تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۴/۲۵ ساعت ۱۳:۵۰
کد مطلب : ۲۲۳۰۴۷
تعیین ساعت معاملاتی ویژه برای «نمادهای خاص» دردسرساز شد
اخلالگری دولت در بورس
گروه اقتصادی: روزنامه جهان صنعت نوشت:اختلال در هسته معاملات در ماه‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین معضلات بازار سرمایه بدل شده است. تکرار این اختلالات که اکنون به کارگزاری‌ها هم کشیده شده، معامله‌گران را با زیان قابل توجهی مواجه کرده است. در جریان معاملات روزهای گذشته ناظر بازار با تغییر وضعیت‌های بدون توجیه در نمادهای بزرگ باعث تجمع تقاضا و هدایت نقدینگی از سهم‌های کوچک به این نمادها شده است؛ اقدامی که توسط بسیاری از معامله‌گران به عنوان سیگنال خرید تلقی شده است.تداوم این وضعیت در کنار عدم پایداری هسته معاملات فعالان بازار را نسبت به دستکاری روند عرضه و تقاضا نگران کرده است؛ روندی که ممکن است در کوتاه‌مدت کام سهامداران چند نماد را شیرین کند اما امنیت سرمایه‌گذاری در بورس را برای میان‌مدت و بلندمدت زیر سوال برده است.شرکت‌های بورسی و فرابورسی معتقدند این اقدام صرفا برای مدیریت سفارشات و جلوگیری از کندی هسته به عنوان راه‌حل موقت انتخاب شده اما در عمل این راه‌حل موقت بیش از چند ماه است که مرسوم شده و کم‌کم به روال عادی تبدیل می‌شود چراکه هر روز تعداد نمادهای بیشتری در لیست معاملات جداگانه قرار می‌گیرند. با وجود ادعای مدیریتی بودن این اقدامات، برخی از ناظران که با بدبینی بیشتری به سیاستگذاری‌های دولت در بازار سرمایه نگاه می‌کنند این وضعیت را دستکاری دولت برای سرازیر شدن نقدینگی کل بازار در نمادهای دلخواه می‌دانند؛ فرضیه‌ای که اگر درست باشد تبعات بسیار مهلکی برای بازار خواهد داشت.
کارشناسان بورس اعلام می‌کنند به دلیل افزایش تعداد بازیگران بازار، هسته معاملات کشش و توان پاسخگویی به این میزان دادوستد را ندارد و از همین رو سازمان بورس باید فکری برای ساماندهی به این مشکل بزرگ کند. از سوی دیگر سازمان بورس عنوان می‌کند به‌روزرسانی و ارتقای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری هسته معاملات به دلیل تحریم‌ها با محدودیت‌های فراوانی مواجه است و مهندسان داخلی در حال کار روی آن هستند. از همین رو عنوان می‌شود که سازمان بورس برای کاهش فشار معاملات بر هسته مرکزی، ثبت سفارش و عرضه برخی نمادها را به ساعاتی خارج از محدوده قانونی منتقل می‌کند؛ روندی که در هفته‌های اخیر مکررا اجرایی شده است. با این حال به دلیل آنکه نمادهای منتقل‌شده غالبا نمادهای پرطرفدار و بزرگ بورسی هستند، در ساعات نخست معاملات فشار فروش سهام شرکت‌های کوچک برای نقدکردن آنها با هدف ثبت‌سفارش برای سهام شرکت‌های گفته شده افزایش یافته و موجب زیان و افت ارزش سهام این شرکت‌های کوچک می‌شود؛ روالی که صدای سهامداران شرکت‌های کوچک‌تر بورسی را درآورده و از آن به بی‌عدالتی در بازار سرمایه یاد می‌شود. معامله‌گران بازار سرمایه در روزهای اخیر مکررا با پیغام مدیریت عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران مواجه بوده‌اند که خبر از انتقال زمان معاملات نمادهای بزرگی همچون شپنا، شستا، خودرو، خساپا، ولپارس، سیتا و نمادهایی از این دست به ساعات فوق‌العاده می‌دهد؛ نمادهایی که بر اساس تحلیل‌ها آینده خوبی دارند و معامله‌گران برای داشتن حتی بخشی از سهام آنها بسیار مشتاقند. از سوی دیگر با وجود ورود روزانه نقدینگی پرحجم به بازار، برخی معامله‌گران با نقدکردن سهام خود در شرکت‌های کوچک‌تری که در ساعات قانونی معامله می‌شوند برای سهامداری شرکت‌های بزرگ نامبرده مهیا می‌شوند. از همین رو در روزهای گذشته شاهد آن بودیم که اغلب نمادهای کوچک در ساعات ابتدایی با صف فروش مواجه شده و در نهایت فرو می‌ریختند. همچنین با وجود سبزپوشی بازار سرمایه، شاخص کل هم‌وزن نیز در برخی روزها با افت مواجه بوده که نشان از زیان شرکت‌های کوچک و رشد شرکت‌های بزرگ دارد.معامله‌گران یکی از مهم‌ترین دلایل این روند را عرضه خارج از عرف نمادهای بزرگ در ساعات ویژه می‌دانند؛ روندی که از سوی سازمان بورس به عنوان راهکاری موقت برای کاهش فشار بر هسته معاملات توجیه می‌شود اما نتیجه آن به زیان شرکت‌های کوچک حاضر در بازار تمام شده است. با این حال برخی تحلیلگران نیز ارتباط میان زیان شرکت‌های کوچک و تغییر ساعت معاملاتی نمادهای بزرگ را منطقی نمی‌دانند و انتقال نقدینگی از سوی سهام شرکت‌های کوچک به سمت سهام شرکت‌های بزرگ را نفی می‌کنند.
عدم اثرگذاری عرضه خارج از ساعت به زیان شرکت‌های کوچک
در همین ارتباط، نایب رییس اسبق هیات‌مدیره بورس با بیان اینکه با نظریات مطرح شده پیرامون بی‌عدالتی در عرضه‌ها موافق نیستم اظهار می‌کند: در تمام دنیا بازارها دو نوبت معاملاتی صبح و عصر دارند. و در واقع اینکه مدت انجام معامله بسط پیدا کند و اضافه شود تاثیری بر روند بازار ندارد. نصرالله برزنی می‌افزاید: وقتی قبلا به شما اعلام می‌کنند که برخی نمادها به دلیل حجم بالا و اندازه بزرگ سهم یا ارزش بازار، تعداد سهام و مشتری‌ها می‌خواهد در یک بازه زمانی خاص معامله شود، همه مطلع هستند و کسی غافلگیر نمی‌شود. او ادامه می‌دهد: برای مثال، روز گذشته نزدیک به ۳۲ هزار میلیارد تومان در بازار معامله شده است. این میزان چند برابر معاملات یک روز بازار در ۱۰ سال قبل است. برزنی تاکید می‌کند: اینها یک ساز‌و‌کارها و زیرساخت‌هایی می‌خواهد که باید آماده شود و سخت‌افزار و نرم‌افزار می‌خواهد. این تحلیلگر بازار سرمایه اضافه می‌کند: ما می‌خواستیم این بازار توسعه پیدا کند و مقدمات آن را هم فراهم کردند. دیتاسنتری که الان شرکت بورس در ساختمان جدید در اختیار دارد شاید از نظر اندازه و ظرفیت و کارکرد در کشور کم‌نظیر باشد؛ اما اتفاقی که افتاده این است که آن موسسه‌ای که باید نرم‌افزارهای این ساختار را نصب به‌روزرسانی می‌کرد و ارتقا می‌داد به دلیل شروع مجدد تحریم‌ها کار را ترک کرده است. طبیعی است که یک وقفه‌ای در این قضیه اتفاق بیفتد و کمبودهایی هم مشاهده شود. برزنی ادامه می‌دهد: من بیش از ۴۳ سال است که در این بازار کار می‌کنم. از زمانی که حتی حراج حضوری برگزار می‌شد و کارگزاران می‌نشستند و یکی سهمی را عرضه می‌کرد و بقیه رقابت می‌کردند. حتی درآن بازار هم اگر که تعداد عرضه‌ها یا تقاضاها زیاد می‌شد حراج حضوری ادامه پیدا می‌کند تا قیمت نهایی شود. در آن موقع بازار ساعت ۱۲ اگر تعطیل می‌شد معاملات تا پنج بعد‌از‌ظهر هم طول می‌کشید. در نتیجه‌ای روند عادی تلقی می‌شود.
آثار تحلیل‌های تکنیکالی بر روند بازار
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که چرا این انتقال فقط برای نمادهای خاص و بزرگ بازار صورت می‌گیرد عنوان می‌کند: آن شرکت‌ها اندازه‌های بزرگتری دارند و این اقدام روند عرضه و تقاضا را مختل نمی‌کند. برزنی در ادامه در توضیح زیان شرکت‌های کوچک‌تر می‌افزاید: اینکه برای سهم شرکت‌های کوچک‌تر صف فروش تشکیل می‌شود دلایل دیگری وجود دارد؛ یا قیمت سهم بالا رفته یا خبرهایی در مورد آن شرکت‌ها منتشر شده یا بحث‌هایی که برخی تحلیلگران بازار یا به عبارتی تکنیکال آنالیست‌ها مطرح می‌کنند اثرگذار است؛ مبنی بر اینکه اگر شاخص به یک عددی برسد متوقف می‌شود و بعد قیمت‌ها ریزش می‌کند. او مثال می‌زند: مثلا یکی از همین عددهایی که مطرح می‌کردند همین یک میلیون و ۸۰۰ هزار بود که می‌گفتند عبور از این رقم بسیار سخت است؛ این نظریات هم پیروانی در میان مردم دارد که آن را می‌پذیرند. بنابراین این موارد است که برای برخی سهم‌ها صف فروش ایجاد می‌کند نه هسته معاملات. برزنی می‌افزاید: حتی قبل از اینکه این اتفاق بیفتد، مدیرعامل شرکت بورس اعلام کرده بود که به دلیل هجوم زیاد بازیگران و معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار و همچنین ورود سهام عدالت صندوق‌های دولتی و… مجبور هستیم که دو نوبت معاملاتی روزانه برای بازار تعیین کنیم. این کارشناس بازار سرمایه ابراز می‌کند؛ اکنون هم می‌خواهند چنین روشی را رسمی کنند و الان هم دارند روی آن آزمایشی کار می‌کنند. او ادامه می‌دهد: تا آنجا که من مطلع هستم، روی دیتاسنتر هم دارد کار می‌شود؛ مضاف بر آن، ما برای اولین‌بار که خواستیم نرم‌افزار معاملاتی راه‌اندازی کنیم، از کانادایی‌ها کمک گرفتیم و آنها این سیستم اولیه را راه‌اندازی کردند اما نه اینکه این تعداد معاملات را بتواند پاسخ بدهد. بنابراین فشار بر سیستم این اختلال را ایجاد می‌کند اما نمی‌توان گفت که لزوما بی‌عدالتی‌هایی را ایجاد می‌کند. برزنی تاکید می‌کند: ۷۲۰ شرکت پذیرفته شده، تعدادی صندوق، اوراق مشارکت و انواع و اقسام ابزارهای مالی آنقدر زیاد است که سیستم را با اختلال مواجه کند. اما اینکه تا چه زمانی ادامه می‌یابد می‌دانم که کارشناسان ایرانی در حال کار روی آن هستند تا از طریق مهندسی معکوس بتوانند سیستم را ارتقا دهند. او می‌افزاید: در همان دهه ۸۰ هم پس از قطع همکاری شرکت‌های خارجی با بورس ایران به دلیل تحریم‌ها، مهندسان ایرانی توانستند نمونه داخلی نرم‌افزار معاملاتی را برای بورس فلزات و سپس بورس کالا و… راه‌اندازی کنند. الان حتی کارگزاری‌های بزرگ هم با مشکل مواجه هستند. برزنی تصریح می‌کند: حتی مطلعان و فعالان بازار هم فکر نمی‌کردند که بورس تا این میزان از نظر حجم و تعداد معاملات و بازیگران بازار بزرگ شود. اکنون حدود ۵۰ میلیون سهامدار عدالت به بازار اضافه شده است. این کارشناس بازار سرمایه عنوان می‌کند: سهامداران ما از آمریکا که مظهر بازار سرمایه است نیز پیشی گرفته و فشار بیشتری را تحمل می‌کند؛ در آنجا مردم ۵۵ درصد به نوعی با بازار سرمایه مرتبط هستند اما برای ما این رقم ۷۰ درصد است.
تقاضای بالای شرکت‌های بزرگ
برزنی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا سازمان بورس نمی‌تواند در چینش شرکت‌هایی که خارج از ساعت قانونی معامله می‌شود ترکیبی از شرکت‌های کوچک و بزرگ را قرار دهد عنوان کرد: شرکت‌های بزرگ و تعداد بالای سهامداران حجم را افزایش می‌دهند و ظرفیت را پر می‌کنند؛ یعنی ۵۰ شرکت کوچک را بیرون ببرید به اندازه یک شرکت شستا یا ایران‌خودرو است. به همین دلیل تعداد دفعات معامله و سهامداران مهم هستند. بنابراین شاید اینها به دنبال راه‌حل بهتری هستند. اما به دلیل اندازه این شرکت‌ها، حتی اگر شرکت‌های کوچک را هم در این ترکیب بیاوریم، کمکی به مشکل بازار نمی‌کند. او در ادامه در پاسخ به اینکه آیا نمی‌توان ساعت معاملات را برای همه افزایش داد می‌گوید: الان همان‌طور که گفتم طولانی شدن ساعت معاملات بازار در دستور کار است. می‌تواند دونوبته باشد یا یکسره. اگر یکسره باشد همه این نمادها در ساعات، توزیع می‌شوند و مشکل حل می‌شود.برزنی ادامه می‌دهد: همچنین می‌توانند ظرفیت نرم‌افزار را افزایش دهند. ما که نمی‌توانیم چرخ را دوباره اختراع کنیم. این بازار ساز‌و‌کارهای خود را دارد و اکنون هم با آزمون و خطا پیش می‌رود. همین قدر که توانسته‌اند بازار را به گونه‌ای اداره کنند که سقوط نکند کار بزرگی شده است. او در پایان تاکید می‌کند: این مشکلات و تعطیل شدن یا جوابگو نبودن سیستم حتی در بورس‌های پیشرفته هم اتفاق افتاده است؛ این رخداد در بورس‌های لندن و سئول و مالزی هم به رغم اینکه به آخرین فناوری‌ها دسترسی دارند تجربه شده است. گاهی به دلیل فشار تقاضا یا فروش یا خرید، سیستم ممکن است از کار بیفتد.
کارشناسان بورس اعلام می‌کنند به دلیل افزایش تعداد بازیگران بازار، هسته معاملات کشش و توان پاسخگویی به این میزان دادوستد را ندارد و از همین رو سازمان بورس باید فکری برای ساماندهی به این مشکل بزرگ کند. از سوی دیگر سازمان بورس عنوان می‌کند به‌روزرسانی و ارتقای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری هسته معاملات به دلیل تحریم‌ها با محدودیت‌های فراوانی مواجه است و مهندسان داخلی در حال کار روی آن هستند. از همین رو عنوان می‌شود که سازمان بورس برای کاهش فشار معاملات بر هسته مرکزی، ثبت سفارش و عرضه برخی نمادها را به ساعاتی خارج از محدوده قانونی منتقل می‌کند؛ روندی که در هفته‌های اخیر مکررا اجرایی شده است. با این حال به دلیل آنکه نمادهای منتقل‌شده غالبا نمادهای پرطرفدار و بزرگ بورسی هستند، در ساعات نخست معاملات فشار فروش سهام شرکت‌های کوچک برای نقدکردن آنها با هدف ثبت‌سفارش برای سهام شرکت‌های گفته شده افزایش یافته و موجب زیان و افت ارزش سهام این شرکت‌های کوچک می‌شود؛ روالی که صدای سهامداران شرکت‌های کوچک‌تر بورسی را درآورده و از آن به بی‌عدالتی در بازار سرمایه یاد می‌شود. معامله‌گران بازار سرمایه در روزهای اخیر مکررا با پیغام مدیریت عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران مواجه بوده‌اند که خبر از انتقال زمان معاملات نمادهای بزرگی همچون شپنا، شستا، خودرو، خساپا، ولپارس، سیتا و نمادهایی از این دست به ساعات فوق‌العاده می‌دهد؛ نمادهایی که بر اساس تحلیل‌ها آینده خوبی دارند و معامله‌گران برای داشتن حتی بخشی از سهام آنها بسیار مشتاقند. از سوی دیگر با وجود ورود روزانه نقدینگی پرحجم به بازار، برخی معامله‌گران با نقدکردن سهام خود در شرکت‌های کوچک‌تری که در ساعات قانونی معامله می‌شوند برای سهامداری شرکت‌های بزرگ نامبرده مهیا می‌شوند. از همین رو در روزهای گذشته شاهد آن بودیم که اغلب نمادهای کوچک در ساعات ابتدایی با صف فروش مواجه شده و در نهایت فرو می‌ریختند. همچنین با وجود سبزپوشی بازار سرمایه، شاخص کل هم‌وزن نیز در برخی روزها با افت مواجه بوده که نشان از زیان شرکت‌های کوچک و رشد شرکت‌های بزرگ دارد.معامله‌گران یکی از مهم‌ترین دلایل این روند را عرضه خارج از عرف نمادهای بزرگ در ساعات ویژه می‌دانند؛ روندی که از سوی سازمان بورس به عنوان راهکاری موقت برای کاهش فشار بر هسته معاملات توجیه می‌شود اما نتیجه آن به زیان شرکت‌های کوچک حاضر در بازار تمام شده است. با این حال برخی تحلیلگران نیز ارتباط میان زیان شرکت‌های کوچک و تغییر ساعت معاملاتی نمادهای بزرگ را منطقی نمی‌دانند و انتقال نقدینگی از سوی سهام شرکت‌های کوچک به سمت سهام شرکت‌های بزرگ را نفی می‌کنند.
عدم اثرگذاری عرضه خارج از ساعت به زیان شرکت‌های کوچک
در همین ارتباط، نایب رییس اسبق هیات‌مدیره بورس با بیان اینکه با نظریات مطرح شده پیرامون بی‌عدالتی در عرضه‌ها موافق نیستم اظهار می‌کند: در تمام دنیا بازارها دو نوبت معاملاتی صبح و عصر دارند. و در واقع اینکه مدت انجام معامله بسط پیدا کند و اضافه شود تاثیری بر روند بازار ندارد. نصرالله برزنی می‌افزاید: وقتی قبلا به شما اعلام می‌کنند که برخی نمادها به دلیل حجم بالا و اندازه بزرگ سهم یا ارزش بازار، تعداد سهام و مشتری‌ها می‌خواهد در یک بازه زمانی خاص معامله شود، همه مطلع هستند و کسی غافلگیر نمی‌شود. او ادامه می‌دهد: برای مثال، روز گذشته نزدیک به ۳۲ هزار میلیارد تومان در بازار معامله شده است. این میزان چند برابر معاملات یک روز بازار در ۱۰ سال قبل است. برزنی تاکید می‌کند: اینها یک ساز‌و‌کارها و زیرساخت‌هایی می‌خواهد که باید آماده شود و سخت‌افزار و نرم‌افزار می‌خواهد. این تحلیلگر بازار سرمایه اضافه می‌کند: ما می‌خواستیم این بازار توسعه پیدا کند و مقدمات آن را هم فراهم کردند. دیتاسنتری که الان شرکت بورس در ساختمان جدید در اختیار دارد شاید از نظر اندازه و ظرفیت و کارکرد در کشور کم‌نظیر باشد؛ اما اتفاقی که افتاده این است که آن موسسه‌ای که باید نرم‌افزارهای این ساختار را نصب به‌روزرسانی می‌کرد و ارتقا می‌داد به دلیل شروع مجدد تحریم‌ها کار را ترک کرده است. طبیعی است که یک وقفه‌ای در این قضیه اتفاق بیفتد و کمبودهایی هم مشاهده شود. برزنی ادامه می‌دهد: من بیش از ۴۳ سال است که در این بازار کار می‌کنم. از زمانی که حتی حراج حضوری برگزار می‌شد و کارگزاران می‌نشستند و یکی سهمی را عرضه می‌کرد و بقیه رقابت می‌کردند. حتی درآن بازار هم اگر که تعداد عرضه‌ها یا تقاضاها زیاد می‌شد حراج حضوری ادامه پیدا می‌کند تا قیمت نهایی شود. در آن موقع بازار ساعت ۱۲ اگر تعطیل می‌شد معاملات تا پنج بعد‌از‌ظهر هم طول می‌کشید. در نتیجه‌ای روند عادی تلقی می‌شود.
آثار تحلیل‌های تکنیکالی بر روند بازار
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که چرا این انتقال فقط برای نمادهای خاص و بزرگ بازار صورت می‌گیرد عنوان می‌کند: آن شرکت‌ها اندازه‌های بزرگتری دارند و این اقدام روند عرضه و تقاضا را مختل نمی‌کند. برزنی در ادامه در توضیح زیان شرکت‌های کوچک‌تر می‌افزاید: اینکه برای سهم شرکت‌های کوچک‌تر صف فروش تشکیل می‌شود دلایل دیگری وجود دارد؛ یا قیمت سهم بالا رفته یا خبرهایی در مورد آن شرکت‌ها منتشر شده یا بحث‌هایی که برخی تحلیلگران بازار یا به عبارتی تکنیکال آنالیست‌ها مطرح می‌کنند اثرگذار است؛ مبنی بر اینکه اگر شاخص به یک عددی برسد متوقف می‌شود و بعد قیمت‌ها ریزش می‌کند. او مثال می‌زند: مثلا یکی از همین عددهایی که مطرح می‌کردند همین یک میلیون و ۸۰۰ هزار بود که می‌گفتند عبور از این رقم بسیار سخت است؛ این نظریات هم پیروانی در میان مردم دارد که آن را می‌پذیرند. بنابراین این موارد است که برای برخی سهم‌ها صف فروش ایجاد می‌کند نه هسته معاملات. برزنی می‌افزاید: حتی قبل از اینکه این اتفاق بیفتد، مدیرعامل شرکت بورس اعلام کرده بود که به دلیل هجوم زیاد بازیگران و معامله‌گران و سرمایه‌گذاران بازار و همچنین ورود سهام عدالت صندوق‌های دولتی و… مجبور هستیم که دو نوبت معاملاتی روزانه برای بازار تعیین کنیم. این کارشناس بازار سرمایه ابراز می‌کند؛ اکنون هم می‌خواهند چنین روشی را رسمی کنند و الان هم دارند روی آن آزمایشی کار می‌کنند. او ادامه می‌دهد: تا آنجا که من مطلع هستم، روی دیتاسنتر هم دارد کار می‌شود؛ مضاف بر آن، ما برای اولین‌بار که خواستیم نرم‌افزار معاملاتی راه‌اندازی کنیم، از کانادایی‌ها کمک گرفتیم و آنها این سیستم اولیه را راه‌اندازی کردند اما نه اینکه این تعداد معاملات را بتواند پاسخ بدهد. بنابراین فشار بر سیستم این اختلال را ایجاد می‌کند اما نمی‌توان گفت که لزوما بی‌عدالتی‌هایی را ایجاد می‌کند. برزنی تاکید می‌کند: ۷۲۰ شرکت پذیرفته شده، تعدادی صندوق، اوراق مشارکت و انواع و اقسام ابزارهای مالی آنقدر زیاد است که سیستم را با اختلال مواجه کند. اما اینکه تا چه زمانی ادامه می‌یابد می‌دانم که کارشناسان ایرانی در حال کار روی آن هستند تا از طریق مهندسی معکوس بتوانند سیستم را ارتقا دهند. او می‌افزاید: در همان دهه ۸۰ هم پس از قطع همکاری شرکت‌های خارجی با بورس ایران به دلیل تحریم‌ها، مهندسان ایرانی توانستند نمونه داخلی نرم‌افزار معاملاتی را برای بورس فلزات و سپس بورس کالا و… راه‌اندازی کنند. الان حتی کارگزاری‌های بزرگ هم با مشکل مواجه هستند. برزنی تصریح می‌کند: حتی مطلعان و فعالان بازار هم فکر نمی‌کردند که بورس تا این میزان از نظر حجم و تعداد معاملات و بازیگران بازار بزرگ شود. اکنون حدود ۵۰ میلیون سهامدار عدالت به بازار اضافه شده است. این کارشناس بازار سرمایه عنوان می‌کند: سهامداران ما از آمریکا که مظهر بازار سرمایه است نیز پیشی گرفته و فشار بیشتری را تحمل می‌کند؛ در آنجا مردم ۵۵ درصد به نوعی با بازار سرمایه مرتبط هستند اما برای ما این رقم ۷۰ درصد است.
تقاضای بالای شرکت‌های بزرگ
برزنی در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا سازمان بورس نمی‌تواند در چینش شرکت‌هایی که خارج از ساعت قانونی معامله می‌شود ترکیبی از شرکت‌های کوچک و بزرگ را قرار دهد عنوان کرد: شرکت‌های بزرگ و تعداد بالای سهامداران حجم را افزایش می‌دهند و ظرفیت را پر می‌کنند؛ یعنی ۵۰ شرکت کوچک را بیرون ببرید به اندازه یک شرکت شستا یا ایران‌خودرو است. به همین دلیل تعداد دفعات معامله و سهامداران مهم هستند. بنابراین شاید اینها به دنبال راه‌حل بهتری هستند. اما به دلیل اندازه این شرکت‌ها، حتی اگر شرکت‌های کوچک را هم در این ترکیب بیاوریم، کمکی به مشکل بازار نمی‌کند. او در ادامه در پاسخ به اینکه آیا نمی‌توان ساعت معاملات را برای همه افزایش داد می‌گوید: الان همان‌طور که گفتم طولانی شدن ساعت معاملات بازار در دستور کار است. می‌تواند دونوبته باشد یا یکسره. اگر یکسره باشد همه این نمادها در ساعات، توزیع می‌شوند و مشکل حل می‌شود.برزنی ادامه می‌دهد: همچنین می‌توانند ظرفیت نرم‌افزار را افزایش دهند. ما که نمی‌توانیم چرخ را دوباره اختراع کنیم. این بازار ساز‌و‌کارهای خود را دارد و اکنون هم با آزمون و خطا پیش می‌رود. همین قدر که توانسته‌اند بازار را به گونه‌ای اداره کنند که سقوط نکند کار بزرگی شده است. او در پایان تاکید می‌کند: این مشکلات و تعطیل شدن یا جوابگو نبودن سیستم حتی در بورس‌های پیشرفته هم اتفاق افتاده است؛ این رخداد در بورس‌های لندن و سئول و مالزی هم به رغم اینکه به آخرین فناوری‌ها دسترسی دارند تجربه شده است. گاهی به دلیل فشار تقاضا یا فروش یا خرید، سیستم ممکن است از کار بیفتد.
