مغز انسان چه مدت پس از مرگ زنده می‌ماند؟

گروه علمی: زمانی که شارلوت کوردی، قاتل ژان پل مارا، یکی از چهره‌های سرشناس انقلاب فرانسه در سال ۱۷۹۳ گردن زده شد مردی از میان حضار سر قطع شده او را برداشت و از سر خشم به گونه‌های او کشیده زد. به گفته حاضران در میدان اعدام چهره شارلوت برافروخته شد و در چشم‌هایش خشم موج زد.

گزارش‌های دیگری نیز در تاریخ در مورد سرهای بریده شده‌ای که رفتارهای مشابهی نشان دارند، ارائه شده است. آیا این داستان‌ها وقایعی حقیقی هستند یا از سر تخیل به تاریخ وارد شده‌اند؟ مساله ادامه یافتن حیات پس از قطع سر و یا پیوند مجدد سر به پیکر یکی از مباحث جنجالی تاریخ علم پزشکی است. تحقیقات علمی نشان می‌دهد که مغز انسان حدود یک پنجم اکسیژن بدن را مصرف می‌کند. هنگامی که رگ‌های خونی که اکسیژن را به مغز می‌رسانند قطع شوند، اکسیژن کافی به جمجمه نمی رسد و ظرف چند ثانیه مغز می‌میرد.

از سوی دیگر با قطع شدن سر، فرمان‌های حیاتی به دیگر اعضای بدن صادر نشده و آنها نیز طرف مدت کوتاهی می‌میرند. حرکاتی که پس از جدا شدن سر از بدن در صورت و دیگر اعضای بدن مشاهده می‌شود تنها واکنش‌های سلول‌های عصبی است که فعالیت پیام‌رسان‎های عصبی در آنها برای مدت بسیاری کوتاهی همچنان فعال است. نکته دیگر در مورد افرادی است که تجربه نزدیک به مرگ دارند. به عنوان مثال کسانی که دچار حمله قلبی شده و قلب آنها از حرکت ایستاده از اتفاقات اطراف خود باخبرند. در این حالت مغز همچنان زنده است و اتفاقات اطراف را ثبت می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که مغز گاهی تا ۳۰ دقیقه پس از توقف ضربان قلب زنده است و فعالیت آن همچنان ادامه می‌یابد.

این مساله ممکن است در مورد حیواناتی که سیستم عصبی ساده‌تری نسبت به انسان دارد متفاوت باشد. مایک، خروس بی‌سر یکی از استثنائی‌ترین موجوداتی است که در تاریخ ثبت شده است. این حیوان ۱۸ ماه پس از بریده شدن سرش، همچنان به زندگی خود ادامه داد. دلیل زنده ماندن مایک آن بود که بخش‌هایی از مغز و گوش او به طور کامل قطع نشده بود. دانشمندان هلندی در سال ۲۰۱۱ با استفاده از دستگاه الکترو کاردیوگراف (نوار مغزی) فعالیت مغز موش‌ها را قبل و بعد از جدا کردن سر آنها اندازه گرفتند. آنها دریافتند که فرکانس‌های مربوط به هوشیاری حدود ۴ ثانیه پس از قطع شدن سر ادامه می‌یابد. تحقیقات مشابهی که بر روی حیوانات با سیستم‌های عصبی ساده‌تر صورت گرفته نشان می‌دهد که صدور فرکانس‌های حیاتی از مغز آنها ممکن است برای مدت طولانی‌تری پس از قطع سر ادامه یابد.

دکتر سرجیو کاناورو، جراح مغز و اعصاب اهل ایتالیا در سال ۲۰۱۵ ادعا کرد که پیوند سر جدا شده به بدن امکان‌پذیر است. این ادعا توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد اما از سوی بسیاری از دانشمندان و جراحان علوم مغز و اعصاب رد شد. با توجه به این که وی تاکنون مدارک قابل توجهی در مورد ادعای خود ارائه نداده بسیاری این مساله را یک «خبر جعلی و جنجال مطبوعاتی» خوانده‌اند. دانشمندان بر این باورند که ادعاهای نادرست و جعلی علمی باید به شدت محکوم شوند چرا که به ترویج خرافات در جامعه کمک می‌کنند، کاری که با علم در تضاد مطلق است.