تصویب پیشنهادات روحانی در سازمان ملل

 سه پیشنهاد مندرج در پیش‌نویس این قطعنامه عبارتند از:
1 - آغاز فوری مذاکرات جهت انعقاد یک کنوانسیون بین‌المللی جامع به منظور منع کسب، تولید، توسعه، انباشت و استفاده از سلاح‌های هسته‌یی و فراهم آوردن زمینه نابودی کامل آنها
2 - برگزاری یک کنفرانس عالی‌رتبه بین‌المللی در سال 2018 میلادی در زمینه خلع سلاح هسته‌یی
3 - نامگذاری روز 26 سپتامبر هر سال به عنوان روز بین‌المللی امحای کامل سلاح‌های هسته‌یی

دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران این پیشنهادات را به نمایندگی از 120 کشور عضو جنبش عدم تعهد در اولین نشست عالی‌رتبه مجمع عمومی در زمینه خلع سلاح هسته‌یی که در 4 مهر امسال در نیویورک برگزار شد، ارائه کرده بود. این پیشنهادات از سوی بسیاری از هیأت‌های شرکت کننده در نشست عالی‌رتبه در باره خلع سلاح هسته‌یی و نشست سالانه کمیته خلع سلاح و امنیت بین‌المللی مجمع عمومی موسوم به کمیته اول مورد حمایت قرار گرفت و از آن به عنوان نقشه راه مناسبی برای تحقق جهانی عاری از سلاح هسته‌یی تمجید شد. جنبش عدم تعهد این پیشنهادات را در قالب پیش‌نویس یک قطعنامه تحت عنوان «پیگیری نشست عالی‌رتبه 2013 مجمع عمومی در زمینه خلع سلاح هسته‌یی» تنظیم کرد و رسما آن را در اواخر مهرماه امسال به نشست سالانه کمیته اول مجمع عمومی ارائه داد.

این قطعنامه طی هفته های اخیر با مشارکت هیأت های شرکت کننده در نشست سالانه این کمیته مورد بررسی قرار گرفت و امروز به تصویب رسید. این قطعنامه به این دلیل اهمیت دارد که دومین ابتکار جدی جنبش عد م تعهد در زمینه خلع سلاح هسته‌یی در دو سال اخیر بشمار می‌رود. اولین ابتکار عدم تعهد در این زمینه، تصویب قطعنامه ای در سال گذشته بود که اولین نشست مجمع عمومی سازمان که منحصراً به موضوع "خلع سلاح هسته‌یی" اختصاص داشت، بر اساس این قطعنامه در مهرماه امسال برگزار شد. جنبش عدم تعهد با بدست گرفتن ابتکار عملِ برگزاری این نشست عالی‌رتبه در واقع تلاشی موثر در جهت خنثی کردن اقدامات قبلی کشورهای غربی محسوب می شود که تلاش داشتند با بزرگنمایی خطر اشاعه هسته‌یی، اذهان عمومی را از خطر اصلی که وجود هزاران سلاح هسته‌یی در جهان است، منحرف سازند.

شرکت گسترده سران و مقامات عالی‌رتبه کشورها در این نشست عالی‌رتبه و حمایت اکثر آنها از خلع سلاح هسته‌یی نشان می دهد که این موضوع کماکان اولین اولویت جهان در زمینه خلع سلاح و امنیت بین‌المللی است. انتظار می‌رود اجرای پیشنهادات موجود در قطعنامه پیشنهادی جنبش عدم تعهد موجب تقویت انسجامِ تلاشهای جهانی برای امحای سلاح‌های هسته‌یی شده و به افزایش فشارهای سیاسی بین‌المللی بر کشورهای هسته‌یی بمنظور عمل به تعهدات خود در این زمینه منجر گردد. بر اساس یکی از این پیشنهادات، روز 26 سپتامبر هر سال به عنوان روز بین‌المللی امحای کامل سلاح‌های هسته‌یی نامگذاری و از کلیه دولت ها، سازمان های بین‌المللی و منطقه ای، نهادهای غیردولتی و مراکز رسانه ای و آموزشی خواسته شده است تا به روشهای مختلف، از جمله برگزاری سمینار و فعالیت های مشابه، به روشنگری بیش از پیش افکار عمومی در باره خطر سلاح‌های هسته‌یی پرداخته و روند کنونی مطالبات جهانی در زمینه نابودی تمام این سلاح‌ها را تقویت کنند. در اجرای این قطعنامه، هر ساله مجمع عمومی ملل متحد نیز نشست های ویژه ای را به همین منظور برگزار خواهد کرد.

همچنین در این قطعنامه از همه دولتهای عضو خواسته شده است تا نظرات خود را در زمینه موارد قابل درج در یک کنوانسیون بین‌المللی جامع بمنظور منع دستیابی، تولید، توسعه، انباشت و استفاده از سلاح‌های هسته‌یی و فراهم آوردن زمینه نابودی کامل آنها به دبیرکل سازمان ملل ارائه دهند. در همین راستا دبیرکل سازمان ملل موظف شده است این نظرات را گردآوری و علاوه بر ارائه به نشست سال بعد مجمع عمومی، آن را به کنفرانس خلع سلاح نیز ارجاع دهد. کنفرانس خلع سلاح مستقر در ژنو، نهاد اصلی جهانی در باره خلع سلاح جهانی است که وظیفه آن تدوین معاهدات بین‌المللی در این زمینه است.

قطعنامه مذکور، بر خلع سلاح هسته‌یی تمرکز داشته و مصرانه از کشورهای دارنده سلاح‌های هسته‌یی می خواهد اقدامات فوری برای اجرای تعهدات حقوقی و سیاسی خویش در این زمینه به عمل آورند. پیشنهادات درج شده در این قطعنامه که در قالب یک نقشه راه جهانی برای پیشبرد خلع سلاح هسته‌یی تنظیم شده است، شامل برگزاری یک کنفرانس عالی‌رتبه بین‌المللی در سال 2018 در زمینه خلع سلاح هسته‌یی نیز می باشد. این کنفرانس نیز که به نوبه خود اولین کنفرانس بین‌المللی عالی‌رتبه در این زمینه محسوب می گردد، پیشرفت های حاصله در اجرای قطعنامه پیشنهادی عدم تعهد را ارزیابی کرده و گامهای لازم بعدی برای نیل به ایجاد جهانی عاری از سلاح‌های هسته‌یی را مورد بررسی قرار خواهد داد.

تقریبا اکثر کشورهایی که به قطعنامه عدم تعهد رای منفی یا ممتنع دادند، یا کشورهای دارای سلاح هسته‌یی هستند یا در قالب سازمانهای نظامی نظیر ناتو یا در چارچوب قراردادهای نظامی دوجانبه تحت چتر سلاح‌های هسته‌یی کشورهای دارنده این سلاح‌ها قرار دارند. محمد خزاعی سفیر و نماینده دائم کشورمان طی سخنانی قبل از تصویب قطعنامه پیشنهادی عدم تعهد در کمیته اول گفت: سلاح‌های هسته‌یی بزرگترین تهدید امنیت ما، فرزندامان، کره زمین و کل بشریت است. قبل از اینکه آنها همه ما را یکجا نابود کنند، ما باید آنها را یکجا نابود کنیم. این هم حق ما است و هم مسئولیت ما. وی افزود: امحای کامل سلاح‌های هسته‌یی امری اختیاری نیست، بلکه یک ضرورت است چون این اقدام تنها راه رهایی از تهدید این سلاح‌های غیرانسانی است.

خزاعی با اشاره به حمایت گسترده سران کشورهای جهان از خلع سلاح هسته‌یی در نشست عالی‌رتبه خلع سلاح هسته‌یی در مهرماه امسال، خواستار بهره بردای از فضای مثبت ایجاد شده پس از آن نشست شد. سفیر و نماینده دائم ایران در ادامه سخنان خود تأکید کرد که قطعنامه ارائه شده از طرف جنبش عدم تعهد که حاوی پیشنهادات سه گانه مطرح شده توسط دکتر روحانی در نشست عالی‌رتبه خلع سلاح هسته‌یی است، اقدامی در حمایت از تلاشهای بین‌المللی در راستای ایجاد جهانی عاری از سلاح هسته‌یی است. در همین راستا وی خواستار حمایت کشورهای عضو از قطعنامه مذکور شد. نشست سالانه کمیته اول مجمع عمومی طی یک ماه فعالیت خود با شرکت هیأت هایی از 193 کشور عضو سازمان ملل، تحولات جهانی در زمینه خلع سلاح و امنیت بین‌المللی را بررسی و بیش از 50 قطعنامه و مصوبه را تصویب می کند.

این کمیته هفته گذشته 2 قطعنامه پیشنهاد شده از سوی هیأت جمهوری اسلامی ایران در زمینه خلع سلاح هسته‌یی و موشک ها را به تصویب رساند. این پیش نویس ها بر لزوم پای بندی به تعهدات پذیرفته شده توسط کشورهای دارای سلاح اتمی در قالب کنفرانس های بازنگری پیمان عدم اشاعه هسته‌یی مبنی بر نابودی سلاح‌های هسته‌یی و نیز لزوم بررسی موضوعات مربوط به موشک ها بر اساس یک رهیافت جامع، از جمله مد نظر قرار دادن کاربردهای غیرنظامی موشک نظیر پرتاب ماهواره تأکید دارد. جمهوری اسلامی ایران گزارشگر و عضو هیأت رئیسه نشست سال جاری کمیته اول است. نهایی شدن قطعنامه‌ها و مصوبات کمیته اول مستلزم تصویب آنها از سوی مجمع عمومی است. انتظار می‌رود این اقدام در یک ماه آینده صورت گیرد.