم یک نقطه ضعف؛ نقطه قوت است به‌دلیل اینکه مردم ما را به این راحتی نمی‌توانند تحت نفوذ و سلطه دربیاورند، زیرا در حوزه سیاست خارجی بسیار هوشیارند.
اما به‌هرحال سیاست خارجی یک موضوع امنیت ملی است و موضوعات امنیت ملی در واقع از یک سطح‌بندی اطلاعاتی برخوردارند. همان‌طور که نقشه‌های عملیات نظامی هیچ‌وقت در تلویزیون پخش نمی‌شود و شما فقط نتیجه عملیات را می‌بینید یا نقشه‌های یک عملیات اطلاعاتی هم پخش نمی‌شود، نقشه‌های عملیات سیاست خارجی هم پخش نمی‌شود ولی خب مردم خیلی راحت‌تر می‌توانند نظامی و اطلاعاتی را بپذیرند اما در حوزه سیاست خارجی دیرتر می‌پذیرند. این واقعیتی است که کار کارگزاران سیاست خارجی را مقداری دشوارتر می‌کند و باید با این چالش هم روبه‌رو شوند.
(درباره رابطه با عربستان) سیاست ما داشتن رابطه خوب با همسایگان است و این در حوزه دریای خزر مشهود است...؛ ما دنبال دعوا با همسایگان خودمان نیسیتم. ما با همه آنها دنبال روابط همسایگی هستیم. آنچه در وزارت خارجه به‌عنوان سیاست همسایگی یا سیاست منطقه‌ای قوی تعریف کردیم، سیاست مناسبی است. ما دنبال سلطه بر همسایگان خود نیستیم، البته سلطه کسی را هم نپذیرفتیم و نخواهیم پذیرفت... . برای ما باعث تأسف است که همسایگانمان به خارجی‌ها پناه بردند...، متأسفانه دولت کنونی عربستان‌سعودی دنبال حل مشکل نبوده و حتی در برخی موارد مشاهده می‌شود که آنها دنبال تنش‌آفرینی هستند. اینکه در حج امسال رفتار بهتر بوده است، حتما ما از این استقبال می‌کنیم و حتما اگر دولت سعودی آمادگی این را داشته باشد که به‌صورت معقول وارد یک مذاکره سیاسی شود، جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه در را بر چنین مذاکره سیاسی‌ای نبسته است. اما این واقعیت را هم باید بپذیریم که دولت سعودی در روابطش با ایران همواره حج را از روابط دوجانبه جدا کرده است؛ مخصوصا در دو سال گذشته و باید بدون خوش‌باوری به شرایط نگاه کنیم. حتما اگر دولت سعودی آمادگی این را داشته باشد که با عقلانیت نسبت به روابط خارجی رفتار کند، درهای جمهوری اسلامی به روی همسایگانش همیشه باز است و آماده‌ایم و امیدواریم که رفتار مثبتی که در حج داشتند به سایر حوزه‌های روابط دوجانبه هم تسری پیدا کند. (
استفاده از توییتر برای سفرا) اتفاقا ما اخیرا به سفرا دستور‌العمل دادیم که همه در فضای توییتر به‌عنوان یک ابزار برای تنویر افکار عمومی فعال شوند. البته سیاست ما این نیست که مانند آمریکایی‌ها با افکار عمومی دنیا بازی کنیم، بلکه سیاستمان این است که افکار عمومی در دنیا از واقعیت‌ها مطلع باشند. یکی از ابزارهای خوب برای این کار توییتر است.
(فیلترینگ توییتر) بالاخره این تصمیمی است که باید مسئولان ذی‌ربط بگیرند. من با توجه به نوع رفتاری که کاربران گوناگون در کشورهای مختلف داشتند، احساس می‌کنم که حضور گسترده‌تر کاربران ایرانی می‌توانست به برخی حرکت‌هایی که در توییتر علیه ما انجام می‌شود، بیشتر پاسخ بدهد... .به‌هرحال احساس من این است که حضور گسترده‌تر کاربران واقعی ایرانی می‌تواند پادزهری باشد برای این حضور هماهنگ‌شده و در واقع خریداری‌شده برخی افراد واقعی و عموما غیرواقعی روی توییتر... .
(چشم‌انداز پیش رو با توجه به وضعیت و شرایط اقتصادی) به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها اعمال فشار و قلدری را از حد گذرانده‌اند. استفاده از ابزارهای قدرت که از حد بگذرد، واکنش معکوس دارد. می‌بینیم که الان در اروپا این واکنش معکوس شروع شده است، اگر توقع داشته باشیم که این واکنش معکوس در یکی، دو ماه پاسخ بدهد؛ این‌طور نخواهد بود. اما اگر ما بتوانیم هوشمندانه بازی کنیم می‌توانیم از این مرحله با سلامتی و حتی با قدرت بیشتری عبور کنیم.
(درباره کنوانسیون خزر) اولا وجود دیدگاه‌های مختلف در ایران یک امر طبیعی و خیلی هم امر مبارکی است؛ اینکه صاحب‌نظران هم به این راحتی‌ها راضی نشوند این هم خوب است، اما آنچه لازم است این است که اطلاعات با دقت ارائه و بررسی شود. اولا کنوانسیون را باید با دقت بخوانند، من فکر می‌کنم اکثر دوستانی که خیلی با دیده انتقادی افراطی نگاه می‌کنند، کنوانسیون را نخوانده‌اند. بعضی‌ها هم توقعات عجیبی دارند. درواقع حتی بعضی از طرفداران رژیم گذشته خیلی سروصدای تبلیغاتی کردند. با اینکه در رژیم گذشته یک سابقه و رویه‌ای البته به ناحق ایجاد شده بود که اجازه نمی‌دادند ایران از آن محیط حالا به قول خودشان ۱۱ درصدی یا خط موهوم آستارا- حسینقلی خارج شود، امروز می‌گویند ۵۰ درصد خزر مال ما بوده است.
این اتفاقاتی است که هیچ‌وقت نیفتاده است. ۷۰ سال است در باکو نفت استخراج می‌شده و در دوران رژیم گذشته یک قطره‌اش را هم به ایران ندادند. در دولت جمهوری اسلامی بوده که ما توانستیم آن خط موهوم را بشکنیم و این کنوانسیون آن خط موهوم را کاملا می‌شکند. این ما بودیم که توانستیم بسیار خارج از خط موهوم حتی خارج از محدوده ۲۰ درصدی با کشورهای همسایه توافق‌های بهره‌برداری مشترک داشته باشیم. در این کنوانسیون امکانات خوبی برای ما درنظر گرفته شده است که در آینده برای ترسیم خط مبدأ از آن استفاده کنیم. این واقعیت‌ها دیده نمی‌شود و یک شرایط فرضی را در نظر می‌گیرند که کاملا غیرواقعی است، ولی می‌تواند افکار عمومی را تهییج کند... . معمولا آن‌قدر که در ایران سیاست خارجی موضوع بحث کوچه‌وبازار است در سایر کشورها نیست. این هم یک نقطه قوت است و هم یک نقطه ضعف؛ نقطه قوت است به‌دلیل اینکه مردم ما را به این راحتی نمی‌توانند تحت نفوذ و سلطه دربیاورند، زیرا در حوزه سیاست خارجی بسیار هوشیارند.
اما به‌هرحال سیاست خارجی یک موضوع امنیت ملی است و موضوعات امنیت ملی در واقع از یک سطح‌بندی اطلاعاتی برخوردارند. همان‌طور که نقشه‌های عملیات نظامی هیچ‌وقت در تلویزیون پخش نمی‌شود و شما فقط نتیجه عملیات را می‌بینید یا نقشه‌های یک عملیات اطلاعاتی هم پخش نمی‌شود، نقشه‌های عملیات سیاست خارجی هم پخش نمی‌شود ولی خب مردم خیلی راحت‌تر می‌توانند نظامی و اطلاعاتی را بپذیرند اما در حوزه سیاست خارجی دیرتر می‌پذیرند. این واقعیتی است که کار کارگزاران سیاست خارجی را مقداری دشوارتر می‌کند و باید با این چالش هم روبه‌رو شوند.
(درباره رابطه با عربستان) سیاست ما داشتن رابطه خوب با همسایگان است و این در حوزه دریای خزر مشهود است...؛ ما دنبال دعوا با همسایگان خودمان نیسیتم. ما با همه آنها دنبال روابط همسایگی هستیم. آنچه در وزارت خارجه به‌عنوان سیاست همسایگی یا سیاست منطقه‌ای قوی تعریف کردیم، سیاست مناسبی است. ما دنبال سلطه بر همسایگان خود نیستیم، البته سلطه کسی را هم نپذیرفتیم و نخواهیم پذیرفت... . برای ما باعث تأسف است که همسایگانمان به خارجی‌ها پناه بردند...، متأسفانه دولت کنونی عربستان‌سعودی دنبال حل مشکل نبوده و حتی در برخی موارد مشاهده می‌شود که آنها دنبال تنش‌آفرینی هستند. اینکه در حج امسال رفتار بهتر بوده است، حتما ما از این استقبال می‌کنیم و حتما اگر دولت سعودی آمادگی این را داشته باشد که به‌صورت معقول وارد یک مذاکره سیاسی شود، جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گاه در را بر چنین مذاکره سیاسی‌ای نبسته است. اما این واقعیت را هم باید بپذیریم که دولت سعودی در روابطش با ایران همواره حج را از روابط دوجانبه جدا کرده است؛ مخصوصا در دو سال گذشته و باید بدون خوش‌باوری به شرایط نگاه کنیم. حتما اگر دولت سعودی آمادگی این را داشته باشد که با عقلانیت نسبت به روابط خارجی رفتار کند، درهای جمهوری اسلامی به روی همسایگانش همیشه باز است و آماده‌ایم و امیدواریم که رفتار مثبتی که در حج داشتند به سایر حوزه‌های روابط دوجانبه هم تسری پیدا کند. (
استفاده از توییتر برای سفرا) اتفاقا ما اخیرا به سفرا دستور‌العمل دادیم که همه در فضای توییتر به‌عنوان یک ابزار برای تنویر افکار عمومی فعال شوند. البته سیاست ما این نیست که مانند آمریکایی‌ها با افکار عمومی دنیا بازی کنیم، بلکه سیاستمان این است که افکار عمومی در دنیا از واقعیت‌ها مطلع باشند. یکی از ابزارهای خوب برای این کار توییتر است.
(فیلترینگ توییتر) بالاخره این تصمیمی است که باید مسئولان ذی‌ربط بگیرند. من با توجه به نوع رفتاری که کاربران گوناگون در کشورهای مختلف داشتند، احساس می‌کنم که حضور گسترده‌تر کاربران ایرانی می‌توانست به برخی حرکت‌هایی که در توییتر علیه ما انجام می‌شود، بیشتر پاسخ بدهد... .به‌هرحال احساس من این است که حضور گسترده‌تر کاربران واقعی ایرانی می‌تواند پادزهری باشد برای این حضور هماهنگ‌شده و در واقع خریداری‌شده برخی افراد واقعی و عموما غیرواقعی روی توییتر... .
(چشم‌انداز پیش رو با توجه به وضعیت و شرایط اقتصادی) به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها اعمال فشار و قلدری را از حد گذرانده‌اند. استفاده از ابزارهای قدرت که از حد بگذرد، واکنش معکوس دارد. می‌بینیم که الان در اروپا این واکنش معکوس شروع شده است، اگر توقع داشته باشیم که این واکنش معکوس در یکی، دو ماه پاسخ بدهد؛ این‌طور نخواهد بود. اما اگر ما بتوانیم هوشمندانه بازی کنیم می‌توانیم از این مرحله با سلامتی و حتی با قدرت بیشتری عبور کنیم.
