مرگ غم‌انگیز سومین دریاچه ایران

دریاچه هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه است. این دریاچه از 3 دریاچه کوچک تشکیل شده که در زمان وفور آب به هم متصل می‌شوند و دریاچه هامون را به عنوان بزرگترین پهنه آب های شیرین سیستان را تشکیل می‌دهند.وجود این دریاچه نقش اساسی در زندگی مردم منطقه سیستان و بلوچستان داشته و علاوه بر اثرات مثبت طبیعی، اقتصادی و اجتماعی آن، در دین زرتشت نیز تقدس خاصی دارد. در دشت سیستان یک سری فرورفتگی ها و چاله‌های طبیعی وجود دارد که در ماه‌ های مختلف به دریاچه، باتلاق و نیزار تبدیل می‌شود و به 3 قسمت سابوری، پوزک و هامون تقسیم می‌شود.وسعت کل هامون‌ها در زمان پرآبی 5660 کیلومتر مربع است که از این مقدار 3820 کیلومتر مربع متعلق به ایران است. با این اوصاف، دریاچه هامون وابسته به رودخانه هیرمند است و این وابستگی باعث شده تا هرگونه نوسانات در میزان آب آن مشکلاتی را برای کل سیستم به وجود آورد.
رودخانه هیرمند شریان اصلی ورود به هامون و همچنین رودخانه‌های خاشرود، فراه، هاروت رود، شوررود، حسین آباد و نهبندان به هامون می‌ریزند. با توجه به خشکسالی های 15 ساله و بسته شدن آب ورودی از سمت کشور افغانستان و پرداخت نکردن حقابه دریاچه از طرف افغانستان، دریاچه هامون هم اکنون کاملا خشک شده و هیچ آثاری از حیات در آن یافت نمی شود.اهمیت این دریاچه به نحوی است که هامون به عنوان هفتمين تالاب بين المللي جهان و بزرگترين درياچه آب شيرين كشور است که تقريبا براي هميشه از روي نقشه جغرافيايي کشور پاک شده است؛ درياچه اي كه تا كمتر از دو دهه قبل هر ساله پذيراي بيش از 1 ميليون پرنده مهاجر بود.با نابودي هامون 15 هزار صياد بيكار شدند و زناني كه با بهره گيري از ني هاي درياچه به توليد صنايع دستي اشتغال داشتند منبع درآمد خود را از دست داده اند. دامداران سيستاني با 120 هزار رأس گاوي كه تا ديروز در 70 هزار هكتار از اراضي درياچه چرا مي كردند مهاجرت كردند و 800 روستا تحت تاثير هجوم شن هاي روان درياچه قرار گرفته است.

درياچه اي كه سالانه 12 هزارتن ماهي از آن صيد مي شد امروز يک بستر خشک و تفتيده است. شايد خشكسالي هاي سال هاي اخير و عدم پايبندي افغان ها به راي كميسيون دلتا (كميسيون دلتا متشكل از كارشناسان 3 كشور كانادا، آمريكا و شيلي كه روي رودخانه هيرمند كار كارشناسي انجام دادند) و قرارداد 1351 دولت ايران و افغانستان مبني بر آزادسازي 26 متر مكعب آب در هر ثانيه در رودخانه هيرمند باعث شد تا امروز هامون چشم انتظار قطره اي از آب هيرمند باشد.هم اکنون استان های سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، فارس و اصفهان مسائل جدی تری را با مسائل آبی و خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها دارند. متاسفانه در روزهای اخیر اعلام شده است سطح آب دریاچه ارومیه به کمتر از یک متر رسیده که نشان می دهد احتمالا بزودی از دریاچه ارومیه نیز جز نامی در گذشته باقی نخواهد ماند و این دریاچه بزرگ و منحصر بفرد غرب کشور هم از نقشه ایران محو خواهد شد.

هرچند دولت تدبیر و امید در اولین جلسه هیئت دولت تصمیم به تشکیل کارگروه ویژه ای درباره ارومیه بزرگترین دریاچه آب شور کشور گرفت و قرار است 27 مهرماه سال جاری نیز نتایج بررسی ها و راهکارهای این کارگروه به دولت اعلام شود، اما روند نابودی و خشک شدن دریاچه ها و تالاب های کشور در سال های اخیر به یک نگرانی جدی تبدیل شده است.
حمید چیت چیان در این زمینه که علاوه بر دریاچه ارومیه برخی دیگر از تالاب های کشور نیز درگیر نابودی و خشکی کامل هستند که نامی از آنها برده نمی شود گفت: به دلیل بزرگی وسعت دریاچه ارومیه آثار مخرب زیست محیطی که در اثر خشک شدن این دریاچه به وجود می آید از آن نام برده می شود، اما مجموعه راهکارهای دولت برای تمامی تالاب ها خواهد بود.وزیر نیرو با بیان اینکه دولت هر راهی که برای نجات دریاچه ارومیه برگزیند عینا در سایر تالاب ها نیز اجرا خواهد شد اظهار داشت: هیچ دریاچه و تالابی در کشور که امروز با خطر خشکی مواجه است فراموش نشده و دولت تلاش دارد تا درباره آنها برخی برنامه های نجات را اجرا کند.

 بروز مسائل بحرانی درباره دریاچه های کشور و خطر نابودی کامل همه آنها، پای مجلس را نیز به این موضوع باز کرده است و آنها تصمیم گرفته اند درباره نجات دریاچه ارومیه یک فراکسیون تشکیل دهند.
سیدباقر حسینی از تشکیل فراکسیون "احیا دریاچه هامون" در مجلس خبر داد و گفت: در راستای تلاش مجلس برای احیا این دریاچه فراکسیونی با عنوان احیا دریاچه هامون تشکیل شد. عضو مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: دریاچه هامون از جهات مختلف دارای اهمیت بوده و لذا تلاش برای احیای این دریاچه نتیجه مثبتی در تقویت توسعه استان خواهد داشت.حسینی خاطرنشان کرد: مسئولان ذیربط اقدامات لازم برای احیا این دریاچه را با جدیت دنبال کنند. دریاچه هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریای خزر و دریاچه ارومیه است. این دریاچه از 3 دریاچه کوچک تشکیل شده‌ که در زمان وفور آب به هم متصل می‌شوند. هامون به رودخانه هیرمند وابسته است که این وابستگی باعث شده تا هرگونه نوسانات در میزان آب آن، مشکلاتی را برای کل سیستم به وجود آورد.