زخم‌های چهره‌ی معصومِ «زاهدان»

به گزارش ایلنا، انگار اسم زاهدان با «محرومیت» گره خورده است و این گره اصلاً بازنمی‌شود. این گره، نه تنها بازشدنی نیست، بلکه در هر بحرانی که پیشامد می‌کند، گره خوردگی حیات مردم زاهدان و سیستان و بلوچستان با فقر و محرومیت، کورتر هم می‌شود!کافیست برای چند دقیقه کوتاه، در کوچه‌ها و خیابان‌های زاهدان قدم بزنید تا این فقر و محرومیت با همه وجوه و ابعاد، خودش را نشان بدهد. در سطح شهر زاهدان، جا به جا کودکانی ایستاده‌اند که بنزین را با قیف‌های بلند از گالن‌های بزرگ می‌کشند و به  ظرف‌ها و دبه‌های مشتریان سرازیر می‌کنند؛ سر که برگردانی، کارگران بیکاری را می‌بینی که ساعتهاست دورِ «دروازه خاش» نشسته‌اند و منتظرِ کارفرمایی هستند که بیاید و آنها را برای چند ساعت هم که شده، سر کار ببرند. آن سوترک، در خیابان «مهران»، گاری‌های دستفروشان دوره گرد، کیپ به کیپِ هم ایستاده‌اند و از مرغ زنده تا میوه و سبزیجات را با قیمتی ارزانتر از مغازه‌ها به فروش گذاشته‌اند و بازهم آن سوتر، در «چهارراه رسولی» کودکانِ دستفروش و دوره‌گرد، آدامس و شکلات خارجی یا بعضی اجناس ممنوعه را با صدای بلند تبلیغ می‌کنند، کودکانی که حتی زمستان‌های خشک و سرد زاهدان، لباس گرم بر تن ندارند و کفش‌هایشان، ۱۲ ماه سال پاره است. و البته همه جای شهر، زباله‌گردان هستند، افرادی که با سر و وضع ژنده و به هم ریخته، سر درون سطل‌های زباله فروبرده‌اند.
آمارهایی از فقر و محرومیت در سیستان و بلوچستان
اما اگر فرصتِ چند دقیقه قدم زدن در زاهدان نیست، می‌توان با رجوع به آمارهای رسمی و معتبر، واقعیت‌ها را دریافت؛ براساس گزارشی که مرکز آمار ایران در پاییز امسال منتشر کرد، سیستان و بلوچستان در نرخ بیکاری، «رکورد» زده است. براساسِ این گزارش، در فصل تابستان ۹۸، بالاترین نرخ بیکاری کشور در استان سیستان و بلوچستان با رقم ۱۵.۲ درصد ثبت شده است.کمی در زمان به عقب بازمی‌گردیم؛ قبل از امسال نیز این فقر و محرومیت در تمام آمارها وجود داشته است. در تیرماه ۹۷، مدیرکل کمیته امداد استان سیستان و بلوچستان گفت: ۶۴ درصد مددجویان این استان در مناطق محروم و روستایی با ضرایب بالای محرومیت زندگی می‌کنند، به این ترتیب بیشتر خدمات این نهاد در این مناطق برنامه‌ریزی شده است. و باز سه سال قبل از آن، در تیرماه ۹۴، نماینده مردم خاش در مجلس شورای اسلامی ضمن انتقاد از وضعیت توسعه‌‌نیافتگی استان سیستان و بلوچستان، گفت: بالای ۷۰ درصد مردم این استان زیر فقر مطلق زندگی می‌کنند. حمیدرضا پشنگ در نطق میان دستور خود در جلسه علنی مجلس اعلام کرد رتبه توسعه‌نیافتگی استان در سال‌های ۶۵، ۷۵ و ۸۵ رتبه ۳۱ کشور است.
این شرایط، سالها و حتی دهه‌هاست که در زاهدان و سیستان و بلوچستان پابرجاست، اما حالا بحرانِ جدیدالوقوعِ کرونا هم مزید بر علت شده استسوال اینجاست اگر قبل از این، هفتاد درصد مردم سیستان و بلوچستان، زیر خط فقر مطلق زندگی می‌کرده‌اند، اکنون بعد از بروز بحران کرونا و بیکاری‌های متعاقب آن، قرار است چقدر پایین‌تر بروند و به کجا برسند، به قعر دره‌ی فقر؟!
موج بیکاری کرونا در زاهدان!
از آنجا که اکثریت مردم زاهدان و استان سیستان و بلوچستان (همان ۷۰ درصدی که نماینده مجلس گفته) کار ثابت و بیمه شده ندارند و جزو شاغلان غیررسمی و فصلی محسوب می‌شوند، بحران کرونا، معیشت آنها را دچار تهدیدات جدی کرده است: مردم در خانه‌ها نشسته‌اند و دیگر کمتر به بنزین و سوخت نیاز دارند، بنابراین بنزین‌فروشی که راه امرار معاش خانواده‌های بسیاری است، کساد شده است؛ مرزها بسته شده و دیگر «سوخت‌بَری» که به نوعی همان کولبری سوخت است که در سیستان و بلوچستان به گونه‌ای متفاوت از کردستان اجرایی می‌شود، متوقف مانده است؛ در چهارراه رسولی که بزرگترین بازار فروش اجناس خارجی در زاهدان است، غرفه‌های فروش لباس دست دوم خارجی موقتاً تعطیل شده‌اند و صاحبان این غرفه‌ها و شاگردان آنها در خانه نشسته‌اند و در نهایت اینکه، مشاغل غیررسمی بسیاری به خاطر کرونا از بین رفته است.
بیکاری، گریبان مشاغلِ رسمی‌تر را هم گرفته است؛ بیست و پنجم اسفندماه، مدیرکل بهزیستی سیستان و بلوچستان گفت: باتوجه به تعطیلی مهد‌های کودک استان بر اثر شیوع ویروس کرونا بیش‌از هزار و ۵۰۰ نفر از بانوان شاغل در مهد‌های تحت نظارت بهزیستی بیکار شدند.پس با این حساب، اکثریت مشاغل زاهدان در معرض تعطیلی یا حداقل رکود قرار گرفته‌اند. حتی صاحبان کسب و کارهای کوچک و خرده‌فروشان نیز در زاهدان، حال و روز خوبی ندارند؛ برای اینکه بدانم اوضاع، واقعا در زاهدان چگونه است، با دو مغازه‌دار زاهدانی صحبت کردم؛ اولی، صاحب مغازه‌ای در یکی از خیابان‌های اصلی شهر (خیابان دانشگاه) و دیگری مغازه‌داری در چهارراه رسولی زاهدان.
مغازه‌دار اول:
کاسبی ما بدجور کساد شده است. دیگر مردم غیر از مواد خوراکی، چیزی نمی‌خرند؛ حالا در همین کسادی بازار، شهرداری هم به ما اخطار داده که باید ظرف ۷۲ ساعت، هزینه عوارض را بپردازید! برای قبض آب و برق مغازه هم اخطار قطعی آمده! آخر چرا در این شرایط کرونا، با ما راه نمی‌آیند؟ مگر نگفتند بانک‌ها، چند ماه بازپرداخت قسط‌ها را عقب انداخته‌اند؟ خُب شهرداری هم چند ماه دریافت عوارض را عقب بیاندازد؛ به خدا شب عید، نان خالی هم نداریم، چطور عوارض شهرداری بدهیم؟
مغازه‌دار دوم:
این روزها دیگر کسی برای خرید، چهارراه رسولی نمی‌آید و خرید نمی‌کند؛ ما کاسبانِ چهارراه رسولی، هر سال چشم امیدمان به شب عید بود که حداقل از شهرهای دور و نزدیک برای خرید اجناس می‌آمدند اما امسال، دیگر مشتری نداریم ولی با این وجود، تمام هزینه‌ها را باید بپردازیم، هیچ تخفیفی در کار نیست! غرفه‌های فروش لباس را که کامل تعطیل کرده‌اند؛ مایی که مانده‌ایم هم کاسبی نداریم؛ تعطیل کنیم، خیلی بهتر است؛ مرز بسته است و هیچ جنسی نمی‌آید؛ اینجا زندگی مردم بدجور خوابیده است!
نیاز به حمایت دولت!
زاهدان این روزها، مثل خیلی از شهرهای دیگر، غمگین و بیحال است؛ بیکاری از سر و کول شهر بالا می رود؛ شهری که قبل از این نیز، بیکاران و مستمندان زیادی داشت، حالا در بیکاری غرق شده است؛ نه فقط فصلی‌کاران و سوخت بران بیکار شده‌اند، بلکه کاسبان و مغازه‌داران هم یا مجبور به تعطیلی شده‌اند یا بازاری برای فروش اجناس ندارند. نکته اینجاست که بازار ندارند اما باید عوارض شهرداری و پول آب و برق را بپردازند!به گفته رضا عوض‌پور (رئیس امور سلامت و رفاه اجتماعی سازمان برنامه و بودجه) دولت دو بسته حمایتی برای شاغلان فاقد درآمد ثابت در دستور کار دارد یکی بحث خرید اعتباری به گونه‌ای که کارگران ساختمانی و کارگران فصلی و روزمزد و دستفروشان و رانندگان تاکسی و کارگران رستوران‌ها می‌توانند یک تا دو میلیون تومان خرید اعتباری انجام دهند.
او افزوده است: در برآورد اولیه ما حدود سه میلیون خانوار مشمول این طرح شناسایی شده‌اند و این تسهیلات با کارمزد ۴ درصد است و پس از ثبت‌نام متقاضیان و استحقاق‌سنجی افراد، به نوبت پرداخت خواهد شد، در مرحله دوم حدود یک و نیم میلیون خانواری که حتی دارای درآمد متغیر هم نداشتند توسط سازمان هدفمندی یارانه‌ها شناسایی شده‌اند و در هفته آینده اولین بسته حمایتی را دریافت خواهند کرد. مبالغ دریافتی این افراد برای خانوار یک نفره ۲۰۰ هزار تومان، خانوار دو نفره ۳۰۰ هزار تومان، خانوار سه نفره ۴۰۰ هزار تومان، چهار نفره ۵۰۰ هزار تومان و خانوار پنج نفره یا بیشتر رقم ۶۰۰ هزار تومان خواهد بود.
تنها در سیستان و بلوچستان باید به یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر بسته حمایتی کرونا داد
کافیست در نظر بگیریم که استان سیستان و بلوچستان ۲.۷ میلیون نفر جمعیت دارد و اگر گفته ی نماینده مجلس را فرض بگیریم که ۷۰ درصدِ این مردم، زیر خط فقر مطلق زندگی می‌کنند،  به این نتیجه می‌رسیم که فقط در استان سیستان و بلوچستان، حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار فقیر مطلق وجود دارد؛ حال سوال اینجاست که چطور دولت می‌خواهد ادعا کند که با حمایت مادی از تنها ۳ میلیون نفر در سراسر کشور، سایه‌ی فقرِ مضاعفِ ناشی از کرونا، از سر فرودستان و طبقات بسیار پایین اجتماع برداشته شده است؟ درحالیکه در سیستان و بلوچستان به تنهایی، باید به یک میلیون و ۹۰۰ هزار نفر، بسته حمایتی بدهند!در این شرایط است که نگران می‌شویم؛ چراکه به نظر می‌رسد فقرِ مردم سیستانی و بلوچستانی، همچنان پابرجاست؛ نگران می‌شویم که زخم‌های چهره فقیر زاهدان، بازهم عمیق‌تر نشود؛ نگران می‌شویم که کودکانِ بنزین فروش سطح شهر، بیش از این، گرسنگی نکشند؛ نگران می‌شویم که مردمانِ بی‌روزیِ سیستان و بلوچستان، هر روز بی‌رمق‌تر و بی‌روزی‌تر نشوند و از زیر خط فقر مطلق، بازهم هزاران متر پایین‌تر، سقوط نکنند!